آمپول روگام چیست؟ در چه مواردی باید تزریق شود؟

 

آمپول روگام چیست؟ این آمپول چه زمانی باید تزریق شود؟ این آمپول چگونه و برای چه کسانی تزریق می شود؟ این ها از سوالات متداولی است که در دوران بارداری از متخصص زنان پرسیده می شود. ماما سلامت در این مطلب پاسخی برای این گونه سوالات شما آورده است.

چهار گروه خونی شناخته شده در انسان ها شامل گروه های خونی A ، B ، BA ، O می باشند. در ابتدای بارداری پزشک متخصص زنان مادر باردار را مورد آزمایش مثبت یا منفی بودن RH قرار می دهد تا بتواند اقدامات لازم را انجام دهد.

مثبت یا منفی بودن خون به این  دلیل اهمیت دارد که اگر دو خون هم نوع با هم ترکیب شوند در نتیجه خون منعقد می شود و این مسئله ممکن است خطرساز شود. اگر خون مادر RH منفی باشد و خون پدر RH مثبت در چنین شرایطی پزشک متخصص زنان آمپول روگام را برای مادر تجویز می کند.

 

آمپول روگام چیست ؟

در خانم های باردار با گروه خونی منفی، پزشک برای جلوگیری از مشکلات، حدود هفته 28 بارداری یا سه ماه دوم بارداری و هر زمان که ممکن است خون شما با خون کودکتان مخلوط شود مانند حین آزمایشات پیش از تولد یا زایمان ، به شما آمپول روگام که نسخه عمومی ایمونو گلوبولین است را تزریق می کند.

توصیه می کنیم مقاله تغییرات بدن مادر و کودک در سه ماهه دوم بارداری را از سایت ماماسلامت مطالعه نمایید.

آمپول روگام از تحریک شدن خون مادر علیه خون جنین جلوگیری می کند. روگام به مادرانی که هنوز نسبت به خون RH منفی حساس نشده اند تزریق می گردد. در واقع نتیجه آزمایش، غیر مستقیم نشان می دهد آیا مادر باردار نسبت به فاکتور RH حساس شده یا به بیانی دیگر آیا بدن مادر پادتن ضد RH تولید می کند؟!

آمپول روگام، یک محلول استریل از پلاسمای خون انسان است که به شکل تزریق به زنان با Rh منفی داده می شود.  Rh یک پروتئین است که اکثر مردم در خون خود دارند و بر روی سطوح گلبول های قرمز وجود دارد.

کسی که این پروتئین را داشته باشد Rh مثبت دارد و کسی که آن را نداشته باشد، Rh منفی دارد. عامل Rh به طور معمول یکی از نگرانی ها در بارداری و انتقال خون است.

آمپول روگام را FDA در سال 1968 تأیید کرد و از آن به بعد زندگی بی شماری را نجات دادند. در سال 1977 یک مینی دوز به نام MIC RhoGAM معرفی شد. از زمان معرفی این  دارو، مشکلات ناشی از ناسازگاری Rh در بارداری تقریبا ناپدید شده است.

برخی از افراد به این دارو حساس هستند و نباید از آن استفاده کنند. اگر فرد دچار اختلال خونریزی نظیر هموفیلی، کمبود ایمنی گلوبولین A، بیماری قلبی یا کلیوی یا آلرژی به انسولین گلوبولین انسان باشد، ابتدا باید با پزشک خود صحبت کنید. با این حال، آمپول روگام در طول بارداری یا شیردهی با شیر مادر برای نوزاد خطرناک نیست.

 

 

 

آزمایش فاکتور Rh برای چه کسانی انجام می‌شود؟

فاکتور Rh پروتئینی است که در سطح گلبول های قرمز یافت می شود. اگر سلول های خونی شما دارای این پروتئین هستند، Rh مثبت هستید. اگر سلول های خونی شما این پروتئین را ندارند، Rh منفی هستید. فاكتور Rh تمام خانم‌ های باردار با استفاده از نمونه‌ های خون گرفته شده در اولین مراجعه به متخصص در دوران بارداری آزمایش می ‌‌شود.

