سونوگرافی در بارداری و سونوگرافی های مهم بارداری کدام است؟
سونوگرافی در بارداری برای اطلاع مادرانی که از هفته های اول بارداری دچار اضطراب و نگرانی برای وضعیت جسمانی و سلامت جنین خود هستند انجام می شود.
پزشک با انجام سونوگرافی های دوران بارداری و مشاهده جنین در رحم، بخش بسیار زیادی از این نگرانی ها را برطرف می‌کند. ماما سلامت در این مقاله به سنوگرافی های مهم بارداری اشاره کرده است.
همچنین اگر نقص مادرزادی یا مشکلات دیگری در زمان بارداری برای جنین رخ دهد، به کمک سونوگرافی در بارداری قابل شناسایی خواهد بود. پزشک با بررسی تصاویر سونوگرافی، از مشکلات احتمالی مادر یا جنین ، مطلع می شود.
سونوگرافی در بارداری یکی از اصلی ترین مراقبت های این دوران حساس برای مادران و فرزندان شان محسوب می شود تا حدی که متخصصین این حوزه درمانی به انجام منظم و دوره ای آن به شدت تاکید می کنند.
سونوگرافی های دوران بارداری نه تنها موجب شناسایی انواع بیماری ها و ناهنجاری های جنینی می شود بلکه در برخی از موارد می تواند از بروز هر گونه بیماری های احتمالی جلوگیری کند و یا حتی با تشخیص به موقع آن را درمان کند. البته بهتر است بدانید تعداد و زمان انجام سونوگرافی بسته به صلاح دید پزشک متخصص و هم چنین و ضعیت جسمی و روحی مادر متفاوت است.
سونوگرافی در بارداری چگونه است؟
سونوگرافی از روش های تصویربرداری پزشکی است که در آن از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده رحم در دوران بارداری استفاده می‌شود. تصاویر سونوگرافی مراحل مختلف رشد جنین، غالبا استخوان و اعضای بدن را به صورت سیاه و سفید نمایش می‌دهند.
اهمیت سونوگرافی در بارداری به دلیل بررسی وضعیت رشد جنین و اطمینان از اینکه هر کدام از مراحل رشد در زمان دقیق خود طی شده است، انجام می‌شود. سونوگرافی در زمان های مختلف و به دلایل گوناگون در طی دوران بارداری انجام می‌شود.
سونوگرافی های لازم در دوران بارداری کدام است؟
سونوگرافی های دوران بارداری، معمولا سه یا چهار سونوگرافی برای کنترل سلامت جنین و مادر از ابتدای بارداری تا پایان آن انجام می شود. سونوگرافی های لازم در دوران بارداری به دو دسته تقسیم می‌شوند، سونوگرافی های معمول که لازم است هر زن بارداری آنها را انجام دهد و سونوگرافی های تشخیصی و تکمیلی که در صورت لزوم درخواست انجام آن داده می‌شود.
اهمیت سونوگرافی در بارداری به این دلیل است که روند بارداری و رشد جنین، همچنین غربالگری نقص های مادرزادی جنین کنترل و بررسی شود در نتیجه مادر باردار در طول بارداری چندین سونوگرافی انجام می دهد.
دلیل اهمیت سونوگرافی در بارداری چیست؟
به وسیله سونوگرافی در بارداری از ساک بارداری که حدودا در ۴٫۵ هفته شکل می گیرد و محتویات نطفه درون ساک که حدود ۵ هفته در آن قرار می گیرد، می توان مطلع شد. جنین در حدود ۵٫۵ هفته قادر می باشد رویت و اندازه گیری شود و نیز سونوگرافی می تواند ناحیه حاملگی درون رحم و خارج رحم را مشخص کند.
ضربان قلب جنین حدود ۶ هفته به صورت کامل شنیده می شود. اگر ضربان قلب جنین شنیده شود یعنی ۹۵ درصد حاملگی با موفقیت همراه بوده است. سقط جنین اصولا با متغیر شدن شکل ساک بارداری و حضور نداشتن جنین یا ضربان قلب به وضوح دریافت می شود.
