واکسن های دوران بارداری کدام است؟ چه واکسن هایی در دوران بارداری تزریق می شوند؟
واکسن های دوران بارداری، نه تنها در سلامت شما نقش مهمی دارد، بلکه در سلامت نوزاد شما نیز تاثیر بسزایی خواهد دارد. ماما سلامت معتقد است ایمنی شما، اولین سد دفاعی فرزندتان در مقابل برخی بیماری های خطرناک است.
بهترین تصمیم، انجام واکسیناسیون پیش از بارداری برای سلامت مادر باردار است، اما اگر این امکان برای شما وجود نداشته، لازم است بدانید برخی از واکسن ها را در دوران بارداری نیز می توانید دریافت کنید.
واکسن چیست؟
واکسن یکی از راه های پیشگیری از بیماری ها است که برای تحریک سیستم ایمنی بدن و به منظور مبارزه با باکتری ها و ویروس ها تزریق می‌شود.
به طور کلی واکسن ها را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد:
واکسن های حاوی ویروس کشته شده
واکسن های حاوی ویروس زنده
واکسن های حاوی توکسوئید ها یعنی پروتئین هایی با ساختار شیمیایی تغییر یافته
واکسیناسیون در دوران بارداری برچه اساسی انجام می شود؟
بهترین زمان برای مشاوره با پزشک در مورد واکسینه کردن، پیش از بارداری است. تزریق برخی از واکسن ها در دوران بارداری خطر بروز ناهنجاری های مختلف در رابطه با رشد جنین را افزایش دهند.
به گفته برخی از پزشکان، تزریق برخی واکسن ها مانند آنفولانزا در دوران بارداری با هدف افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن توصیه می شود. تزریق واکسن سرما خوردگی با هدف جلوگیری از ابتلا نوزاد به سرما خوردگی در طول شش ماهه نخست زندگی و افزایش شدید درجه حرارت بدن مادر در طول دوران بارداری توصیه می شود.
دیگر واکسن های دوران بارداری نیز وجود دارند که تزریق شان در طول این دوران بلامانع است و پزشک با توجه به شرایط بدنتان آنها را تجویز خواهد کرد.
با این وجود، اگر پس از تزریق واکسنی که با ویروس زنده تولید شده، متوجه شدید باردارید، نگران نشوید، اما بالافاصله با پزشک تان مشورت کنید. اگر تصمیم گرفته اید باردار شوید، باید 28 روز پس از تزریق واکسن برای باردار شدن اقدام کنید.
پزشکان معتقدند اگر به طور مثال به یاد نیاوردیدکه واکسن آبله مرغان تزریق کرده اید یا نه، به احتمال زیاد در مقابل آن ایمن هستید. دست کم نیمی از افرادی که زمان تزریق واکسن آبله مرغان به بدن شان را فراموش کرده اند در مقابل این بیماری مصون هستند.
پزشک برای اطمینان یافتن از مصون بودن بدن تان آزمایش خون تجویز می کند. اگر به این بیماری مبتلا شده اید بدن تان پس از تزریق immune globulin در طول 96 ساعت ایمن می شود.
ابتلا به بیماری سیاه سرفه به شدت در حال افزایش است. این بیماری می تواند برای نوزادانی که به طور کامل ایمن نشده اند و هنوز نوبت سوم واکسن شان در شش ماهگی را دریافت نکرده اند، خطرناک باشد. اگر باردار هستید و هنوز این واکسن را تزریق نکرده اید با پزشک تان مشورت کنید.
برای اطلاعات بیشتر از مقاله سه ماهه سوم بارداری! مراقبت ها و مشکلات در سه ماهه آخر بارداری در وبلاگ ماما سلامت بازدید نمایید.
آیا واکسن ها در دوران بارداری ایمن و بی‌خطرند؟
همه واکسن ها از نظر ایمنی توسط انجمن غذا و دارو مورد آزمایش قرار می‌گیرند. کلیه واکسن ها از نظر استریل بودن و کارایی و بی ضرر بودن کنترل می‌شوند و مرکز مبارزه با بیماری های ایمنی کلیه واکسن ها را در طول مدت استفاده مورد پایش قرار می‌دهد. ممکن است بعضی از مردم به برخی از اجزای واکسن حساسیت داشته باشند (به عنوان مثال حساسیت به تزریق واکسن آنفلوآنزا به دلیل کشت روی تخم‌مرغ). این افراد قبل از تزریق واکسن باید با پزشک معالج مشورت نمایند.
برای اطلاعات بیشتر می توانید از مقاله آمپول روگام چیست؟ در چه مواردی باید تزریق شود؟ از سایت ماماسلامت بازدید نمایید.