 

اگر گروه خونی مادر مثبت باشد

اگر همانند 85 درصد جمعیت Rh خانم مثبت باشد، مسئله ناسازگاری وجود نخواهد داشت. در این شرایط چه Rh جنین مثبت باشد چه منفی، هیچ آنتی ژن خارجی روی گلبول‌ های قرمز جنین وجود ندارد که سیستم ایمنی بدن مادر را تحریک به حمله علیه خود کند.

 

اگر گروه خونی مادر منفی باشد

اگر Rh منفی باشد، Rh پدر آزمایش می‌‌شود. اگر Rh شریک زندگی منفی باشد، Rh جنین نیز منفی خواهد بود و این بدان معنی است که بدن مادر، جنین را عاملی خارجی نمی‌داند. اما اگر Rh شریک زندگی مثبت باشد، چون احتمال مثبت بودن Rh جنین بالاست موضوع ناسازگاری بین خون مادر و جنین پیش می‌آید.

این ناسازگاری معمولا در اولین بارداری مشکلی ایجاد نمی‌ کند، زیرا هنوز آنتی بادی برای فاکتور Rh جنین وجود ندارد اما با یک بار واکنش ایمنی در بارداری یا زایمان نخست یا سقط جنین، آنتی بادی‌ ها ساخته می ‌شوند.

در این شرایط اگر خانم برای بار دوم باردار شود و جنینش Rh مثبت باشد مشکلات آغاز خواهد شد. در بارداری بعدی، این آنتی بادی‌ ها به طور بالقوه می‌ توانند از جفت وارد گردش خون جنین شده و به گلبول‌ های قرمز جنین حمله کنند و باعث کم خونی بسیار خفیف (در صورت پایین بودن سطح آنتی بادی مادر) یا آنمی بسیار جدی (در صورت زیاد بودن) در جنین شوند.

مطالعه مقاله علت کم خونی در بارداری چیست در دانشنامه ماماسلامت را از دست ندهید.

 

 

ناسازگاری Rh چیست؟

ناسازگاری Rh زمانی اتفاق می افتد که یک زن Rh منفی، کودکی را باردار باشد که دارای Rh مثبت می باشد ( به دلیل اینکه پدر دارای Rh مثبت بوده است ).

به گفته مؤسسه ملی قلب، ریه و خون، 50 درصد این احتمال وجود دارد که کودک شما عامل Rh منفی شما را به ارث ببرد، یعنی شما هر دو از نظر Rh سازگار هستید. در این صورت همه چیز خوب پیش می رود و نیاز به درمان وجود ندارد.

همچنین 50 درصد این احتمال وجود دارد که کودک شما عامل Rh مثبت پدر خود را به ارث ببرد، و این امر ناسازگاری Rh را در پی دارد.تعیین ناسازگاری Rh می تواند به سادگی گرفتن نمونه خون از شما و در حالت ایده‌آل از پدر کودک باشد. اگر هر دو والد Rh منفی باشند، کودک نیز همین طور است. اگر هر دو والد Rh مثبت باشند، کودک نیز Rh مثبت است.

یک آزمایش خون معمولا در یکی از اولین ویزیت های پیش از تولد شما انجام می شود. و اگر Rh منفی بودید، پزشک شما یک آزمایش غربالگری خون برای بررسی آنتی بادی های Rh انجام می دهد.

آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که سیستم ایمنی بدن شما برای مقابله با مواد بیگانه (مانند خون Rh مثبت) می سازد. اگر آنتی بادی هایی دارید، بدان معناست که قبلا در معرض خون Rh مثبت قرار گرفته اید، به عنوان مثال  از زایمان قبلی، سقط جنین یا حتی انتقال خون ناسازگار.

