محاسبه هفته های بارداری به شما کمک میکند تا بهتر از خود و جنینتان مراقبت کنید. چون با محاسبه سن بارداری است که به موقع آزمایش های غربالگری را انجام می دهید و زمان زایمان هم به صورت تقریبی برای شما مشخص می شود. ماما سلامت در این مقاله به آموزش کامل محاسبه هفته های بارداری و زمان تقریبی آن پرداخته است. با ما همراه باشید.
دوره بارداری چگونه تقسیم بندی میشود؟
دوره بارداری به سه صورت قابل تقسیم است:
- از هفته اول تا هفته چهلم
- از ماه اول تا ماه نهم
- از سه ماهه اول تا سه ماهه سوم.
خوشبختانه با کمی دقت میتوانید به سادگی سن بارداری خود را محاسبه و بر اساس آن تقویم بارداری برای خود تهیه کنید. در نتیجه از میزان رشد کودک خود در دورههای مختلف بارداری آگاه شده و متناسب با میزان رشد او، چه از نظر تغذیهای، چه از نظر بدنی و چه از نظر روحی شرایط خود را ارزیابی کرده و به بهترین شکل آماده شوید.
محاسبه سن بارداری بر مبنای شروع بارداری یا لحظه لقاح اسپرم با تخمک و تشکیل سلول تخم میباشد. اما دانستن لحظه لقاح اسپرم با تخمک خیلی دشوار بوده و نمیتوان به این سادگی آن لحظه را مشخص کرد. به همین دلیل لحظه شروع بارداری را به صورت غیر واقعی و از لحظه اولین روز از آخرین قاعدگی خانم (قبل از اقدام به بارداری) حساب میکنند. دانستن این زمان بسیار راحتتر از دانستن زمان لقاح است. لحظه نزدیکی برای بچه دار شدن پس از پاک شدن از پریود خانم و تا زمان لقاح می باشد.
مدت زمان معمول بارداری از لحظه لقاح اسپرم با تخمک، در حدود 38 هفته و از زمان اولین روز آخرین دوره قاعدگی ( پریودی یا عادت ماهانه ) در حدود 40 هفته میباشد. برای محاسبه هفته های بارداری، مبنی را اولین روز آخرین پریودی در نظر گرفته (خود اولین روز آخرین قاعدگی را هم حساب میکنیم) و مدت 7 روز 7 روز حساب میکنیم تا به روز 280 برسیم. هر هفت روز معادل یک هفته بارداری است. یعنی 7 روز اول به عنوان هفته اول بارداری، هفت روز دوم به عنوان هفته دوم بارداری و الی آخر تا به هفته چهلم بارداری برسیم. ممکن است بعضی از بارداریها حتی تا هفته چهل و دوم هم طول بکشد که در این صورت میتوان هفته های چهل و یک و چهل و دو بارداری را هم محاسبه کرد.
محاسبه سن بارداری بر اساس ماه چگونه است؟
محاسبه سن بارداری بر اساس هفته دقیقتر است، زیرا تغییرات در بدن مادر و رشد جنین به صورت هفتگی صورت میگیرد. ولی این محاسبات را بر اساس ماه هم انجام میدهند که شامل تقسیمات زیر میشود.
سه ماهه اول
اولین ماه: شامل ۴ هفته و نیم اول
ماه دوم: از ۴ هفته و نیم تا هفته ۹ بارداری
ماه ۳: از هفته ۱۰ بارداری تا هفته ۱۳ بارداری
سه ماهه دوم
ماه چهارم: از هفته ۱۳٫۵ تا هفته ۱۸ بارداری
ماه ۵: از هفته ۱۹ بارداری تا هفته بیست و دوم
ششمین ماه: از هفته ۲۳ تا هفته ۲۷ بارداری
سه ماهه سوم
هفتمین ماه: از هفته ۲۸ بارداری تا هفته ۳۱ بارداری
ماه هشتم: از هفته ۳۲ تا هفته ۳۶ بارداری
ماه نهم: از هفته ۳۷ تا هفته ۴۲ بارداری
معمولا بارداری ۴۰ هفته طول میکشد، اما نوزاد ممکن است بین ۳۹ تا ۴۱ هفته بدون هیچ مشکلی متولد شود. اگر زایمان تا پایان ۴۱ هفته رخ ندهد، ممکن است پزشک با روش اکسی توسین وریدی زایمان را شروع کند.
