مصرف قرص اسید فولیک در بارداری یکی از مهم‌ترین مکمل‌های این دوران است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ضرورت مصرف قرص اسید فولیک در بارداری با گروه ماما سلامت همراه باشید.
اسید فولیك چیست؟
اسید فولیك یا فولات، يكي از ويتامین‌هاي گروه B و محلول در آب بشمار مي‌رود. نام فـولات از اسـم لاتـین فولیـوم Folium بـه معنـاي بـرگ گرفتـه شـده اسـت. فـولات يـك مـاده مغـذي ضـروري بـراي پیشگیري از كم خوني در دوران بارداري است. فولات به عنوان يك ماده اصلاح كننده در عصاره مخمر در اواخر دهه ١٩٣٠ شناسـايي شـد و در سـال ١٩٤١ از بـرگ‌های اسفناج استخراج شد.
علل بروز كمبود اسید فولیك
دلايل متعددي مي‌تواند منجر به افزايش خطر كمبود اسید فولیك شود كه عبارتند از:
۱- مصرف ناكافي مواد غذايي حاوي فولات در برنامه غذايي روزانه.
۲- روش‌هاي غذايي غلط مثل طبخ غذا در مدت طولاني و با آب زياد.
۳- سوء جذب به علت بیماری‌هاي روده كوچك (مانند اسپروي گرمسیري، سلیاك) و بیماري‌هاي معـده از جملـه ورم و آتروفي مخاط معده، جراحي معده و مصرف آنتي اسیدها كه موجب كاهش اسید معده ميشود.
۴- افزايش نیاز در دوران بارداري و شیردهي، نوزادان نارس و در سنین بلوغ.
۵- مصرف برخي از داروها از جمله داروهاي مهاركننده دي هیدروفولات ردوكتاز، كـه در درمـان آرتريـت روماتوئید، پسوريازيس و بیماری‌هاي التهابي روده مصرف مي‌شـوند، سولفاسـالازين و داروهـاي ضـد تشـنج بـه علت مداخله در متابولیسم فولات مي‌تواند منجر به بروز كمبود اسید فولیك شود.
۶- مصرف قرص‌هاي ضدبارداري در شرايطي كه دريافت روزانه فولات از برنامـه غـذايي كـافي نباشـد، ممكـن اسـت منجر به كمبود اسید فولیك شود.
۷- افرادي كه دچار كمبود آهن و يا كمبود ويتامین C هستند، در معرض خطر كمبود اسید فولیك قرار مي‌گیرند.
۸- مطالعات نشان داده است كه در افراد سیگاري میزان فولات پلاسما و گلبول‌هاي قرمز كمتر از افراد غیرسیگاري است.
قرص اسید فولیك در بارداري
دريافت كافي اسید فولیک در بارداري و دوره قبل از بارداري بسیار حائز اهمیت است. نقايص مادرزادي لوله عصبي منجـر به ايجاد ناهنجاري در لوله نخاع و مغز ميشود. دريافـت مكمـل اسـید فولیك همـراه بـا رژيـم غـذايي حـاوي اسـید فولیـك كافي، قبل و در سه ماه اول حاملگي به طور قابل ملاحظه‌اي از خطر نقايص مـادرزادي لولـه عصـبي پیشـگیري مـي‌كنـد.
خطر كمبود اسید فولیك در بارداري به دلیل تخلیه ذخاير بدن مادر توسط جنین افزايش مي‌يابد. كمبود اسید فولیـک در بارداري خطر نقايص لوله عصبي شامل شكاف كام، صدمه مغزي و نقايص لوله عصبي را افزايش مي‌دهد. نقـايص لولـه عصبي جنین به دلیل تكامل غیر طبیعي لوله عصبي ايجاد ميشود. بسیاري از اين نقايص با مصرف مكمل اسید فولیك در سنین باروري قابل پیشگیري است.