اگر پدر کودک شما Rh مثبت باشد، کودک شما در معرض خطر ناسازگاری Rh قرار دارد.شما ممکن است برای سنجش سطح آنتی بادی های خود چندین بار در طول بارداری به این آزمایش غربالگری نیاز داشته باشید (هرچه میزان آنتی بادی ها بیشتر باشد، عوارض کودک شما شدیدتر است).

 

 

اگر آنتی بادی داشته باشید، روگام به کودک شما کمک نخواهد کرد. اما نترسید. پزشکان می توانند :

تست های غربالگری مانند سونوگرافی را برای نظارت بر رشد کودک شما تجویز کنند. قبل از اینکه کودک شما از منزل امنش که رحم شما می باشد خارج شود، از طریق بند ناف به کودک شما انتقال خون انجام دهند. پیشنهاد زایمان زود را بدهند.

گاهی ناسازگاری Rh در کودک شما ممکن است تنها عوارض خفیفی ایجاد کند که نیازی به درمان ندارند.

بارداری های اول معمولا تحت تاثیر ناسازگاری Rh قرار نمی گیرند. این امر به این دلیل است که یک مادر Rh منفی بیش از 9 ماه طول می کشد تا آنتی بادی هایی را تولید کند که بر علیه خون Rh مثبت مبارزه کنند.

به شما مطالعه مقاله آزمایش ژنتیک بارداری، لزوم انجام آزمایش های ژنتیکی قبل از تولد چیست؟ از وبسایت ماماسلامت توصیه می کنیم.

 

مواردی که قبل از مصرف آمپول روگام باید چک شود

در صورت داشتن مشکلات زیر قبل از تزریق آمپول روگام با پزشک مشورت کنید:

• کمبود گلبول قرمز
• سابقه کم خونی
• بیماری قلبی یا سابقه بیماری عروق کرونر
• اختلال خونریزی (مانند هموفیلی)
• تری گلیسیرید بالا (نوعی از چربی خون)
• بیماری کلیوی یا دیابت.

 

 

چه زمانی باید آمپول روگام تزریق شود؟

یک مادر با Rh منفی (نه کودک او) در تمام دوران بارداری و زمانی که فاکتور Rh پدر مثبت یا ناشناخته باشد، آمپول روگام دریافت می کند. این امر مانع از تولید آنتی بادی نسبت به خون Rh مثبت یعنی آنتی بادی هایی که می توانند سلول های خونی کودک را از بین ببرند، می شود.

آمپول روگام هر زمان که احتمال مخلوط شدن خون مادر با خون کودک وجود داشته باشد، به طور مرتب تزریق می شود.

این زمان ها شامل موارد زیر می باشند :

• بعد از سقط جنین، تولد نوزاد مرده یا حاملگی خارج رحمی (حاملگی که در خارج از رحم ایجاد می شود)
• در صورتی که کودک Rh مثبت باشد، طی 72 ساعت بعد از زمان زایمان ، از جمله زایمان سزارین. اگر به هر علتی روگام را تزریق نکرده باشید، می توانید تا 28 روز پس از زایمان نیز تزریق را انجام دهید.
• بعد از انجام هر آزمایش تهاجمی بر روی سلول های کودک، مانند: آمینو سنتز (آزمایش بر روی مایع آمنیوتیک که برای اختلالات رشدی انجام می شود.)
• نمونه برداری از پرز جفتی (CVS) ، آزمایشی که به بررسی نمونه های بافت برای غربالگری مشکلات ژنتیکی می پردازد.
• پس از ضربه یا آسیب به ناحیه میانی بدن، که ممکن است بعد از افتادن یا تصادف رخ دهد.
• در زمان هرگونه دستورزی جنین، به عنوان مثال، زمانی که پزشک کودک متولد نشده را در موقعیت نشسته قرار می دهد.
• خونریزی واژینال حین بارداری خونریزی واژینال یا تروما در دوران بارداری، سقط جنین، حاملگی خارج رحمی و سقط جنین از دیگر مواردی هستند که در پی آن ها خون جنین ممکن است وارد جریان خون خانم باردار شود.

