عوارض عمل سزارین، مانند دیگر عمل های جراحی ممکن است هم برای مادر هم برای جنین پیش بیاید. روشی که در آن پزشک نوزاد را از طریق برش در شکم و رحم مادر به جای واژن به دنیا می آورد زایمان سزارین می گویند. گروه ماما سلامت و برخی از پزشکان از این امر به عنوان زایمان شکمی یاد می کنند.
برخی از زنان ترجیح می دهند سزارین انتخابی یا سزارین به درخواست مادر (CDMR) را انجام دهند. با این حال، بیشتر سزارین ها زمانی اتفاق می افتد که زایمان طبیعی خطر آسیب جدی به مادر یا کودک را به همراه داشته باشد.
تنها حدود ۲٫۵ درصد از سزارین ها به درخواست مادر بدون رسیدگی به مشکل پزشکی انجام می شود. با این حال، این تعداد در دهه گذشته افزایش یافته است.
عمل سزارین چیست؟
عمل سزارین به دنیا آوردن کودک از طریق عمل جراحی شکم و رحم مادر است. در برخی از موارد، عمل سزارین از قبل پیش بینی و برنامه ریزی می شود، اما گاهی شرایط به شکلی پیش می رود که پزشکان مجبور به انجام این عمل برای به دنیا آوردن کودک می شوند. برای مثال اگر مادر یا فرزند در شرایط خطرناکی باشند، عمل سزارین به‌شکل فوری صورت می‌گیرد.
انواع سزارین
چندین نوع سزارین وجود دارد:
سزارین برنامه ریزی شده
اگر از قبل بدانید کودک شما از طریق سزارین متولد خواهد شد، تاریخ را می دانید و احتمالا حتی به بخش زایمان نیز نخواهید رفت. قبل از عمل، به منظور دریافت دارو و مایعات، رگ گیری انجام خواهد شد. همچنین برای خالی نگه داشتن مثانه در حین جراحی باید سوند گذاری (یک لوله نازک) انجام شود.
اکثر زنانی که سزارین برنامه ریزی شده دارند، از طریق بی حسی اپیدورال یا بلوک نخاعی بی حس می شوند. در این کار از کمر به پایین بی حس می شود، بنابراین هیچ دردی حس نمی شود.
این نوع بی حسی این امکان را فراهم می کند که همچنان بیدار باشید و از آنچه روی می دهد آگاه باشید. ممکن است پزشک بیهوشی عمومی، که باعث خواب رفتن می شود، را پیشنهاد دهد، اما در بیشترین سزارین های برنامه ریزی شده این اتفاق به ندرت روی می دهد.
دکتر متخصص زنان، پوششی را روی کمر شما قرار خواهد داد، بنابراین نمی توانید آنچه طی جراحی روی می دهد را ببینید. آن ها یک برش در شکم، و سپس برش دیگری در رحم ایجاد می کنند. به دلیل بی حسی آن ها را احساس نخواهید کرد.
اما ممکن است هنگام خارج کردن کودک از رحم، احساس کنید پزشکان بخش میانی شما را می کشند یا فشار می دهند. ممکن است هیچ حسی نداشته باشید، یا ممکن است حس فشار داشته باشید، اما نباید حس درد داشته باشید.
شما باید بتوانید کودک خود را پس از تولد ببینید و صدای او را بشنوید. پزشک باید اجازه دهد بعد از اتمام سزارین او را در آغوش بگیرید. اگر قصد شیردهی دارید، ممکن است بتوانید برای این کار اقدام کنید. اما هر مادری نمی تواند بلافاصله پس از سزارین کودک خود را در آغوش بگیرد.
در اثر عوارض عمل سزارین گاهی اوقات نوزادانی که بااین روش متولد می شوند، در تنفس مشکل دارند و به کمک پزشکان نیاز دارند. در چنین مواردی، پس از تأیید سالم و پایدار بودن کودک از سوی پزشک، می توانید او را در آغوش بگیرید.
بعد از تولد کودک، پزشک جفت را خارج کرده و برش را بخیه می زند. کل این روش باید تنها حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.
پیشنهاد می کنیم از مقاله سزارین با بیهوشی یا بی حسی کدام یک بهتر است از وبسایت ماماسلامت بازدید نمایید.