به اين دلیل به زناني كـه قصـد بارداري دارند، توصیه شده است كه قبل از بارداري و در حین بارداري اسید فولیك مصرف نمايند. مطالعات نشان داده است، در زناني كه مكمل اسید فولیك را قبل از بارداري و در سه ماهه اول بارداري مصرف مـي‌كننـد، خطر نقايص مادرزادي لوله عصبي از ٧٢ تا ١٠٠ % كاهش مي‌يابد.
اسید فولیك در پیشگیري از سقط جنین نیز نقش دارد. بسیاري از متخصصـین زنـان و سـاير پزشـكان، اسـتفاده روزانـه از ويتامین ب كمپلكس را همراه با ٨٠٠ تا ١٠٠٠ میكروگرم اسید فولیك براي پیشـگیري از سـقط تجـويز مـي‌كننـد.
مطالعه مقاله مهم ترین دلایل سقط جنین کدام است؟ در وبلاگ ماماسلامت را به شما پیشنهاد می‌دهیم.
چرا مصرف اسید فولیک در بارداری مهم است؟
بدن شما از فولیک اسید برای ساخت سلول‌های جدید و تولید DNA استفاده می‌کند. این ویتامین برای رشد و نمو طبیعی در طول زندگی شما لازم است. مصرف اسید فولیک در بارداری به ویژه قبل از آن حیاتی است. این مکمل برای رشد مناسب اندام کودک در حال رشد مهم است. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف اسید فولیک قبل از بارداری ممکن است به پیشگیری از نقایص مادرزادی از جمله نقایص جدی لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا، آنسفالوسل و آنسفالی کمک کند.
فواید مصرف اسید فولیک در بارداری
اسید فولیک به بدن کمک می‌کند تا سلول‌های جدید بسازد. فولیک اسید در بارداری به این دلیل مهم است که می‌تواند به پیشگیری از نواقص در مغز و نخاع جنین کمک کند. این نقص‌ها باعث مشکلاتی در راه رفتن، کارکرد مثانه و روده می‌شود.
4 هفته (1 ماه) قبل از بارداری تا 12 هفته بعد از بارداری، قرص فولیک اسید (0.8 میلی گرم) را هر روز مصرف کنید.
مطالعه مقاله مکمل های قبل از بارداری که باید مصرف کنیم در سایت ماماسلامت را به شما پیشنهاد می دهیم.
اگر متوجه شدید که باردار هستید و قرص فولیک اسید نمی‌خورید، خوردن آن را بلافاصله شروع کنید و آن را تا هفته 12 بارداری ادامه دهید. شما می‌توانید قرص فولیک اسید را از داروخانه‌ها تهیه کنید.
دوز فولیک اسید برای زنانی بدون شرایط خاص که قصد بارداری دارند 400 تا 800 میکروگرم است. دوز فولیک اسید برای زنانی با شرایط خاص، 2-5 میلی گرم در روز است.
عوارض مصرف زیاد اسید فولیک در بارداری
مقدار مجاز مصرف اسید فولیک در بارداری روزانه ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ میکروگرم است. تعیین دوز دقیق و اینکه اسید فولیک در بارداری تا کی مصرف شود، به عهده پزشک مراقبت‌های دوران بارداری شما است. در غیر این صورت خوردن زیاد اسید فولیک در بارداری باعث بروز عوارض زیر در جنین می شود:
- کند شدن رشد مغزی جنین
- ابتلا به اوتیسم
- افزایش مقاومت به انسولین در کودکی و اوایل نوجوانی
- چاقی در کودکی
- نقص در لوله‌های عصبی جنین
این عوارض قرص فولیک اسید در دوران کودکی، نوزادی و یا جنینی خودشان را بروز می دهند.
اسید فولیک همان قرص آهن است؟
خیر. اسید فولیک یک نوع ویتامین ب است که در ساخت سلول‌های خونی تاثیر دارد و با قرص آهن فرق می‌کند.
مقاله قرص آهن در بارداری چه ضرورتی دارد؟ در وبلاگ ماماسلامت را حتما مورد بازدید خود قرار دهید.