مقاله علت تشکیل نشدن قلب جنین چه چیزی می تواند باشد در وبسایت ماماسلامت را مورد مطالعه خود قرار دهید.

 

 

 هزینه ها و گزینه ها

قیمت و پوشش بیمه برای آمپول روگام متفاوت است. اما بدون بیمه، انتظار داشته باشید هر تزریق برای هر زوج چند صد دلار هزینه داشته باشد. اما اکثر شرکت های بیمه حداقل مقداری از هزینه را تأمین می کنند.

با پزشک خود صحبت کنید که آیا نسخه عمومی روگام، ایمونوگلوبولین (Rh (D، یا مارک دیگری از دارو مقرون به صرفه تر است یا خیر.

 

چرا آمپول روگام باید در بارداری دوم مورد استفاده قرار بگیرد؟

 

قبل از تزریق آمپول روگام، حتما باید تست کومبس غیر مستقیم انجام شده باشد. تست کومبس غیر مستقیم منفی، نشان می دهد که مادر آنتی بادی بر علیه گلبول های قرمز نوزاد تولید نکرده است و در این صورت می توان تزریق را انجام داد.

در بارداری دوم، اگر باز هم RH خون جنین مثبت باشد، آنتی بادی‌ ها شروع به حمله می‌کند و باعث کشته شدن گلبول ‌های قرمز خون کودک می ‌شود.

در اثر این اتفاق، تعداد گلبول‌ ها کم شده و باعث یرقان، کم خونی، عقب ماندگی ذهنی، نارسایی قلبی و خیلی مشکلات دیگر و حتی در موارد شدید مرگ در داخل رحم یا بعد از زایمان می‌شود.

این شرایط باعث بیماری همولیتیکی در نوزادان می ‌شود که تمام بارداری های دوم به بعد مادر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته درمان به موقع جلوی تمام این عوارض را می‌گیرد.

تزریق آمپول روگام، مانع تولید آنتی‌بادی علیه گلبول هایRH  مثبت از سوی سیستم ایمنی می‌ شود و به این شکل نوزادان به بیماری همولیتیکی مبتلا نمی‌ شوند.

اگر آنتی بادی تولید شده باشد، درمان با روگام قادر به حذف این آنتی‌ بادی‌ ها نیست، ولی تزریق روگام طی بارداری می ‌تواند مانع تولید آنتی بادی ‌ها شود.

 

 

آیا در صورت سقط باید آمپول روگام تزریق شود؟

چنانچه سقط جنین در کمتر از 13 هفتگی صورت گیرد یک دوز کوچک روگام که حاوی 50 میکروگرم است کافی بوده و چنانچه سقط در بیش از 13 هفتگی بارداری صورت گیرد باید یک دوز کامل که همان آمپول 300 میکروگرم می باشد تزریق شود. (اگر خونریزی شدید در این مواقع وجود داشته باشد یک دوز 300 میکروگرمی کافی نیست و از دوز بیشتر باید استفاده شود )

به صورت یک قانون کلی می توان گفت، هرگاه در مورد تجویز با عدم تجویز آمپول روگام شک داشته باشیم باید آن را تجویز کنیم آمپول روگام حتی اگر مورد نیاز نباشد در صورت تزریق مشکلی ایجاد نمی کند اما در صورت ضرورت اگر تجویز نشود ممکن است عواقب شدیدی به دنبال داشته باشد.

مطالعه مقاله مهم ترین دلایل سقط جنین کدام است در مجله اینترنتی ماماسلامت را به شما پیشنهاد می دهیم.

 

آمپول روگام در چند هفتگی تزریق می شود؟

در هفته 28 بارداری، اگر Rh منفی باشد، آمپولی به نام گلوبولین ایمنی به عضله بازو یا به پشت تزریق می‌‌شود تا از تولید آنتی بادی جلوگیری شود.