سزارین اورژانسی
در سزارین اورژانسی، برخی چیز ها مانند سرعت و فوریت جراحی متفاوت خواهد بود. پزشک می تواند کودک شما را ۲ دقیقه پس از ایجاد برش در رحم، متولد کند. (در مقایسه با سزارین برنامه ریزی شده این فرایند ممکن است ۱۰ یا ۱۵ دقیقه طول بکشد)
داشتن سرعت عمل ممکن است لازم باشد، در صورتی که کودک در تنفس مشکل داشته باشد یا ضربان قلب وی پایدار نباشد، پزشکان تصمیم می گیرد کودک را سریعا از رحم خارج کرده و به بیمارستان، که می توانند از کمک های پزشکی اساسی برای پایدار کردن استفاده کنند، منتقل کنند.
در سزارین اورژانسی، متخصص بیهوشی ممکن است برای اعمال بی حسی به سرعت از طریق اپیدورال نسبت به تجویز دارو اقدام کند، بنابراین در این روش نیز می توانید طی جراحی بیدار باشید. در غیر این صورت، ممکن است تحت بیهوشی عمومی قرار گیرید و بخوابید. شما درد و فشاری احساس نخواهید کرد، نوزاد خود را در زمان تولد نمی بینید یا صدای او را در زمان متولد شدن نخواهید شنید، یا نمی توانید کودک خود را بلافاصله پس از تولد در آغوش بگیرید. اما با از بین رفتن بیهوشی، می توانید او را ببینید، در آغوش بگیرید و به او شیر دهید.
بسیاری از زنان پس از سزارین اورژانسی خوشحال می شوند و از سلامت نوزاد خود آسوده می شوند. اما برخی از زنان ممکن است از اینکه زایمان طبق برنامه پیش نرفته است ناراحت و ناامید شوند. احساس شما اغلب به انتظارات شما قبل از تولد بستگی دارد.
با بررسی دلایل ضروری بودن سزارین اورژانسی می توان به بهبود عاطفی کمک کرد. این موضوع را با ماماها، پزشک یا متخصص زنان و زایمان قبل از ترک بیمارستان در میان بگذارید، یا ترتیبی دهید که بعدا با آن ها ملاقات کنید تا در مورد اینکه چرا به سزارین نیاز داشتید و این برای بارداری های بعدی چه معنایی دارد، صحبت کنید.
اگر زایمان بسیار آسیب زا باشد، ممکن است اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) ایجاد شود.
فواید عمل سزارین
آمارها حاکی از محبوبیت عمل سزارین در بین خانم ها می باشد. اما این محبوبیت به چه دلیل است؟
زایمان سزارین درد زایمان طبیعی را ندارد. یکی از برتری های بزرگ سزارین نسبت به زایمان واژینال بدون درد بودن آن است. سزارین، زایمان را برای خانم هایی که ترس شدید از درد زایمان دارند را راحت کرده است.
دارای مدت زمان حداقل زایمان می باشد. سزارین می تواند سریع و راحت انجام شود به طوری که اگر برای سزارین برنامه ریزی نکرده اید، در شرایط اضطراری می تواند به سرعت انجام شود.
زایمان سزارین ایمن ترین و بی خطر ترین روش خروج جنین می باشد و احتمال آسیب به جنین بسیار پایین است. زایمان سزارین امکان تولد نوزادانی را فراهم می‌کند که در شرایط طبیعی جانشان در خطر و احتمال زنده ماندنشان وجود ندارد. همچنین گاهی این روش زایمان در حفظ جان مادر مؤثر است.
اختلالات کف لگن مانند پرولاپس ارگان های لگنی ( افتادگی مثانه ) و بی اختیاری ادرار در مادرانی که سزارین می کنند کمتر اتفاق می افتد.
عوارض عمل سزارین و معایب ناشی از آن چیست؟
عوارض عمل سزارین هم مانند تمامی عمل های جراحی دیگر ممکن است اتفاق بیوفتد. این عوارض یا مربوط به خود عمل جراحی است و یا مربوط به بیهوشی و بی حسی. در نتيجه مي تواند براي مادر عوارض داشته باشد.