ما به شما مطالعه مقاله تقویم سه ماهه اول بارداری در وبلاگ ماما سلامت را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد میدهیم.
.بیشتر بخوانید:
محاسبه سن بارداری بر اساس روز
گاهی شاید بخواهیم یا دوست داشته باشیم یا حتی لازم باشد سن بارداری خود را بر حسب روز بدانیم. برای محاسبه سن بارداری بر حسب روز، چنانچه روز انعقاد نطفه را بدانیم، مبنای محاسبه سن بارداری بر حسب روز را از همان روز انعقاد نطفه و به مدت 266 روز در نظر میگیریم و چنانچه روز انعقاد نطفه را ندانیم، مبنای محاسبه را بر اساس روز چهاردهم از اولین روز آخرین قاعدگی در نظر گرفته و سن بارداری را بر حسب روز و تا 266 روز حساب میکنیم.
مثلا اگر بدانیم لحظه انعقاد نطفه در اول فروردین و هنگام شب است، مبنای محاسبه را همان شب اول فروردین ماه در نظر میگیریم و از شب اول فروردین تا شب دوم فروردین میشود روز اول بارداری، از شب دوم فروردین تا شب سوم فروردین میشود روز دوم بارداری و همین طور الی آخر تا روز 266 بارداری محاسبه میکنیم.
فرض میکنیم تاریخ انعقاد نطفه را نمیدانیم و اولین روز آخرین قاعدگی در صبح دهم اردیبهشت است. بنابر این مبنای محاسبه سن بارداری بر حسب روز را صبح بیست و سوم اردیبهشت ماه در نظر میگیریم. در این حالت، از صبح بیست و سوم اردیبهشت تا صبح بیست و چهارم اردیبهشت میشود روز اول بارداری، و از صبح بیست و چهارم اردیبهشت تا صبح بیست و پنجم اردیبهشت میشود، روز دوم بارداری و همین طور الی آخر و تا روز 266 بارداری را حساب میکنیم.
در مواقعی که تاریخ انعقاد نطفه و اولین روز آخرین قاعدگی را ندانیم، بهترین راه محاسبه سن بارداری، استفاده از جواب سونوگرافی در بارداری است. سونوگرافی، دقیقترین تاریخ را درباره بارداری به ما میدهد.
محاسبه سن بارداری با آزمایش خون چگونه انجام میشود؟
بسیاری از زنان اولین بار با کیت بارداری خانگی یا همان بی بی چک متوجه بارداری خود شدهاند. این تست مثبت نوید بخش مادر شدن است و در طول دوره ۹ ماهه بارداری باید آزمایشاتی را جهت اطمینان از سلامت خود و جنین انجام دهید. در اولین مراجعه به پزشک، شما آزمایش خون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) را انجام میدهید. از طریق این آزمایش بارداری شما قطعی میشود و اطلاعات تکمیلیتر را در اختیار شما و پزشک قرار میگیرد.
یکی از این اطلاعات به دست آمده، محاسبه سن بارداری است. در آزمایش خون، وقتی که شما باردار میشوید، هورمون hCG از همان روز اول لقاح در بدنتان تولید میشود به طوری که با گذر زمان به مقدار مشخصی در خون افزایش مییابد. با اندازهگیری مقدار دقیق hCG، پزشک میتواند دقیقتر به محاسبه سن بارداری بپردازد. علاوه بر این، از طریق این تست میتوان بارداری چند قلویی را نیز تشخیص داد. اگر مقدار هورمون hCG در خون بسیار بیشتر از حالت نرمال باشد به این معناست که بیش از یک جنین در رحم قرار دارد.
