درد دنده در بارداری معمولا در سه ماهه دوم و سوم ظاهر میشود، به ویژه در اواخر حاملگی، زیرا شکم و رحم شما برای سازگاری با کودک در حال رشد، بزرگ میشود. بارداری تقریبا همه قسمت‌های بدن شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از جمله، برای برخی از مادران آینده، فشار در قفسه سینه منجر به درد در پهلو و دندهها میشود که ممکن است حتی با تغییر وضعیت نیز از بین نرود.
حس درد دنده در بارداری مانند این است که دندهها جا به جا یا از هم جدا شده است. با اینکه اصلا چنین اتفاقی نیفتاده است اما وقتی به آن ناحیه دست می‌‌زنید دردناک است و هنگام نشستن، قوز کردن یا خم شدن به جلو احساس درد میکنید. همچنین هنگام سرفه، تنفس عمیق، خنده یا عطسه نیز درد خواهید داشت. در این مقاله از سایت ماماسلامت شما را با علت درد دنده در بارداری و راه‌های تسکین ان بیشتر آشنا خواهیم کرد، با ما همراه باشید.
علت درد دنده در بارداری چیست؟
برای پی بردن به علت درد دنده در بارداری و اقدام به درمان و تسکین آن با شکم بند بارداری چند مورد احتمالی که وجود دارد را بررسی می‌کنیم، از جمله:
هورمون‌ها:
همان هورمون‌های بارداری که مسئول شل شدن مفاصل شما هستند ( به خصوص هورمون ریلکسین ) گاهی اوقات می‌توانند باعث بزرگ شدن دندهها شوند. این مسئله برای ریه‌های شما که در دوران بارداری فضای کمی دارند و رحم که در حال رشد است، خوشایند است اما برای دندهها و پهلوهای شما فشار اضافی و درد را به همراه دارد. تغییرات هورمونی می‌تواند علت درد دنده در بارداری باشد.
التهاب:
غضروف متصل به دندههای شما می‌تواند در طول بارداری شل و منبسط شود و باعث التهاب و درد در این ناحیه شود.
حرکات جنین و جایگیری در رحم:
جایگیری و حرکت جنین به دندهها فشار مداوم وارد می‌کند و موجب ناراحتی و درد میشود. تناوب حرکات هر روز بیشتر، محکم‌تر و قوی‌تر میشود. وقتی به جای سر جنین پایش به سمت دهانه رحم قرار می‌گیرد، سر به قفسه سینه فشار مضاعف وارد کرده و ایجاد درد می‌کند. ممکن است کودک عزیز شما یک پا را در دندههای شما فرو کرده باشد و یا مشت محکمی به دندههای شما بزند.
عفونت مجاری ادراری:
درد دنده در بارداری یکی از عوارض جانبی عفونت مجاری ادراری است. گسترش عفونت ادراری به سمت کلیه‌ها، موجب ایجاد سوزش و افزایش توالی ادرار میشود و در دندهها ایجاد درد و ناراحتی می‌کند. زنان در طول دوره بارداری در ریسک بالاتری برای ابتلاء به عفونت‌های دستگاه ادراری قرار دارند، و این خطر در سه ماهه سوم به بیشترین حد خود می‌رسد.
بارداری می‌تواند باعث تغییر باکتریایی در دستگاه ادراری شود و زنان ممکن است بر اثر فشار جنین بر این دستگاه برای تخلیه مثانه با مشکل بیشتری مواجه شود. هر دوی این عوامل باعث افزایش خطر عفونت دستگاه ادراری می‌شوند. در صورت عدم درمان، عفونت دستگاه ادراری سبب درد کلیه میشود که این می‌تواند به شکل درد دنده احساس شود.
در صورتی که شخص با علائم زیر مواجه گردد باید به دکتر مراجعه کند:
-احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
-افزایش تعداد دفعات ادرار کردن (تکرر ادرار)
-ضعیف شدن جریان ادرار
-تب یا لرز
-درد مثانه یا درد در نزدیکی کلیه
فشار ناشی از جنین در حال رشد
در اواخر سه ماهه دوم و سه ماهه سوم، رحم مادر به سمت بالا متمایل‌تر میشود، تا جنین به اندازه کافی برای رشد خود فضا در اختیار داشته باشد. همزمان با بزرگتر شدن جنین، این احتمال وجود دارد که بر دندهها فشار وارد شود و باعث درد شود. حمل وزن اضافی جنین توسط مادر، همچنین می‌تواند فشار بیشتری را روی عضلات اطراف شکم وارد کند.