سزارین تنها در مواقعی کاربرد دارد که زایمان طبیعی برای مادر و جنين با خطر همراه باشد در غير اين صورت مادر می تواند يک زايمان کاملا طبيعی و ايمن داشته باشد.
عوارض عمل سزارین از لحاظ جسمی
عفونت رحم:
عفونت رحم بعد از عمل سزارین و یا حتی زایمان طبیعی امر شایعی نیست اما ممکن است اتفاق بیفتد. علائم عفونت رحم شامل درد زیر شکم، ترشحات بدبو از واژن، گاهی تب، خونریزی شدید و یا طولانی مدت. در صورت بروز عوارض عمل سزارین مانند چنین علائمی سریعا باید به متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کنید تا هر چه زودتر مراقبت ها و اقدامات درمانی لازم انجام شود.
خوب است از مقاله عفونت ادراری در بارداری روش های درمان و پیشگیری آن از مجله اینترنتی ماماسلامت بازدید نمایید.
عفونت محل بخیه های سزارین :
حتی با وجود رعایت تمامی نکات بهداشتی، از عوارض عمل سزارین گاهی ممکن است محل برش شکم و بخیه ها دچار عفونت شوند و علائمی مانند قرمزی، تورم و ترشحات عفونی بدبو و چرکی و نیز باز شدن بخیه ها اتفاق بیفتد. در اینصورت باید به جراح زنان و زایمان خود مراجعه کنید.
جهت پیشگیری از عفونت محل بخیه ها توصیه های بهداشتی مثل شستن روزانه محل بخیه ها و خشک نگه داشتن محل عمل و همچنین تقویت سیستم ایمنی و جبران کم خونی با مصرف مکمل آهن و مولتی ویتامین بسیار مؤثر است. جهت ترمیم بهتر محل بخیه ها و نماندن جای اسکار نیز با پزشک خود مشورت کنید.
چسبندگی رحم:
ایجاد چسبندگی بعد از هر عمل جراحی امر شایعی است و ارتباطی هم به مهارت جراح ندارد. حتی با رعایت تمامی نکات جراحی و توسط بهترین پزشکان جراح زنان و زایمان نیز چسبندگی رحم که از عوارض عمل سزارین است، گاها اتفاق می افتد.
چسبندگی ممکن است بین رحم و تخمدان و لوله ها، و یا بین رحم و مثانه، روده ها و یا جدار شکم ایجاد شود. بعضی افراد بیشتر مستعد ایجاد چسبندگی هستند و عده ای از مادران اصلا دچار چسبندگی لگن نمی شوند. با تکرار سزارین احتمال ایجاد چسبندگی بیشتر است و به همین علت در خانم هایی که برای چندمین بار بارداری همراه با سزارین تکراری دارند، سزارین پر خطر محسوب می شود.
احتمال چسبندگی جفت در محل برش قبلی رحم و جفت سر راهی یکی از خطرات و عوارض عمل سزارین به صورت تکراری است که ممکن است باعث خونریزی شدید مادر حین عمل سزارین شده و حتی منجر به خارج کردن رحم شود.
آمبولی:
یکی از عوارض عمل سزارین و نیز عارضه های بعد از زایمان، لخته شدن خون در رگ است که در مادران سزارینی دو برابر بیشتر رخ می دهد. لخته معمولا در عروق پا ایجاد می شود و در صورت حرکت به سمت بالا ممکن است باعث آمبولی ریه شود.
این عارضه در افراد چاق بیشتر است. برای جلوگیری از این عارضه توصیه می شود که مادران بعد از زایمان و سزارین، به محض توانایی راه رفتن را پیدا کردند، از تخت پایین آمده و تحرک داشته باشند.
خونریزی زیاد:
از عوارض عمل سزارین میزان خونریزی مادر می باشد که تقریبا دو برابر زایمان طبيعی است. به علت از دست رفتن حجم زیاد خون، احتمال نیاز به تزریق خون وجود دارد که خود تزریق خون می تواند عوارض در بر داشته باشد.
یبوست:
احتمال ایجاد یبوست به علت استفاده از دارو های بیهوشی از عوارض عمل سزارین است که نسبت زايمان طبيعی بيشتر است. برای اطلاعات بیشتر و سودمند تر مقاله علل بروز هموروئید یا بواسیر در بارداری چیست از وبسایت ماماسلامت را مطالعه نمایید.