نکته مهم در مورد عدد بتا در آزمایش خون بارداری:
در آزمایش خون بارداری، اگر عدد بتا، زیر ۵ باشد، قطعا بارداری را رد میکند. بتای بالای ۲۵ هم قطعا به معنای جواب مثبت است. بتای بین ۵ تا ۲۵ مشکوک است و توصیه میشود به فاصله 48 ساعت مجدد تست BHCG تکرار شود. چنانچه جواب بالای دو برابر بود، یعنی بارداری شرایط نرمال دارد. دو برابر شدن تیتر این هورمون زمانی که بتا زیر 1200 است یکی از بهترین معیارها برای تایید سلامت جنین در مراحل اولیه است.
این نکته را نیز به یاد داشته باشید که زمانهای دو برابر شدن BHCG یک شاخص خوب است برای بررسی این موضوع که آیا بارداری تا ۶ هفته پس از آخرین قاعدگی پیشرفت طبیعی داشته یا خیر. در یک بارداری معمولی، میزان BHCG هر ۷۲ ساعت دو برابر میشود. سطح این هورمون در طی ۸ تا ۱۱ هفته اول بارداری به نقطه اوج خود میرسد، سپس کاهش پیدا میکند و میزان آن ثابت باقی میماند. هرچه دوران بارداری به پیش میرود، این دوره ۷۲ ساعته تا ۹۶ ساعت نیز افزایش پیدا میکند.
پس از هفته ۵ تا ۶ بارداری، سونوگرافی بهترین وسیله برای به دست آوردن اطلاعات در مورد نحوه پیشرفت بارداری و بسیار دقیقتر از اعداد BHCG است.
محاسبه سن بارداری بر اساس اندازه گیری ارتفاع و ضخامت رحم
محاسبه اندازه رحم یکی دیگر از راههای محاسبه سن بارداری است و از چند نظر حائز اهمیت است. اولین هدف از اندازهگیری ارتفاع رحم، محاسبه سن بارداری به صورت دقیقتر است. رحم در هر هفته از بارداری به مقدار مشخصی بزرگ میشود، پس از این طریق میتوان محاسبه هفته های بارداری را به خوبی تخمین زد.
دومین دلیل مهم بودن تست فوندال، ارزیابی رشد جنین نسبت به سن بارداری و محل قرار گیری جنین است یا به عبارت دیگر، بررسی اینکه رشد جنین بر اساس هفته های بارداری در جای درست و نرمال بوده باشد. این اندازه گیری به طور کلی از استخوان شرمگاهی تا بالاترین قسمت رحم انجام میشود. در هر هفته بارداری این فاصله حدود ۱ سانتی متر افزایش مییابد. برای مثال اگر در هفته ۲۷ بارداری قرار دارید ارتفاع رحم معمولا حدود ۲۷ سانتی متر است.
این آزمایش معمولا در هفتههای ۱۸ تا ۲۰ بارداری انجام میشود و میتوان با استفاده از آن به محاسبه هفته های بارداری پرداخت. البته اگر شاخص توده بدنی مادر ۳۰ یا بالاتر باشد که به معنی ابتلا به چاقی مفرط است، محاسبه سن بارداری بر اساس اندازه گیری ارتفاع رحم دقت کمتری خواهد داشت.
ارتفاع رحم کمتر یا بیشتر از حد انتظار میتواند نشانه یکی از شرایط زیر باشد:
- جنین آهستهتر از حالت نرمال در حال رشد است.
- خانم باردار چندقلو حامله است.
- جنین به طور قابل توجهی بزرگتر از حد نرمال است.
- مایع آمنیوتیک خیلی کمتر یا بیشتر از میزان طبیعی است.
اگر نتیجه محاسبه ارتفاع رحم طبیعی نباشد، بسته به شرایط ممکن است یک سونوگرافی برای تعیین اینکه چه عاملی باعث بروز جواب غیر عادی شده است، تجویز می گردد.
در حالت کلی، روش فوندال برای محاسبه سن بارداری و یا ارزیابی میزان رشد جنین چندان دقیق نیست و ممکن است بر اساس خصوصیات فیزیکی مادر و جنین نتایج متفاوتی برای هر شخص داشته باشد. البته به طور کلی اندازه گیری ارتفاع رحم برای اطمینان از رشد جنین مفید است.
