علایم مسمومیت بارداری چیست؟ مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی یک عارضه بارداری است که معمولا بعد از هفته 20 بارداری در زنانی که فشار خون آن ها طبیعی هم بوده باشد، شروع می شود. در صورت عدم درمان می تواند منجر به عوارض جدی حتی کشنده برای شما و جنین شود.
مسمومیت بارداری به علت انقباض عروق خونی ایجاد شده و در نتیجه منجر به افزایش فشار خون و کاهش جریان آن در اندام های جنین مانند کبد، کلیه و مغز می‌شود. این کاهش جریان خون در رحم، مشکلاتی را برای جنین از جمله کاهش رشد، کاهش مایع آمنیوتیک و غیره به دنبال دارد.
علایم مسمومیت بارداری
علایم مسمومیت بارداری، در هر شخص متفاوت است.گاهی این عارضه بدون علامت می باشد. فشار خون بالا در بارداری ممکن است به آرامی ایجاد شود، یا ممکن است شروع ناگهانی داشته باشد.
نظارت بر فشار خون قسمت مهمی از مراقبت های دوران بارداری است. زیرا از اولین علایم مسمومیت بارداری معمولا افزایش فشار خون است.
فشار خون بیش از ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) یا بیشتر، ثبت شده در دو نوبت، حداقل با فاصله چهار ساعت، غیر طبیعی است.
سایر نشانه ها و علایم مسمومیت بارداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
پروتئین اضافی در ادرار (پروتئینوریا) یا علائم اضافی مشکلات کلیوی
سردرد های شدید
تغییرات بینایی، از جمله از دست دادن موقتی بینایی، تاری دید یا حساسیت به نور
درد بالای شکم، معمولا زیر دنده های سمت راست
حالت تهوع یا استفراغ
کاهش دفع ادرار
کاهش سطح پلاکت در خون (ترومبوسیتوپنی)
اختلال در عملکرد کبد
تنگی نفس، ناشی از مایع در ریه ها
نکته: افزایش وزن و ورم بارداری که به صورت ناگهانی پیش بیاید، ممکن است به مسمومیت بارداری ربط داشته باشد. اما این موارد در بسیاری از بارداری های طبیعی نیز رخ می دهد، بنابراین از علایم مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی که مورد باشد محسوب نمی شوند.
دلایل به وجود آمدن مسمومیت بارداری
علت دقیق مسمومیت بارداری شامل عوامل مختلفی می‌شود. پزشکان معتقدند که این اتفاق از جفت شروع می‌شود، اندامی که جنین را در تمام دوران بارداری تغذیه می کند. در اوایل بارداری، رگ های خونی جدید ایجاد و تکامل می یابند تا خون را به طور موثر به جفت بفرستند.
در زنان مبتلا به مسمومیت بارداری به نظر نمی رسد که این رگ های خونی به درستی رشد کرده و عملکرد خوبی داشته باشند. آن ها باریک تر از رگ های خونی طبیعی هستند و واکنش متفاوتی نسبت به سیگنال های هورمونی نشان می دهند که باعث محدود شدن خون در آن ها می شود.
علل این رخداد غیر طبیعی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جریان خون ناکافی به رحم
- آسیب به رگهای خونی
- مشکلی در سیستم ایمنی بدن
- ژن های خاصی
انواع مسمومیت بارداری کدام است؟
مسمومیت بارداری براساس شدت بیماری به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:
مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی خفیف : علایم مسمومیت بارداری در این نوع، ورم دست ها، پاها و صورت که به علت تجمع مایعات در بافت های مختلف بدن و زیر پوست رخ می دهد و بالا رفتن جزئی فشار خون و وجود مقداری پروتئین در ادرار نیز می باشد.
مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی حاد: این نوع دارای علایم مسمومیت بارداری شدید تری مانند فشار خون بالا، وجود مقدار بیشتری پروتئین در ادرار، سردرد، سرگیجه، دوبینی، حالت تهوع، استفراغ و درد شدید در ناحیه سمت راست شکم است.