مدت بستری بیشتر:
طول مدت بستری در بیمارستان در مادران سزارین شده بیشتر است. از عوارض عمل سزارین بستری طولانی تر و در نتیجه احتمال عفونت بيشتر است و در ضمن از نظر اقتصادی هزينه بيشتری نسبت به زايمان طبيعی دارد.
همچنین در خانم های سزارین شده، احتمال سزارین های بعدی افزایش می يابد.
عوارض عمل سزارین هم ممکن است بعد از گذشت چند هفته، چند ماه و یا حتی چندسال بعد از عمل دیده شود. شامل درد های شکمی به علت نفخ شکم، انسداد روده بدليل چسبندگی ناشی از جراحی و باز شدن محل برش جراحی در بارداری های بعدی.
عوارض عمل سزارین از لحاظ روحی و روانی
مادر سزارین شده، احساس خستگی و خواب آلودگی بیشتری دارد که می تواند به علت داروهای بيهوشی و از عوارض عمل سزارین باشد.
عوارض عمل سزارین باعث می شود مادر دچار اختلالات خلقی مثل افسردگی، سرزنش خود و احساس گناه شود که در این مادران بیشتر از مادرانی است که زایمان طبيعی داشته است.
مادران سزارین شده ممکن است یک احساس جدایی از دیگران مخصوصا همسر داشته باشند.
احساس شکست و نا امیدی نیز یکی از عوارض عمل سزارین است.
بخاطر عوارض عمل سزارین مادرانتحت عمل قرار گرفته، احساس می کنند قدرتشان را از دست داده اند و دیگر نمی توانند مثل گذشته کارهایشان را انجام دهند.
مادران سزارین شده یک حالت ترس و نگرانی از بارداری بعدی خود نیز دارد. همچنین احساس ترس از بیهوشی و جراحی نیز وجود دارد.
به علت حالت بیهوشی و درد زياد بعد از عمل، که از عوارض عمل سزارین است این مادران نمی توانند یک ارتباط عاطفی مناسب و زود هنگامی با نوزاد شان داشته باشند.
عوارض عمل سزارین و خطرات عمل آن برای نوزاد
کم خونی
به دلایل پزشکی از عوارض عمل سزارین برای نوزاد این است که مبتلا به کم خونی می شود. کم خونی باعث جلوگیری از رشد و تکامل، اختلال در سیستم ایمنی بدن و عدم هماهنگی تغذیه ایی می شود.
دیابت
از عوارض عمل سزارین برای نوزادانی که با این روش به دنیا می آیند احتمال زیاد ابتلا به دیابت می باشد. برای آشنایی بیشتر خود از مقاله لیست غذاهای مناسب دیابت بارداری کدام است از مجله اینترنتی ماماسلامت بازدید نمایید.
تولد زودرس
به دلیل اشتباه در تاریخ زایمان توسط پزشک ممکن است که زودتر از موعد بچه را به دنیا بیاورند. تولد زود هنگام جنین در صورتی که به انداره کافی رشد نکرده باشد و مشکلاتی که در آینده برای او به دنبال خواهد داشت از عوارض عمل سزارین برای نوزاد است.
مشکلات تنفسی
در زایمان طبیعی به قفسه سینه نوزاد فشاری وارد می شود که باعث تمیز شدن مجاری تنفسی بچه می شود. اما در سزارین این فشار وجود ندارد پس ممکن است که کودک پس از تولد دچار اختلالات تنفسی شود.
فشار خون ریوی
نارسایی قلبی در اثر افزایش فشار خون ریوی به وجود می آید. جریان خون در ریه ها آهسته و کند می شود و مشکلات زیادی برای نوزاد ایجاد می شود.
دارو های بیهوشی می تواند روی جنین تاثیر بگذارد که از عوارض عمل سزارین می تواند باشد. میزان مرگ و میر شیر خواران نیز نسبت به زایمان طبیعی بيشتر است که عوارض عمل سزارین محسوب می شود.
بررسی ها نشان داده، مادرانی که سزارین می شوند، دیرتر توانایی شيردهی پيدا مي کنند.