ضربان قلب جنین در دوران بارداری اهمیت بسیاری دارد. ضربان قلب معمولا در هفته ششم بین ۹۰ الی ۱۱۰ ضربان در دقیقه و در هفته نهم بین ۱۴۰ الی ۱۷۰ بین هفته پنجم الی هشتم کمتر از ۹۰ ضربان قلب در دقیقه خطر سقط شدن را افزایش می دهد.
در حالی که بسیاری از خانم ها در روز ۱۴ تخمک گذاری نمی کنند به همین دلیل داده های سونوگرافی می بایستی با احتیاط گزارش داده شود. تشخیص سقط اصولا با چندین سونوگرافی صورت می گیرد.
به طور مثال اگر سونوگرافی یک جنین ۷ میلی متری را مشاهده کرد ولی قادر نبود ضربان قلب آن را به صورت کامل تشخیص دهد در این زمان هفت الی ده روز بعد دو مرتبه سونوگرافی انجام می شود تا میزان خطا کاهش یابد زمان آزمایش بارداری که مثبت بوده است هم جهت بررسی روز دقیق حاملگی مفید می باشد.
به کمک سونوگرافی در بارداری خصوصا در سه ماه اول، بارداری زود هنگام و خارج از رحمی را به موقع تشخیص دهد.
انواع سونوگرافی های دوران بارداری
جزئیات دقیق و چگونگی انجام سونوگرافی در موارد اندکی با هم تفاوت دارد، ولی معمولا سونوگرافی طبق مراحل یکسانی انجام می‌شود.
دو نوع از سونوگرافی در طی دوران بارداری انجام می‌شود:
سونوگرافی شکمی (Abdominal ultrasound):
در این نوع از سونوگرافی، پزشک ژل مخصوصی را روی شکم زن باردار قرار می‌دهد. بعد از آن مبدل فراصوت دستگاه سونوگرافی می‌تواند به راحتی روی شکم ژل زده حرکت کند.
سونوگرافی واژینال (Transvaginal ultrasound)
در این نوع از سونوگرافی از یک مبدل فراصوت کوچک‌تر استفاده می‌شود. این مبدل وارد واژن شده و بعد از آن تصویری دقیق‌تر و واضح‌تر از فضای داخلی به دست می‌آید. معمولا این نوع از سونوگرافی در اوایل بارداری انجام می‌شود.
البته تکنیک های تصویر برداری سونوگرافی مختلفی وجود دارد. متداول‌ترین آن تکنیک دو بعدی است. اگر اطلاعات بیشتری نیاز باشد سونوگرافی سه بعدی انجام می شود. این نوع از سونوگرافی توسط دستگاه مخصوصی انجام شده و با کمک تصویر به دست آمده طول، عرض و عمق اجزا قابل بررسی است.
بعد از ابداع سونوگرافی چهار بعدی سونوگرافی سه بعدی هم به روز شد. تصاویر حاصل از این روش ها طلایی رنگ بوده تا سایه ها و نقاط تاریک و روشن به خوبی نمایش داده شود.
تصاویر سونوگرافی هم روی صفحه نمایش و هم روی کاغذ های مخصوص به صورت چاپ شده در دسترس زن باردار قرار می‌گیرد.
سونوگرافی و روش های آن مرتب به روز رسانی شده و بهبود پیدا می کنند. همانند همه آزمایش ها نتایج حاصل از آن ممکن است صد در صد دقیق نباشد. با این همه اطلاعاتی که این روش تشخیصی در اختیار والدین و پزشک می‌گذارد به کنترل هر چه بهتر بارداری کمک کرده و تا حدود زیادی تضمین کننده سلامت جنین خواهد بود. از طرفی دیگر والدین به کمک سونوگرافی شانس این را خواهند داشت که پیش از تولد فرزند خود را دیده و این کار به تشکیل و محکم‌تر شدن رابطه با نوزاد کمک می‌کند.
سونوگرافی های مهم در دوران بارداری کدام است؟
متخصصين توصيه می كنند كه خانم ها پیش از اقدام به بارداری، یک سونوگرافی از رحم و تخمدان ها داشته باشد تا از وضع سیستم باروری خود مطلع شوند. این سونوگرافی به پزشک درباره سالم بودن رحم (از نظر ناهنجاری ها)، وجود فیبروم ها یا پولیپ، کیست های تخمدانی و بسیاری از مشکلات رحمی کمک می کند.