اکلامپسی یا مسمومیت بارداری، مرحله تشنج: در این حالت فرد دچار تشنج و کما می‌شود که در صورت عدم درمان موجب مرگ مادر و جنین می‌شود.
تست هایی که باید برای تشخیص مسمومیت بارداری انجام گیرد
در صورتی که پزشک به وجود علایم مسمویت بارداری مشکوک شود، ممکن است انجام هر یک از این موارد را به بیمار توصیه کند:
آزمایش خون
آزمایشاتی جهت بررسی عملکرد کبد، عملکرد کلیه و همچنین پلاکت های خون در نظر گرفته می‌شود، در واقع سلول هایی که منجر به لخته شدن خون می‌شود.
آزمایش ادرار
پزشک از شما می خواهد که برای اندازه گیری میزان پروتئین حدود ۲۴ ساعت ادرار خود را نگه دارید. در این آزمایش نسبت پروتئین به کراتینین در ادرار اندازه‌گیری می‌شود.
سونوگرافی جنین
پزشک گاهی صلاح می‌داند که روند رشد جنین را با استفاده از سونوگرافی در بارداری مورد بررسی قرار دهد. با استفاده از سونوگرافی این امکان به پزشک داده می‌شود تا وزن جنین و میزان مایع در رحم اندازه گیری شود.
تست مشخصات بیوفیزیکی
این تست روشی است که ضربان قلب کودک هنگام حرکت کودک مورد بررسی قرار می‌گیرد. از اطلاعات بیوفیزیکی یک سونوگرافی می توان، اندازه گیری تنفس، توده عضلانی، حرکت و تجمع مایع آمنیوتیک در رحم کودک را بدست آورد.
عوارض مسمومیت بارداری برای جنین
مسمومیت بارداری به جز برخی مشکلات مانند تهوع، استفراغ، تنگی نفس، سردر و سرگیجه و مواردی از این دست که برای مادر ایجاد می کنند عوارضی نیز برای جنین دارد. این عوارض جدای از مشکلات و علائم زایمان زودرس و نارس بودن جنین است که باز هم عواقب سنگین و سختی را برای نوزاد و مادر به دنبال دارد.
عوارض مسمومیت بارداری برای نوزاد عبارتند از:
جدا شدن جفت
معنای جدا شدن کامل یا جزئی جفت که به دیواره رحم متصل است. این عارضه خونریزی شدید مادر و نقص در تغذیه و اکسیژن رسانی به جنین را به دنبال دارد. در بهترین حالت این عارضه منجر به توقف رشد کودک می‌شود.
سندرم هلپ
در این سندرم که از خطرناک ترین بیماری های دوره بارداری محسوب می‌شود، مادر در اثر برخی نارسایی های کبدی، پلاکت از دست می دهد. در این سندرم ترشح برخی آنزیم های کبد بالا رفته و بیمار دچار عارضه همولیزی می‌شود. سندرم هلپ در صورت تشخیص دیر هنگام، عدم پیگیری سریع اقدامات لازم و بی توجهی، منجر به پاره شدن کبد، خونریزی یا سکته مغزی و مرگ مادر و جنین می‌شود.
در پیش گرفتن اقدامات عاجل و ضروری در صورت ابتلای مادر به مسمومیت بارداری شدید و اجرای مراقبت ها و رصد های منظم در مسمومیت های خفیف بسیار ضروری است و مادران بهتر است نسبت به تمامی علایم مسمومیت بارداری در مراحل مختلف آگاهی لازم را داشته باشند تا در صورت لزوم به سرعت به پزشک مراجعه کنند.
کنترل علایم مسمومیت بارداری
برای کنترل علایم مسمومیت بارداری و جلوگیری از تشدید پره اکلامپسی ، پزشکان از روش های زیر استفاده می کنند:
استراحت در بستر
این روش قبلا به زنان مبتلا به فشار خون بالا با علایم مسمومیت بارداری خفیف توصیه می شد اما در حال حاضر چنین درمانی به مادران توصیه نمی شود. زیرا این روش مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سلامتی برای مادران به همراه دارد. به علاوه، هر چند استراحت فشار خون را کم می کند اما می تواند احتمال لخته شدن خون را در مادر افزایش دهد.