آیا می‌توانید اسید فولیک کافی از غذاها دریافت کنید؟
اسید فولیک، فرم ایده آل فولات است که برای تقویت مواد غذایی استفاده می‌شود. اسید فولیک برای غنی سازی مواد غذایی مناسب‌تر است زیرا بسیاری از محصولات غنی شده مانند نان و ماکارونی را می‌توان به راحتی با اسید فولیک غنی سازی کرد. البته فولات طبیعی در بسیاری از غذاها از جمله سبزیجات برگ دار، چغندر و کلم بروکلی نیز یافت می‌شود. برخی از غذاهای حاوی اسید فولیک طبیعی شامل:
-غلات
-برنج
-آب پرتقال
-ماکارونی
بسیاری از وعده‌های غلات صبحانه غنی شده حاوی ۱۰۰ درصد اسید فولیک مورد نیاز شماست. حتی در این صورت، دانستن میزان دقیق دریافت شما دشوار است، مگر اینکه میزان فولات و اسید فولیک را در هر چیزی که می‌خورید ردیابی کنید.
هیچ تضمینی وجود ندارد که اسید فولیک کافی از غذا دریافت کنید، بنابراین یک مکمل مهم است. اگر در اوایل بارداری دچار تهوع صبحگاهی هستید، ممکن است خوردن غذاهای غنی شده به اندازه کافی برای دریافت اسید فولیک مورد نیاز دشوار باشد.
نمی توانید فولات زیادی از غذاها دریافت کنید. با این حال، نباید بیش از ۱۰۰۰ میکروگرم (۱ میلی گرم) اسید فولیک در بارداری به صورت روزانه مصرف کنید.
نحوه مصرف اسید فولیک
مصرف اسید فولیک می‌تواند با غذا یا بدون غذا باشد. مصرف یک لیوان آب با قرص پیشنهاد می‌شود. اگر اسید فولیک به صورت مایع مصرف می‌شود، یک سرنگ یا قاشق پلاستیکی برای اندازه گیری دوز مناسب مفید می‌باشد.
اسید فولیک به طور کلی بسیار بی خطر است. مصرف بیش از حد آن بعید است که آسیبی به همراه داشته باشد.
عوارض جانبی اسید فولیک در بارداری
مانند همه داروها، اسید فولیک می‌تواند در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. اما بسیاری از افراد عوارض جانبی ندارند یا فقط عوارض جزئی دارند.
عوارض جانبی رایج:
- حالت بیماری (تهوع)
- از دست دادن اشتها
- نفخ یا باد
در موارد نادر، اسید فولیک می‌تواند واکنش آلرژیک جدی ایجاد کند.
نقش مهم فولیک اسید در بدن
1- سلامت گلبول قرمز:
فولیک اسید همان ماده‌ای است که وظیفه حفظ سلامت گلبول‌های قرمز را بر عهده دارد. گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن در بدن ما هستند و اکسیژن را به سلول‌های بدن می‌رسانند. زمانی‌که بدن دچار کمبود فولیک اسید می‌شود، گلبول‌های قرمز آسیب دیده و اکسیژن رسانی به سلول‌ها سخت‌تر و آرام‌تر صورت می‌گیرد. بنابراین با کمبود اکسیژن سلول‌ها، خستگی، رنگ پریدگی، گودی دور چشم و تنگی نفس رخ می‌دهد. این تنها علائم اولیه و سطح پایین کمبود اسید فولیک است.
2- جذب B12:
فولیک اسید باعث جذب بیشتر و بهتر ویتامین B12 در بدن می گردد. ویتامین B12 نیز باعث جذب بیشتر و بهتر آهن در بدن می‌گردد. پس فولیک اسید به طور غیر مستقیم اما موثر، باعث تأمین آهن مورد نیاز بدن و جلوگیری از کم خونی می‌گردد. بنابراین کمبود فولیک اسید در بدن، کم خونی را نیز در پی دارد. کم خونی می‌تواند مشکلات و بیماری‌های خطرناکی برای بدن ایجاد کند.