همچنین با این كار می توان زمان تخمک گذاری را هم مشخص نمود، به ويژه در زنانی که دوره های عادت ماهانه نامنظم دارند یا دچار ناباروری هستند. تعداد فولیکول، اندازه آن و زمان دقیق تخمک گذاری در روز های 12 تا 16 سیکل قاعدگی بررسی می شود.
معمولا خانم های باردار كه دوره حاملگی بدون مشکلی را سپری می کنند، سونوگرافی‌های دوران بارداری آنها 4 بار انجام می شود..
بار اول در ابتدای بارداری، بار دوم در هفته ۱۲، بار سوم از هفته 16 به بعد و بار چهارم در هفته ۳۲.
در صورتی که مشکلی در سونوگرافی ها دیده شود یا خانم باردار مبتلا به فشار خون بالا در بارداری یا دیابت یا بیماری های دیگر باشد یا احتمال کوچک بودن جنین داده شود و یا بارداری چند قلو باشد، لازم است تعداد سونوگرافی ها بیشتر شود. معمولا احتمال تکرار سونوگرافی در اين موارد، اكثرا در اواخر بارداری و نزدیک به پایان بارداری (بین ۲۸ تا ۳۶ هفتگی) به فاصله ۲ تا ۳ هفته می باشد.
سونوگرافی اول یا تشخیص ساک بارداری
اولین سونوگرافی در دوران بارداری با هدف تشخیص ساک حاملگی و بررسی احتمال حاملگی خارج از رحم یا حاملگی مولار انجام می شود. این سونوگرافی در اوایل بارداری و معمولا دو یا سه هفته بعد از عقب افتادن عادت ماهانه انجام می شود. پزشک در این سونوگرافی، وضعیت شکل‌گیری ساک حاملگی، جنین و همچنین وجود ضربان قلب جنین را بررسی می‌کند.
اولین سونوگرافی در بارداری، در چهار و نیم هفته بعد از اولین روز آخرین قاعدگی تا نزدیک هفته پنج و نیم و حداکثر تا هفته هفتم بارداری می توان با سونوگرافی از سطح شکم، قلب جنین را دید و سلامت آن را سنجید.
به همین منظور توصیه می شود، همه مادران باردار در هفته پنجم بارداری بعد از اولین روز آخرین قاعدگی سونوگرافی اول را انجام دهند.
سونوگرافی دوم بارداری یا سونوگرافی nt
این سونوگرافی معمولا طی هفته های ۱۱ تا ۱۳ بارداری و به عنوان بخشی از غربالگری های سه ماه اول انجام می‌شود. در سونوگرافی nt، میزان مایع پشت گردن جنین و ضخامت آن بررسی می شود. نتیجه این سونوگرافی، احتمال ابتلا به اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ۱۸ را تعیین می‌کند.
سونوگرافی سوم بارداری یا سونوگرافی آنومالی
سونوگرافی آنومالی معمولا در سه ماهه دوم بارداری و بین هفته های ۱۶ تا ۱۸ تجویز می‌شود. در این سونوگرافی جنین برای یافتن هر نوع نقص ساختاری و مشکلات رشد، به دقت بررسی می‌شود.
متخصص سونوگرافی، اجزای بدن جنین را برای وجود هر نوع مشکل احتمالی در قلب، شکم، ستون فقرات، صورت و سایر بخش ها بررسی می کند. همچنین وضعیت جفت و محل قرار گیری آن و بند ناف مورد بررسی قرار می گیرد و امکان تعیین جنسیت جنین نیز امکان پذیر است.
اگر در خانواده ای پیش از تولد نوزاد تازه، کودکی با ناهنجاری قلبی یا سایر ناهنجاری های دیگر وجود دارد، باید این موضوع را به پزشک رادیولوژیست اطلاع دهد تا مادر به یک سونوگرافیست اکولوژیست مربوط به قلب هم در این دوره بارداری ارجاع داده شود و جنین به شکل خیلی دقیق تری بررسی شود.
تشخیص جنسیت جنین به موقعیت قرارگیری او در رحم بستگی دارد و اگر وضع قرار گیری مناسب باشد، می توان به راحتی جنسیت را مشخص کرد.