این وضعیت به نوبه خود می‌تواند به عضلات دنده نیز فشار وارد کند و باعث درد عضلات شود. در اصل، درد دنده در بارداری مربوط به فشاری است که بر روی عضلات احاطه کننده دندهها وارد میشود. این درد معمولا خفیف تا متوسط است.
استفاده از شکم بند طبی بارداری می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. این دردها به طور ویژه در سه ماهه‌ی دوم بارداری بیشتر میشود. بنابراین بسیاری از زنان در این دوران به دنبال استفاده از شکم بند و کمربند بارداری هستند. در واقع شکم بند، وزن جنین را در پشت و شکم توزیع می‌کند و در نتیجه فشار روی نقطه‌ی خاصی وارد نمی‌شود.
موقعیت جنین
معمولا نزدیک به انتهای سه ماهه دوم، جنین تغییر موقعیت می‌دهد و در یک موقعیت وارونه قرار می‌گیرد. در این دوره سر جنین به سمت پایین می‌چرخد و پاهای او، رو به بالا قرار میگیرند. پاها در موقعیت جدید رو به دندهها قرار می‌گیرد و با هر ضربه ممکن است درد دنده به وجود بیاید. حرکات دست و پای جنین به خصوص، لگدهای او باعث ایجاد درد دنده در بارداری و درد در جاهای دیگر میشود. یک زن باردار معمولا این نوع درد را دقیقا زیر پستان در طرف محل کودک قرار خواهد گرفت.
تقسیم وزن کودک به طور یکنواخت روی شکم و کمر مادر از فواید شکم بند بارداری است که انجام می‌دهد. این کار فشار روی ماهیچه‌های پایین بدن، رباط‌ها، مفاصل و کمر را کاهش می‌دهد و موجب حفظ سلامت آنها میشود. این شکم بندها درد دنده در بارداری را نیز بسیار کاهش می‌دهند.
درد رباط گرد رحمی
درد رباط گرد یک شکایت شایع و رایج بارداری است. رباط‌های گرد یک جفت بند پشتیبان هستند، که در دو طرف رحم قرار دارند و بخش جلوی رحم را به کشاله ران متصل می‌کنند. با بزرگ شدن رحم در طول دوره بارداری، این رباط‌ها تحت فشار و کشش قرار میگیرند و حین حرکت یا چرخش، درد تیزی ایجاد می‌کنند. زنان ممکن است این درد را در اطراف دندهها، کمر و یا لگن احساس کنند.
برخی دیگر از دلایل درد دنده در بارداری می‌تواند موارد زیر باشد:
زخم‌ها و جراحاتی که منجر به شکستن یا ترک خوردن دندهها می شود.
بیرون زدگی دیسک ستوان فقرات که به آن فتق دیسک هم می‌گویند.
ورم مفاصل
استئوکوندریت، عارضه‌ای که بر رشد استخوانی تاثیر می‌گذارد.
درد عضلانی
توده‌های بد خیم در قفسه سینه
دردهای مختلف قلب به دلیل انسداد رگ یا کم خونی عضله قلب.
هورمون‌های بارداری رباط‌ها را شل می‌کنند و درنتیجه درد زیادی در ناحیه‌ی مفاصل به خصوص در ناحیه دندهها احساس خواهید کرد. درد در ناحیه رباط گرد نیز یکی از مشکلاتی است که ممکن در دوران بارداری برای خانم‌های باردار اتفاق بیفتد و درد بیشتر در ناحیه جلوی ران و زیر شکم حس میشود. علت آن نیز، افزایش وزن و افزایش فشار بر روی رباط‌هایی است که وظیفه‌ی آنها حمایت از بزرگ شدن رحم است.
البته ناگفته نماند که این مشکل معمولا موقتی است اما گاهی درد بسیار شدیدی را باعث میشود. بنابراین استفاده از شکم بند بارداری، از طریق تقسیم وزن نوزاد بین شکم و پشت، به کاهش درد در این ناحیه کمک فراوان می‌کند.
درد دنده در بارداری را فارغ از اینکه چه دلیلی دارد نباید نادیده گرفت. با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید خطری شما و جنین‌تان را تهدید نمی‌کند.
چگونه درد دنده در بارداری را با بستن شکم بند در بارداری درمان کنیم؟
شکم‌بند، یک محصول اختصاصی برای بانوان باردار است و تاثیر بسیار زیادی در حمایت از قسمت کمر و شکم آنان در این دوران ایفا می‌کند. این شکم‌بندها، در کنار فواید بسیار زیادی که برای مادر و جنین دارند، محصولاتی با کاربری بسیار آسان به شمار می‌روند. روش بستن آنها بسیار ساده است و مطابق با نوع محصول و دستور‌العملی که در دفترچه‌ی راهنمای آن درج شده است، انجام میشود.