اگر آزمایش خون نشان دهد Rh جنین مثبت است، طی 72 ساعت پس از زایمان، دوز دیگری از این دارو تجویز خواهد شد. اگر Rh جنین منفی باشد، هیچ درمانی لازم نیست.

اما اگر جنین Rh مثبت باشد و با گروه خونی مادر ناسازگار باشد، آزمایشات سونوگرافی هر هفته یا دو هفته یکبار برای ارزیابی وضعیت جنین انجام می‌‌شود.

با مشاهده کم خونی، انتقال خون منفی Rh به جنین لازم است. این کار از طریق یک سوزن کوچک که در بند ناف جنین قرار می‌گیرد انجام می‌شود. این تزریق بسیار مؤثر و همراه با نتایج عالی است.

خوشبختانه استفاده از آمپول روگام، نیاز به انتقال خون در بارداری های ناسازگار با Rh را به کمتر از 1 درصد کاهش می‌ دهد.

 

 

عوارض جانبی آمپول روگام چیست؟

عوارض آمپول روگام عبارتند از :

– تورم ناحیه تزریق

– سفت شدن ناحیه تزریق

– قرمزی و درد خفیف در محل تزریق

– تب خفیف در برخی موارد

توجه داشته باشید که در صورت بروز عوارض دیگر باید به پزشک مراجعه شود.

عوارض جانبی خطرناک آمپول روگام وجود دارند که در صورت بروز علائم زیر باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه شود:

– دشواری تنفس

– کهیر

– تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو

– تب و لرز یا لرزش اعضا

– افزایش ناگهانی وزن

– تورم در دستها، کف یا مچ پا

– کمردرد

– تغییر رنگ ادرار

– کاهش دفعات ادرار

 

 

عوارض کم خطر تزریق آمپول روگام عبارتند از:

– سردرد

– درد عضلات

– تهوع و استفراغ

– کوفتگی

– سرگیجه

– درد یا سوزش محل تزریق

پزشکان باید از تمامی داروهایی که مادر باردار مصرف می کند، اعم از ویتامین ها، مواد معدنی، محصولات گیاهی و داروهای تجویز شده توسط پزشکان دیگر و همچنین داروهای بدون نسخه آگاه باشد.

 

 

ممکن است آمپول روگام با داروهای دیگر تداخل دارویی ایجاد کرده و عوارض جانبی دیگری به وجود آورد. بهتر است پزشک درباره خطرات احتمالی تزریق روگام با مادر باردار صحبت کند.

مادران باردار با گروه خونی مثبت به هیچ وجه و حتی با دوز پایین هم نباید آمپول روگام دریافت کنند. همچنین تزریق روگام به هر اندازه و مقدار برای نوزادان نیز ممنوع است.

در صورت واکنش شدید آلرژیک و یا واکنش شدید به ایمنوگلوبولین انسانی و یا واکنش جدی به سایر داروهای حاوی ایمونوگلوبولین، پزشک باید در جریان امر قرار بگیرد.

اگر مادر کمبود ایمونوگلوبولینA  داشته باشد، از آنجا که روگام حاوی مقدار کمی IgA بوده و خطر بالقوه واکنش آلرژیک در افراد مبتلا به کمبود IgA وجود دارد، برای حصول اطمینان در این خصوص حتما مشورت با پزشک لازم است.

اگر مادر فرآورده‌های ایمونوگلوبولین مانند روگام دریافت کند، ممکن است تاثیر برخی از انواع واکسن‌ها (آن‌هایی که حاوی ویروس زنده هستند) از بین برود، لذا سابقه واکسیناسیون مادر حائز اهمیت است.

آنتی بادی های موجود در روگام مانع از اثرگذاری واکسن می شوند. بنابراین بهتر است قبل از تزریق واکسن، پزشک از دریافت روگام مطلع شود.