3- تاثیر در سلامت جنین در دوره بارداری:
بانوان در زمان بارداری خود به ویتامین‌ها و مواد معدنی بیشتری نیاز دارند. مصرف فولیک اسید در بارداری نیز خارج از این موضوع نیست. در دوره بارداری، جنین به فولیک اسید برای رشد مغز و سیستم عصبی خود نیاز دارد، به همین دلیل از فولیک اسید بدن مادر خود تغذیه می‌کند. در صورتی که مادر فولیک اسید را به مقدار نیاز روزانه خود و جنین مصرف نکند دچار کمبود فولیک اسید شده که می‌تواند برای خود و مخصوصا جنین خطرناک باشد کمبود فولیک اسید برای جنین باعث نـقـایص مـادرزادی لـولـه عصبی شده باعث ایجاد ناهنجاری در لوله نخاع و مغز می‌گردد.
مصرف اسید فولیک در بارداری از سقط جنین نیز جلوگیری می‌کند. به همین دلیل بانوان 3 ماه قبل از باردار شدن شروع به مصرف قرص فولیک اسید 1 میلی گرم می‌کنند و در مواقعی که کمبود فولیک اسید خیلی بالا باشد از فولیک اسید 5 میلی گرم استفاده می‌کنند. همچنین در 3 ماهه اول دوره بارداری نیز در صورت صلاحدید پزشک از فولیک اسید استفاده می‌گردد.
علائم کمبود فولیک اسید
- خستگی
- رنگ پریدگی
- گودی و سیاهی زیر چشم
- تنگی نفس
- خاکستری شدن موها
- ملتهب شدن زبان
- اختلال در رشد
چه زمانی مصرف اسید فولیک در بارداری را شروع کنید؟
نقایص مادرزادی در 3-4 هفته اول بارداری رخ می‌دهد. بنابراین مهم است که در مراحل اولیه که مغز و نخاع کودک شما رشد می‌کند، سطح فولات کافی داشته باشید. اگر هنگام بارداری با پزشک خود صحبت کرده‌اید، احتمالا به شما گفته شده که مصرف ویتامین قبل از تولد را با اسید فولیک شروع کنید.
برخی از مواردی که معمولا پزشک میزان بیشتری از فولیک اسید را تجویز خواهد کرد در زیر آمده است:
زنان چاق و دارای اضافه وزن:
خطر ابتلای نوزاد به نقص‌های لولۀ عصبی در زنان چاق بیشتر است. اگر دارای اضافه وزن هستید، پیش از تلاش برای باردار شدن به پزشک خود مراجعه کنید. ممکن است او به شما توصیه کنید که بیش از ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید در روز مصرف کنید.
سابقه داشتن فرزندی با نقص لوله عصبی:
اگر پیش از این دارای فرزندی با نقص لوله عصبی بوده‌اید، احتمالا پزشک مصرف روزانه ۴۰۰۰ میکروگرم فولیک اسید را برای شما تجویز خواهد کرد. حتما در مورد وضعیت سلامت و سوابق پزشکی خود به پزشکتان توضیح دهید و پیش از تلاش برای باردار شدن با او ملاقات کنید.
بارداری دو یا چندقلویی:
درصورتی‌که دو یا چند قلو باردار هستید، ممکن است پزشکتان توصیه کند که روزانه ۱۰۰۰ میکروگرم فولیک اسید مصرف کنید.
وجود برخی از بیماری‌های مزمن مثل دیابت:
احتمال داشتن فرزندی مبتلا به نقص‌های لوله عصبی در زنان مبتلا به دیابت یا افرادی که نوع خاصی از داروهای ضدتشنج را مصرف می‌کنند بیشتر است. اگر دارای هر کدام از این شرایط هستید، برای تعیین میزان فولیک اسید مصرفی و بررسی شرایط عمومی خود، حداقل یک ماه پیش از تلاش برای باردار شدن با پزشک ملاقات کنید.
مطالعه مقاله بهترین زمان برای بارداری چه موقع است؟ در وبلاگ ماماسلامت را به شما پیشنهاد می کنیم.
امید است مطالب فوق برای شما مفید بوده باشد. در صورت سوالات و توضیحات بیشتر کارشناسان ما برای پاسخگویی به شما حاضر هستند.