علاوه بر این، لازم نیست تا روز زایمان صبر کنید تا احساس بهتری داشته باشید. شما می‌توانید علاوه بر استفاده از شکم بند بارداری، با رعایت این نکات به کاهش درد و درمان درد دنده در بارداری کمک کنید:
لباس‌های گشاد بپوشید: یک پیراهن یا لباس خیلی تنگ می‌تواند فشار بیشتری به دندههای شما که از قبل درد می‌کند بیافزاید. بهتر است هرچه بیشتر از لباس‌های بارداری، ژاکت‌های گشاد و تانک‌ها و تی شرت‌های بسیار بلند استفاده نمایید.
حمام کنید: یک حمام گرم (نه داغ) می‌تواند بسیاری از دردهای دوران بارداری را کاهش دهد. اگر مطمئن نیستید که می‌توانید با خیال راحت در وان حمام بمانید، به جای آن یک پد گرمکن را امتحان کنید.
ماساژ بگیرید: از شریک زندگی خود بخواهید تا پهلوها و ناحیه دنده را برای کمک به کاهش فشار و تنش عضلات، ماساژ بدهد.
موقعیت بدن خود را تغییر بدهید: اگر نوزاد شما باعث ایجاد درد در دندههای شما میشود، سعی کنید موقعیت او را با تغییر موقعیت خود تغییر دهید.
از بالش به عنوان تکیه گاه استفاده کنید: برای بالا آوردن شکم خود از یک بالش کوچک استفاده کنید تا فشار را از عضلات دنده کم کنید. این کار باعث میشود تا بیشتر فشار و درد از بدن شما برداشته شود.
از شکم بند و یا هر گونه پشتیبان کمکی نظیر دنده بند استفاده کنید: نوارها، بندها یا کمربندهای حمایت از شکم برای کمک به توزیع مجدد وزن در اطراف شکم در حال رشد شما طراحی شده‌اند. با وجود اینکه این بندها عمدتا برای کاهش درد رباط گرد استفاده می‌شوند، می‌توانند به کاهش فشار روی شکم و درمان درد دنده در بارداری شما کمک کنند.
آیا میتوان از درد دنده در بارداری جلوگیری کرد؟
اگر چه نمی‌توان از درد کشیدن جلوگیری کرد، اما مواردی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا مانع از غیر قابل تحمل شدن آن شوید.
ورزش کردن
فعال ماندن با ورزش یوگا می‌تواند از درد جلوگیری کند و به نحوی به درمان درد دنده در بارداری نیز منجر شود. حفظ وزن ایده آل با توجه به شاخص توده بدنی تان، به یک بارداری راحت تر کمک می‌کند.
به شما توصیه می کنیم از مقاله ورزش های نامناسب در بارداری! کدام ورزش ها را نباید انجام دهید؟ در دانشنامه ماماسلامت بازدید نمایید.
داشتن رژیم غذایی سالم
سنگ‌های کیسه صفرا با افزایش سطح استروژن بدتر می‌شوند اما در واقع ناشی از رژیم غذایی نامتعادلی هستند. برای کاهش خطرات، میزان مصرف چربی خود را کاهش دهید. تغذیه مناسب یکی از راه‌های درمان درد دنده در بارداری می‌تواند باشد.
مراجعه به پزشک کایروپراکتور (متخصص ماساژ و جا به جا کردن ستون فقرات)
کایروپراکتور، دانش خاصی درباره سیستم اسکلتی دارد. مراجعه منظم به یک کایروپراکتور، از داشتن استرس بی مورد بر استخوان‌ها در دوران بارداری جلوگیری می‌کند.
بستن شکم بند بارداری
بستن شکم بند در بارداری علاوه بر اینکه درد دنده در بارداری را کاهش می‌دهد فواید دیگری نیز دارد:
- کاهش درد در ناحیه کمر، لگن و مفاصل
- کمک به زنان باردار در انجام دادن ورزش و کارهای سخت
- کاهش عوارض دوران بارداری
- کاهش درد در ناحیه رباط‌های بدن
- کاهش احساس فشار بر روی عضلات را و کمک به استراحت عضلات
- بالا نگه داشتن رحم بدون فشار به آن
- راحت کردن نفس کشیدن برای مادران
چه زمانی باید نگران درد دنده در بارداری باشید؟
اگر نگرانی در مورد درد دنده در بارداری دارید یا به نظر می‌رسد و باید برای خرید شکم بند بارداری اقدام کنید، همچنین اگر در قسمت بالای شکم خود درد دنده دارید، به خصوص اگر در زیر دندههای سمت راست بدنتان احساس سوزش و درد میکنید، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید. در بیشتر موارد، درد دنده نتیجه تغییرات بدن در دوران بارداری است. با این حال، دردهای غیر قابل تحمل ممکن است دلایل اساسی داشته باشند که عبارتند از:
پره اکلامپسی (اختلالات فشار خون بالا در بارداری)
شرایطی است که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. علائم آن درد شدید شکم، پروتئین اضافی در ادرار و فشار خون بالا است.