سونوگرافی چهارم بارداری و آخرین سونوگرافی
تا ۲۰ هفتگی، وزن جنین اهمیتی ندارد، ولی بعد از سه ماهه دوم و در پی سه ماهه سوم، بخصوص نیمه دوم سه ماهه سوم، زمان وزن گیری جنین است. بعد از هفته ۲۸ بارداری یک سونوگرافی دیگر برای بررسی میزان رشد جنین و وزن او به نسبت سن جنین انجام می شود. طول استخوان های دور سر، ران و دور شکم وزن جنین را تخمین می زنند و آن را به نسبت وزن مناسب برای محاسبه هفته های بارداری مقایسه می کنند. این سونوگرافی در بارداری برای سنجش وزن جنین انجام می شود که از روی منحنی های استاندارد، وزن ایده آل با توجه به سن هفتگی جنین اندازه گیری و مشخص می شود.
سونوگرافی های تشخیصی و خاص در بارداری
اهمیت سونوگرافی در بارداری و سایر آزمایش های دوران حاملگی، در پیدا کردن موارد خاصی است که نیازمند بررسی بیشتر است یا اطمینان از نبود هر گونه مشکل.
در این موارد پزشک ممکن است سونوگرافی در بارداری را به صورت خاص تر در طول دوران بارداری تجویز کند. برخی از سونوگرافی هایی که معمول نیست، اما در صورت وجود مشکل شاید برای زنان باردار تجویز شود شامل موارد زیر است:
سونوگرافی داپلر: در هر کدام از مراحل سونوگرافی های معمول بارداری، اگر پزشک مشکلی در قلب جنین یا جریان خون او احساس کند، برای بررسی دقیق‌تر و تشخیص مشکل، ممکن است سونوگرافی داپلر یا همان اکو کاردیوگرافی جنین را تجویز کند. پزشک می‌تواند به وسیله سونوگرافی داپلر، جریان خون او را با دقت بررسی کند و هر نوع مشکل قلبی و عروقی را در جنین تشخیص دهد.
همچنین در صورت وجود مواردی مثل دو یا چند قلویی، رشد غیر طبیعی جنین، بررسی عملکرد جفت، تولید آنتی بادی rh منفی در خون مادر، سابقه سقط جنین یا از دست دادن نوزاد در بدو تولد نیز ممکن است درخواست سونوگرافی داپلر داده شود.
اکوکاردیوگرافی قلب:ممکن است در سونوگرافی که در سه ماهه دوم بارداری انجام می شود، پزشک احتمال وجود مشکل در قلب جنین را تشخیص دهد. در این صورت انجام اکوی قلب جنین تجویز می شود. در این سونوگرافی، جریان خون در سرخرگ ها و سیاهرگ های جنین به طور دقیق بررسی می شود. همچنین در اکوی قلب، مشکلات قلبی جنین مثل وجود حفره در قلب و مشکل در شریان های خونی قابل تشخیص است.
آزمایش پروفایل بیوفیزیکال: این آزمون در اواخر بارداری انجام می شود. در این آزمون سلامت کلی جنین و حرکات او مورد بررسی قرار می گیرد. در بارداری های پر خطر نظیر از دست رفتن جنین در حاملگی قبلی در نیمه دوم بارداری، وجود فشار خون بالا، دیابت، عدم رشد جنین در داخل رحم یا مواردی که زایمان به تاخیر افتاده است یا با تشخیص پزشک ممکن است آزمایش پروفایل بیوفیزیکال برای شما تجویز شود.
این آزمایش شامل سونوگرافی و تست بدون استرس است. در سونوگرافی مربوطه، وضعیت تنفسی، ماهیچه ها و حرکت جنین بررسی و حجم مایع آمنیوتیک اندازه گیری می شود.
سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی: در سونوگرافی سه بعدی، شما می توانید یک تصویر سه بعدی از جنین مشاهده کنید و در نهایت عکسی از او را دریافت کنید و در سونوگرافی چهار بعدی، با کنار هم قرار دادن عکس ها یک فیلم از حرکات جنین در اختیار شما قرار می گیرد.