محاسبه هفته های بارداری با استفاده از سونوگرافی
سونوگرافی، روش آسانی برای تشخیص و محاسبه سن بارداری است. در این روش از امواج صوتی استفاده کرده که از بدن عبور میکند و تصاویری را از داخل شکم در صفحه مانیتور نشان میدهند. در این تصاویر محاسبه سن بارداری با استفاده از ساک بارداری انجام میشود. اگر سونوگرافی بعد از هفته ششم بارداری انجام شود، اندازه طول جنین از سر تا انتهای آن به 6 هفته بارداری اضافه میشود. برای مثال، اگر این طول برابر 21 میلی متر باشد و شما در هفته 6 بارداری باشید، 21 میلی متر می شود 21 روز که مساوی با 3 هفته است و با 6 هفته بارداری شما جمعا 9 هفته باردار هستید.
اگر سونوگرافی قبل از هفته ششم بارداری اتفاق بیافتد، محاسبه سن بارداری بر اساس سایر فاکتورها از قبیل اندازه جنین و تکامل ساک حاملگی انجام میشود. ساک بارداری یا فضایی که جنین برای رشد در شکم مادر در آن قرار میگیرد، از هفته چهارم بارداری قابل اندازه گیری است.
چرا محاسبه هفته های بارداری اهمیت دارد؟
محاسبه هفته های بارداری به دلایل مختلفی اهمیت دارد. برای نمونه با دانستن و محاسبه هفته های بارداری، مادر میتواند زمان احتمالی زایمان را بداند و مقدمات لازم برای به دنیا آمدن نوزاد خود را تدارک ببنید. مهمتر از آن اهمیت محاسبه هفته های بارداری در انجام آزمایشات غربالگری دوره بارداری است. هر زن باردار باید در تاریخهای مشخصی برای انجام چکاپ و انجام تستهای غربالگری به پزشک مراجعه کند.
در هفته ۱۰ تا ۱۲ بارداری سونوگرافی داپلر انجام میشود تا عملکرد قلب جنین ارزیابی شود. اگر محاسبه هفته های بارداری به درستی حساب نشده باشد، ممکن است زودتر از موعد مقرر برای انجام این تست اقدام کرده باشید و صدای قلب جنین در آزمایش داپلر شنیده نشود. سونوگرافی تعیین سن بارداری یکی از دقیق ترین راهها برای محاسبه هفتههای بارداری است.
محاسبه زمان تقریبی زایمان
با محاسبه سن بارداری میتوان زمان تقریبی زایمان را به دست آورد.
۱) ابتدا یک سال به تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی زن(LMP) اضافه کنید.
۲) سپس سه ماه از تاریخ به دست آمده کم کنید.
۳) و در نهایت هفت روز به تاریخ به دست آمده اضافه کنید.
بنابراین مثلا اگر اولین روز آخرین قاعدگی زنی ۱۵ مرداد ۱۳۹۲ بوده است، ابتدا یک سال به این تاریخ اضافه میکنیم تا به تاریخ ۱۵ مرداد ۱۳۹۳ برسیم. سپس از این تاریخ سه ماه کم میکنیم تا به تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۳ برسیم و در نهایت به این زمان هفت روز اضافه میکنیم تا زمان تقریبی زایمان به دست آید: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ !
چنین تخمینی فقط زمان متوسط زایمان را ارائه میکند، به طوری که فقط حدود ۵% زنان دقیقا در همین زمان (یعنی ۲۸۰ روز بعد از اولین روز LMP خود) زایمان میکنند. حدود ۷۰% زنان در محدوده دو هفته قبل تا دو هفته بعد از این تاریخ و حدود ۹۵% زنان نیز در محدوده یک ماه قبل تا یک ماه بعد از این تاریخ زایمان میکنند.
بسته به شرایط زن، نوع زایمان او (طبیعی یا سزارین)، میزان رشد جنین و … ممکن است زمان زایمان با زمان محاسبه شده تفاوت قابل توجهی داشته باشد. بنابراین حالا میتوانیم تقویم استاندارد ماههای بارداری را به صورت زیر ارائه دهیم:
- ماه اول: از تاریخ اولین روز LMP تا ۴ هفته و ۲ روز بعد.