سندرم( HELP هلپ)
علائم سندرم هلپ، شامل درد شدید دنده، تهوع، استفراغ، سرگیجه و سر درد می شود. اگر این علائم را تجربه کردید، نیاز است که سریعا به پزشک مراجعه کنید.
سندرم بادکیاری(Budd–Chiari syndrome )
این یک وضعیت نادر است که منجر به رشد لخته‌های خون در سیاهرگ‌های منتهی به کبد میشود که به کبد آسیب می‌زند. اگر چه بسیار نادر است، اما بارداری تمایل زیادی به تشدید کردن این شرایط دارد.
سرطان کبد
شواهدی وجود دارد مبنی بر آن که بارداری می‌تواند باعث افزایش رشد کبد برای زنانی شود که سرطان کبد دارند یا در معرض خطر بالای سرطان کبد هستند. توموری که به همین دلیل ایجاد میشود، ممکن است کبد را به سمت بالا ببرد و باعث درد شود. درد شدید در سمت راست زیر قفسه سینه ممکن است نیاز باشد حتما توسط پزشک بررسی شود.
در حدود هفته ۳۶ بارداری، فرزندتان به زیر استخوان جناغ سینه، به حفره لگنی می‌رود تا برای زایمان آماده شود. این شما را از درد آزار دهنده دنده، آسوده می‌کند، اما تا زمانی که آن اتفاق بیافتد، اطمینان حاصل کنید تا در مورد این مشکل تحقیق کنید و تا می‌توانید درباره آن یاد بگیرید تا بتوانید خود را برای خطرات آماده کنید.
امکان آن وجود دارد که بتوان از درد دنده در بارداری رهایی یافت. مرتبا به پزشک متخصص زنانتان مراجعه کنید و آنها را از هر گونه تحولات ناخوشایند آگاه کنید. به یاد داشته باشید، یک مادر سالم به معنای یک کودک سالم است.
مانند بسیاری از انواع دردها و ناراحتی‌‌های مربوط به دوره بارداری، درد دنده در بارداری نرمال است و معمولا دلیلی برای نگرانی وجود ندارد و شما می‌توانید با بستن شکم بند بارداری این علایم را بهبود ببخشید. اما اگر درد در کنار علائم دیگری مثل تب، فشار خون بالا، یا ظاهر شدن نقاط شناور پیش چشم بروز کند، مادران باردار باید در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه نمایند.
وضعیت بریج جنین و تاثیر آن در تشدید درد دنده در بارداری
وضعیت بریج جنین نیز می‌تواند علت درد دنده در بارداری باشد. جنین در حالت عادی به صورت عمودی و در وضعیتی قرار می‌گیرد که سرش در دهانه رحم و پاها به سمت ناف باشد. اما وضعیت جنین در طول بارداری تغییر کرده و گاهی وارونه میشود. در 95 درصد از بارداری‌ها بین هفته 32 ام تا 38 ام بارداری سر جنین به سمت دهانه رحم قرار می‌گیرد. که در این شرایط شکم بند بارداری بسیار کمک کننده است و وضعیت جنین را در مدت زمان مورد نظر محکم و دور از خطر نگه دارد.
ولی در بعضی از موارد نیز جنین در هفته 36 بارداری به حالت بریچ یا وارونه باقی می‌ماند و سر نزدیک به دهانه رحم (بخش پایینی رحم که به کانال واژن وصل میشود) نیست. زایمان در این وضعیت با خطرات و دشواری‌هایی همراه است. بریچ بودن جنین را توسط پزشک یا ماما از طریق معاینه فیزیکی شکم مادر مشخص میشود. با لمس شکم میتوان سفتی سر را در نزدیکی ناف مادر و نرمی باسن را در نزدیکی واژن تشخیص داد.
موارد زیر هم از علائم بریچ بودن جنین هستند:
-حساسیت به لمس و درد دنده در بارداری
-احساس یک توده نامنظم و نرم در لگن
-شنیدن صدای ضربان قلب جنین در بالای بند ناف
گاهی برای اطمینان از بریچ بودن جنین و حالت بریچ از عکس سونوگرافی هم استفاده میشود. وضعیت بریج به دلیل بالا بودن سر جنین، باعث فشار آمدن دو چندان به معده و قفسه سینه مادر میشود و در نتیجه درد دنده در بارداری را به همراه خواهد داشت.