بستری شدن در بیمارستان
در موارد مسمومیت بارداری شدید به مادران توصیه می شود در بیمارستان بستری شوند. به این ترتیب به طور مرتب علایم مسمومیت بارداری و وضعیت جنین آن ها را می توان تحت بررسی قرار داد.
زایمان
زایمان تنها راه برای درمان مسمومیت در بارداری است که به صورت القایی و به روش سزارین انجام می شود. تا چند روز بعد از زایمان علایم مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی ادامه دارد.
توصیه می‌کنیم در صورت خرید و استفاده از کاپ پریود، دستگاه ضدعفونی کننده کاپ قاعدگی را نیز از فروشگاه ماما سلامت تهیه نمایید.
درمان دارویی مسمومیت بارداری
پزشکان از داروهای مختلفی برای درمان علایم مسمومیت بارداری خفیف و یا شدید استفاده می کنند. این درمان های دارویی با هدف از بین بردن علایم مسمومیت بارداری تجویز می شوند. این دارو ها عبارتند از:
دارو های فشار خون
این نوع دارو ها می توانند فشار خون را که به طور خطرناکی به خاطر مسمومیت بارداری به وجود آمده است را کاهش دهند. این دارو ها به صورت خوراکی و یا وریدی برای بیمار تجویز می شوند. استفاده از برخی از دارو های فشار خون طی بارداری خطرناک هستند، بنابراین باید در مورد نوع داروی فشار خون با پزشک خود مشورت کنید.
دارو های کورتیکو استروئیدی
تجویز این نوع دارو ها می تواند به افزایش مدت بارداری کمک کند تا جنین به وضعیت لازم برای زایمان زودرس برسد. این داروها به عملکرد پلاکت های خون و نیز کبد کمک موثری می کنند. همچنین مادرانی که سندرم هلپ را طی بارداری نشان می دهند از این دارو برای کنترل علایم مسمومیت بارداری استفاده می شود.
دارو های ضد تشنج
در مسمومیت بارداری شدید احتمال تنشج مادر وجود دارد. پزشکان برای جلوگیری از این مشکل دارو های ضد تشنج مثل سولفات منزیم را برای بیمار تجویز می کنند.
نکاتی برای جلوگیری از مسمومیت بارداری
بعضی راه ها برای جلوگیری از مسمومیت بارداری پیشنهاد می‌شود که می‌تواند موثر باشد. این موارد شامل موارد زیر می‌شود:
- مصرف کلسیم و مواد معدنی مورد نیاز در دوران بارداری
- مصرف به‌اندازه ویتامین‌ها با تجویز دقیق پزشک
- جلوگیری از اضافه وزن در بارداری و کنترل وزن
- استفاده از رژیم غذایی مناسب، میوه و سبزیجات تازه
- انجام فعالیت های منظم و سبک روزانه
- کاهش مصرف مواد غذایی حاوی مواد نگهدارنده
- امتناع از انجام ورزش های نامناسب در دوران بارداری
- به حداقل رساندن مصرف نمک در دوران بارداری
- عدم مصرف غذاهایی مانند انواع سوسیس، کالباس و….
نمی‌توان گفت رعایت نکردن موارد فوق می‌تواند عامل اصلی ابتلا به مسمویت بارداری باشد اما برخی تحقیقات نشان داده است که در مادرانی که این موارد را رعایت می‌کنند کمتر با علایم مسمومیت بارداری رو به رو می‌شوند.
مسمومیت بارداری یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است، که حدود 5 درصد خانم ها در دوران بارداری آن را تجربه می کنند . همان طور که می دانید به دلیل اهمیت سلامت مادر باردار و جنین در دوران بارداری، در صورتی که به این عارضه مبتلا شده اید برای کاهش فشارخون بارداری حتما با پزشک خود مشورت کنید تا راهکارهای موثر در این زمینه به شما ارائه شود.