می توان بعد از سزارین، زایمان طبیعی داشت؟
با وجود اینکه امکان زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین وجود دارد، اما این موضوع در مورد تمام مادران صدق نمی‌کند. معمولا از عوارض عمل سزارین این است که خانم در زایمان های بعدی هم باید سزارین شود، زیرا خطر پارگی رحم حین زایمان واژنی وجود دارد. در صورتی که موارد زیر رعایت شود احتمال زایمان واژنی بعد از سزارین افزایش پیدا می‌کند:
- هنگام سزارین برش عرضی کمتری در ناحیه رحم زده شود.
- لگن برای به دنیا آوردن کودکی با اندازه طبیعی مناسب باشد.
- فرد چندقلو باردار نباشد.
بهبودی پس از سزارین
در طی فرآیند بهبود سزارین، ناراحتی و خستگی رایج است پس نگران نباشید. برای تسریع بهبودی پس از سزارین، انتظار می رود مادر و نوزادش به مدت ۲ تا ۴ روز در بیمارستان بمانند.
مادر احتمالا به مدت ۶-۴ هفته درد در محل برش، گرفتگی و خونریزی با یا بدون لخته را تجربه خواهد کرد. شدت این علائم برای زنان مختلفی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند متفاوت است، اما با گذشت زمان باید نسبتا سریع بهبود یابد.
با هر گونه نگرانی در مورد شدت این علائم یا اگر علائم برای مدت طولانی تر از حد انتظار ادامه پیدا کنند، به پزشک مراجعه کنید. پزشک بهبودی را در طول ویزیت های بعد از عمل ارزیابی می کند.
پزشکان و پرستاران توصیه می کنند که بعد از بازگشت به خانه فعالیت بدنی را محدود کنید. تا زمانی که پزشک بگوید که از سرگیری فعالیت های عادی بی خطر است.
تا آن جا که می توانید استراحت کنید و برای چند هفته اول، از بلند کردن هر چیزی سنگین تر از کودک خودداری کنید. همچنین از بلند شدن از وضعیت چمباتمه زدن خودداری کنید. معمولا پزشکان به بیماران توصیه می کنند ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی از ورزش های شدید، بلند کردن اجسام سنگین، قرار دادن هر چیزی در واژن یا داشتن رابطه جنسی خودداری کنند.
برای تسکین درد بخیه، پزشک شما ممکن است پد های حرارتی، ایبوپروفن، استامینوفن یا دارو های دیگری را برای تسکین درد توصیه کند. بیشتر دارو های تسکین دهنده درد برای زنانی که شیرده هستند بی خطرند. هر دارویی را طبق دستور مصرف کنید.
همچنین در طول دوره بهبودی، اقدامات زیر را انجام دهد:
- با نوشیدن آب فراوان هیدراتاسیون بدن را حفظ کنید.
- در مواقع ضروری استراحت کنید.
- با استفاده از کمربند بارداری یا بالش، از برش و شکم حمایت کنید.
علائم و عوارض عمل سزارین که باید مورد توجه قرار دهید!
هر گونه علائم و عوارض عمل سزارین که می تواند نشان دهنده عفونت یا سایر عوارض باشد را به یک پزشک یا ماما یا مرکز درمانی و بهداشتی گزارش دهید.
این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- بدتر شدن درد
- افزایش خونریزی واژن
- افزایش قرمزی در محل برش
- تخلیه یا تورم برش جراحی
- درد سینه همراه با قرمزی یا تب
- ترشحات بدبو از واژن
- درد هنگام ادرار کردن
انتخاب نوع زایمان اهمیت سلامت مادر باردار و آمادگی روحی و شرایط بارداری او بستگی دارد پس با مشورت با پزشک و مطالعه و بالا بردن آگاهی خود، آمادگی کافی را برای یک زایمان راحت و کم دردسر پیدا کنید.
انتخاب پزشک خوب برای زایمان یکی از مسائل مهم در دوران بارداری است. یک متخصص با تجربه می تواند در مورد این که سزارین انجام دهید یا نه، به شما مشاوره های مفیدی بدهد.
توصیه می کنیم مقاله دلایل انجام سزارین را از وبسایت ماماسلامت حتما مطالعه نمایید.