اسکن سه بعدی و چهار بعدی به اندازه سونوگرافی معمولی امن است. با این حال، انجام آن ها صرفا برای داشتن عکس یا فیلمی از جنین توصیه نمی شود. با انجام این کار، شما جنینتان را در معرض سونوگرافی های غیر ضروری قرار می دهید. همین طور استفاده از امواج فرا صوت برای مدت زمانی بین ۴۵ دقیقه تا یک ساعت، طولانی‌تر از محدودیت های ایمنی است و توصیه نمی شود.
با این حال، این نوع سونوگرافی‌های دوران بارداری اطلاعات بیشتری در مورد تشخیص ناهنجاری ها در اختیار پزشک می گذارد. از آنجا که این نوع سونوگرافی جزئیات بیشتری را از زوایای مختلف نشان می دهد، در تشخیص ها به پزشکان کمک می کند تا برای برنامه ریزی های بعد از تولد تصمیم بگیرند.
مزایا و خطرات سونوگرافی های دوران بارداری چیست؟
سونوگرافی در بارداری به جز ایجاد مقدار کمی حس ناخوشایند در مواردی هیچ خطری ندارد. این احساس ناخوشایند گاهی ناشی از فشار به شکم یا واژن است. هیچ نوع اشعه‌ای برای انجام سونوگرافی استفاده نمی شود.
برای انجام سونوگرافی واژینال، لازم است که مبدل دستگاه با پلاستیک یا لاتکس پوشانده شود. اگر زن باردار به لاتکس حساسیت داشته باشد، برخورد این ماده با بدن منجر به واکنش های آلرژیک خواهد شد.
گاهی سونوگرافی در بارداری به منظور دادن عکس و ویدئو های یادگاری به والدین انجام می شود. سونوگرافی خود بی خطر است، اما اگر توسط اپراتوری انجام شود که دانش کافی را ندارد ممکن است باعث انتقال اطلاعات غلط در مورد سلامت جنین به والدین شود.
خرید مرغوب‌ترین و با کیفیت‌ترین شکم بند بارداری ضد امواج در سایت فروشگاهی ماماسلامت
آیا سونوگرافی دردناک است؟
در شرایط عادی، سونوگرافی درد ندارد. با این حال، در صورتی که فرد دچار جراحت در ناحیه لگن یا درد در شکم باشد، ممکن است که با فشار مبدل در طول سونوگرافی، درد را حس کند.
نکات مهم درباره‌ی سونوگرافی های دوران بارداری سونوگرافی برای بررسی سلامت و رشد و نمو جنین ضروری است، از این جهت، نباید هیچ کدام از سونوگرافی های از پیش تعیین شده را از دست داد.
سونوگرافی در بارداری تنها باید توسط یک متخصص یا تکنسین آموزش دیده انجام گیرد که توانایی تحلیل تصاویر را داشته باشد.
در صورتی که در حین سونوگرافی در بارداری هر گونه ناهنجاری مشاهده شود، ممکن است که پزشک روش ها و آزمایش های بیشتری با وضوح بالاتر را به کار ببرد. تشخیص برخی از اعضای بدن در حین سونوگرافی دشوار است، بنابراین می توان از پزشک خواست که آن ها را بر روی تصاویر نشان دهد. سونوگرافی‌های دوران بارداری نباید در شرایط عادی دردناک باشد، بنابراین در صورت درد باید فورا به پزشک اطلاع داد.
توصیه می شود که برای انجام سونوگرافی در بارداری، لباس های راحت، گشاد و مناسب بپوشيد تا امکان دسترسی به شکم ساده‌تر باشد. یکی از زمان های مناسب برای خرید لباس بارداری موقع انجام سونوگرافی است.
برای آماده شدن برای سونوگرافی در بارداری حتما باید مقدار زیادی آب بنوشید. با این کار سونوگرافی زودتر انجام می گیرد و تصاویر نیز وضوح بالاتری خواهند داشت. انجام سونوگرافی در بارداری نه تنها صحیح، بلکه موثر نیز هست.
سونوگرافی برای تشخیص باردار بودن یا نبودن نیز ضروری است. در صورت بارداری هم باید سونوگرافی را انجام داد تا مراحل رشد و نمو و تغییرات جنین به درستی بررسی شوند. همچنین ضروری است که با توجه به وضعیت سلامتی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