چرا جنین در وضعیت بریچ قرار می‌گیرد؟
نقص‌های ساختاری در رحم مثل رحم دو شاخ به جنین فضای کافی برای چرخش نمی‌دهند و باعث وارونگی جنین می‌شوند.
البته موارد زیر هم می‌توانند علت بریچ شدن جنین شما باشند:
- مشکلات رحمی مثل شلی و افتادگی، عفونت شدید، اسکار یا فیبروم
- نارس یا کوچک بودن جنین
- بزرگی سر جنین
- جفت سر راهی یا جفت پایین
- کم یا زیاد بودن حجم مایع آمنیوتیک
- بند ناف کوتاه
- بارداری چند قلویی
همچنین به ندرت ممکن است علت بریچ بودن جنین مربوط به اختلالات سیستم عصبی-عضلانی یا اعصاب مرکزی جنین باشد.
علت اصلی احساس درد در دندههای راست چیست؟
مشکل کلیه:
ممکن است درد دنده در بارداری که خصوصا در زیر دندههای راست بدن حس میشود، به دلیل سنگ کلیه به وجود آمده باشد. سنگ کلیه، در واقع توده‌ای از مواد معدنی موجود در ادرار شماست که می‌تواند به کلیه راستتان راه پیدا کرده باشد، به این سنگ‌‌ها در اصطلاح پزشکی، نفرولیتیازیس می‌گویند.
در صورت ابتلا به سنگ کلیه، ممکن است تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار بیشتر شود، دفع ادرار با درد همراه شود یا اینکه در ادرار فرد خون مشاهده شود. سنگ کلیه معمولا از طریق ادرار، از بدن فرد خارج میشود، بنابراین درد شما باید پس از خروج سنگ از بدنتان قطع شود. در صورتی که درد ناشی از سنگ کلیه در بدن شما بسیار شدید بود، برای معاینه به پزشک مراجعه کنید تا در صورت لازم، شما را به بیمارستان ارجاع دهد.
نارسایی‌های کبد:
کبد یک ارگان بزرگ بوده و فضای زیادی را در قسمت راست بدن به خود اختصاص می‌دهد. شرایطی که کبد را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد درد در این منطقه می‌شوند عبارت‌اند از: آبسه، هپاتیت، کبد الکلی، زخم کبد.
مشکلات لوزالمعده(پانکراس):
مشکلات لوزالمعده، علاوه بر اینکه می‌توانند در ناحیه دندههای چپ بدن درد ایجاد کنند، در مواردی (پانکراتیت حاد) می‌توانند باعث درد در ربع فوقانی راست که به سمت وسط بدن حرکت می‌کند نیز شوند. به طور کلی، اگر متوجه زردی پوست یا درد شدید در ناحیه قفسه سینه و دندههای خود شدید، فورا جهت بررسی دلیل آن به پزشک مراجعه کنید.
مشکلات گوارشی:
دردهایی که در ناحیه دندههای سمت راست بدن شما وجود دارند، می‌توانند به دلیل امر رایجی به نام سوء هاضمه ایجاد شده باشند. در صورت ابتلا به سوء هاضمه ممکن است پس از هر وعده غذایی، درد قفسه سینه یا دردهایی مبهم در شکم خود حس کنید. حتی شکم بند بارداری می‌تواند دردهای شکمی مربوط به گوارش را نیز تسکین دهد. همچنین این بیماری می‌تواند باعث احساس نفخ، سوزش سر دل و احساس مریضی نیز بشود.
سخن آخر
هرچقدر هم که مراقب باشید، ممکن است در این دوران دچار التهاب و به دنبال آن درد دنده در بارداری بشوید. استفاده از شکم بند بارداری و کمربندهای بارداری تا حد زیادی از فشار بر روی دندهها می‌کاهد. اگر درد خیلی شدید است یا ناگهانی شروع شده باید به پزشک مراجعه کنید. آنها دلیل را بررسی می‌کنند و درمان مناسب آن را به شما پیشنهاد می‌دهند. بدون مشورت با پزشک خود از هیچ داروی مسکنی استفاده نکنید، فعالیت فیزیکی شدید نداشته باشید یا روی شکم خود فشار نیاورید.
امیدواریم مقاله پیش رو برای شما مفید بوده باشد. در صورت نیاز به مشاوره بیشتر کارشناسان ماماسلامت برای پاسخگویی به شما اماده اند.