- ماه دوم: از ۴ هفته و ۳ روز بعد تا ۸ هفته و ۴ روز بعد.
- ماه سوم: از ۸ هفته و ۵ روز بعد تا ۱۲ هفته و ۶ روز بعد.
- ماه چهارم: از ۱۲ هفته و ۷ روز بعد تا ۱۷ هفته و ۱ روز بعد.
- ماه پنجم: از ۱۷ هفته و ۲ روز بعد تا ۲۱ هفته و ۳ روز بعد.
- ماه ششم: از ۲۱ هفته و ۴ روز بعد تا ۲۵ هفته و ۵ روز بعد.
- ماه هفتم: از ۲۵ هفته و ۶ روز بعد تا ۳۰ هفته بعد.
- ماه هشتم: از ۳۰ هفته و ۱ روز بعد تا ۳۴ هفته و ۲ روز بعد.
- ماه نهم: از ۳۴ هفته و ۳ روز بعد تا ۳۸ هفته و ۴ روز بعد.
- ماه دهم: از ۳۸ هفته و ۵ روز بعد تا ۴۰ هفته کامل که زمان متوسط زایمان طبیعی(Due date) است.
سه ماهه اول بارداری
سه ماهه اول، از هفته اول بارداری شروع شده و تا پایان هفته 13 بارداری ادامه دارد. در این سه ماهه شما در حوالی هفته پنجم بارداری، احتمالا با رویت نکردن عادت ماهانه و انجام تست بارداری متوجه می شوید که فرشته کوچکی در راه دارید. بعد از مدتی و در حدود هفته هشتم بارداری میتوانید ضربان قلب او را با کمک سونوگرافی بشنوید که خود تاییدی بر سلامت جنین در درون رحم است.
از نظر جنین شناسی، سه ماهه اول بارداری مهمترین و نیز حساسترین دوران بارداری شما محسوب میشود. در این زمان سلولهای بدن جنین با سرعت بسیار زیادی تقسیم شده و تمایز پیدا میکنند. به همین دلیل در سه ماهه اول بارداری باید بیشتر از هر زمان دیگری مراقب خود و جنینتان باشید، زیرا سلولهای بدن جنین بیش از هر وقت دیگری به عوامل آسیب رسان محیطی که اصطلاحا تراتوژن نامیده میشوند، حساس هستند.
توجه داشته باشید که در انتهای سه ماهه اول بارداری باید آزمایش غربالگری اول را انجام دهید. در این غربالگری با کمک یک آزمایش خون ساده و یک سونوگرافی، جنین شما از نظر احتمال وجود بیماریهای ژنتیکی بررسی میشود.
سه ماهه دوم بارداری
بر اساس تقویم سن بارداری، سه ماهه دوم بارداری از ابتدای هفته چهاردهم شروع شده و تا پایان هفته بیست و هفتم بارداری ادامه دارد. در ابتدای این دوره تقریبا تمامی اندامها و ارگانهای بدن جنین تشکیل شدهاند و در هفتههای بعدی رشد و تکامل بیشتری پیدا خواهند کرد.
یکی از مهمترین اتفاقهای سه ماهه دوم بارداری، حس کردن حرکات جنین است که خود یکی از هیجان انگیزترین لحظات بارداری محسوب میشود. در حوالی هفته 19 تا 22 بارداری اولین تکانهای جنین را حس میکنید که به مرور واضحتر و بیشتر میشوند.
سه ماهه سوم بارداری
طبق جدول محاسباتی سن بارداری، سه ماهه سوم بارداری از ابتدای هفته بیست و هشتم شروع شده و تا پایان هفته چهلم بارداری ادامه پیدا میکند. در سه ماهه سوم بارداری، خصوصا در دو ماه آخر آن جنین حداکثر وزن گیری را دارد به همین دلیل در این زمان شکم شما کاملا بزرگ و برجسته میشود و ممکن است به علت کشش بیش از حد پوستتان، دچار کشیدگیهای پوستی شوید.
اگر قصد انجام زایمان طبیعی دارید بهتر است با انجام ورزشهای بارداری، خصوصا ورزشهای کف لگن، خود را برای روز زایمان آماده کنید. اگر به هر دلیلی قرار است سزارین شوید، عجله نکنید. گرچه سزارین در هر زمانی بعد از اتمام هفته سی و هفت بارداری قابل انجام است اما توصیه میکنیم که تا هفته سی و نهم صبر کنید.
در انتهای سه ماهه سوم یک سونوگرافی جهت تخمین وزن جنین، بررسی اندازه لگن و نیز بررسی سلامت جنین انجام میشود. با توجه به وزن تقریبی گزارش شده در این سونوگرافی و اندازه تخمینی لگن مادر که توسط معاینه لگن تعیین میشود، پزشک تصمیم میگیرد که آیا انجام زایمان طبیعی برای شما مناسب است یا نه.
محاسبه سن بارداری به صورت کلی چگونه است؟
تعيين زمان زايمان به ویژه در بارداریهای پر خطر ضروری است و محاسبه سن بارداری از ابتدا به این روند کمک میکند. از آنجا که تخمک انسان تنها ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از تخمک گذاری قادر به بارور شدن است، تاریخ تخمک گذاری ممکن است به عنوان تاریخ لقاح در نظر گرفته شود. با این حال، تعیین تاریخ تخمک گذاری با سونوگرافی نیز تخمینی است و معمولا نمیتوان تاریخ دقیق بارداری را مانند لقاح آزمایشگاهی تعیین کرد.
در واقع ممکن است زنی در بازه زمانی چند روزه بیش از یک بار رابطه جنسی داشته باشد، و نتوان به طور دقیق تعیین کرد که لقاح با کدام اسپرم زنده در دستگاه تناسلی زن و در چه روزی انجام شده است. سررسید تخمینی، تاریخی است که انتظار میرود شروع خود به خودی زایمان رخ دهد.
سررسید ممکن است با افزودن 280 روز (9 ماه و 7 روز) به اولین روز آخرین قاعدگی برآورد شود. این روشی است که توسط اپلیکیشن ها و سایتهای آنلاین مورد استفاده قرار میگیرد. دقت سررسید تخمینی حاصل از این روش، به حافظه دقیق مادر بستگی دارد. در این روش، چرخههای منظم ۲۸ روزه را فرض میکند و تخمک گذاری و لقاح در روز ۱۴ چرخه اتفاق میافتد. استفاده از تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی برای تعیین سررسید ممکن است طول مدت بارداری را بیش از حد تخمین زده و بیش از ۲ هفته با خطا همراه باشد.
در مواردی که تاریخ لقاح دقیقا مشخص است مانند لقاح آزمایشگاهی، سررسید تخمینی با افزودن ۲۶۶ روز به تاریخ لقاح محاسبه میشود. دقت روش های محاسبه سن بارداری متفاوت است. اندازه گیری سونوگرافی جنین در سه ماهه اول (حداکثر ۱۳ هفته) دقیقترین روش برای محاسبه سن بارداری است.
متخصصان زنان و زایمان توصیه میکنند در صورتی که بین سونوگرافی و روش تخمین بر اساس اولین روز آخرین قاعدگی تفاوت وجود داشته باشد، تاریخ های تعیین شده با سونوگرافی باید بر تاریخ های قاعدگی ترجیح داده شود. با توجه به اینکه در هفته های اول بارداری ممکن است رشد جنین کامل نباشد، بنابراین تصمیم گرفتن تنها بر اساس سونوگرافی به ویژه در سه ماهه سوم مشکلساز است، پزشکان باید با در نظر گرفتن دقیق کل تصویر بالینی هدایت شوند و ممکن است نیاز به نظارت دقیق تر، از جمله تکرار سونوگرافی ها داشته باشد. سونوگرافی برای اطمینان از رشد مناسب، ضروری است.
امید مطالب گرد آمده برای شما مفید و سودمند بوده باشد. در صورت نیاز به مشاوره بیشتر میتوانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.