آیا واکسیناسیون در بارداری به جنین آسیب می رساند؟
تعدادی از واکسن ها بخصوص آن ها که از ویروس زنده تهیه شده اند نباید به زنان باردار تزریق شوند، زیرا ممکن است این واکسن ها برای جنین مشکل‌آ فرین باشند.
بعضی از واکسن ها می توانند به زنان باردار در سه ماهه دوم یا سوم بارداری تزریق شوند، ولی عده‌ای معتقدند بهتر است تزریق واکسن ها حداقل سه ماه قبل از تولد یا بلافاصله بعد از تولد صورت گیرد.
واکسن هایی که شما طی دوران بارداری دریافت می کنید، نه تنها در سلامت شما نقش مهمی دارد، بلکه در سلامت نوزاد شما نیز تاثیر بسزایی خواهد داشت.
ایمنی شما، خط اول دفاعی فرزندتان در مقابل برخی بیماری های خطرناک است. بهترین تصمیم، انجام واکسیناسیون پیش از بارداری است، اما اگر این امکان برای شما وجود نداشته، لازم است بدانید برخی از واکسن ها را در دوران بارداری نیز می توانید تزریق کنید.
کدام یک از واکسن های دوران بارداری خطرناک است؟
واکسن ها به‌طور کلی به سه گروه تقسیم بندی می‌شود، واکسن های حاوی ویروس زنده، واکسن های حاوی ویروس کشته شده و واکسن های حاوی توکسوئید ها یعنی پروتئین هایی با ساختار شیمیایی تغییر یافته اند. این واکسن ها بی خطر و استخراج شده از باکتری ها است.
از میان این انواع واکسن ها، زنان باردار نباید واکسن های ویروس زنده مانند واکسن سرخک، اوریون، سرخجه و آبله مرغان را تزریق کنند، زیرا این واکسن ها می تواند خطراتی را برای جنین به وجود بیاورد.
اما تزریق واکسن های حاصل از ویروس کشته شده مانند واکسن آنفلوانزا و واکسن توام کزاز، دیفتری در دوران بارداری بی خطر است.
با این وجود قبل از زدن هر واکسنی حتما با پزشک متخصص زنان یا مامای خود مشورت کنید.
واکسن های دوران بارداری و مجاز برای مادران کدام است؟
برخی از واکسن های دوران بارداری برای خانم ها قابل دریافت هستند. این واکسن ها شامل موارد زیر است:
واکسیناسیون روتین شامل واکسن آنفلوآنزای غیر فعال، دیفتری، کزاز و هپاتیت ب در دوران بارداری بی خطر است.
واکسن آنفلوآنزا
ویروس آنفلوآنزا باعث مرگ هزاران نفر در جهان به طور سالیانه می شود. بیماری آنفلوآنزا به طور کلاسیک با تب، سوزش گلو، درد عضلانی و سردرد تظاهر می کند که این علائم حداقل دو تا سه روز ادامه خواهند داشت.
ویروس آنفلوآنزا می تواند در تمام گروه های سنی بیماری ایجاد کند اما شمار موارد بستری و مرگ ناشی از آن در افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض آنفلوآنزا هستند بیشتر است. از جمله این افراد زنان باردارند.
بر این اساس کمیته ایمن سازی توصیه کرده است که در طول فصل ابتلا به آنفلو آنزا تمام زنان باردار در سه ماهه دوم و سوم بارداری با واکسن آنفلوآنزای غیر فعال واکسینه شوند.
به علاوه زنان باردار مبتلا به بیماری خاص مانند دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، آسم یا نقص دستگاه ایمنی باید صرف نظر از زمان بارداری یا فصل واکسینه شوند.
توصیه شده است که تمام زنان باردار که در فصل آنفلوآنزا هستند فقط از فرم غیر فعال واکسن استفاده کنند.
به نظر می رسد واکسیناسیون با واکسن آنفلوآنزای غیر فعال برای زنان و جنین آن ها بی خطر باشد.
در تحقیقات انجام شده هیچ عارضه ای به دنبال واکسیناسیون آنفلوآنزا برای زنان باردار و جنین آن ها مشاهده نشده است.
تزریق این واکسن به سن بارداری ارتباطی ندارد و به صورت عضلانی تزریق می‌شود.
واکسن دیفتری و کزاز (واکسن دوگانه)
هر چند امروزه کزار و دیفتری در بسیاری از کشور های پیشرفته مانند ایالات متحده کمتر به چشم می خورد اما هنوز هم سالیانه مواردی از ابتلا به آنها گزارش می شود.
واکسن دو گانه اثر محافظتی در برابر هر دو بیماری دارد.
بیماری کزاز به دنبال آلودگی زخم های عمیق یا حتی بریدگی های جزئی پوست با باکتری به نام کلستریدیوم تتانی ایجاد می شود. باکتری نام برده نوروتوکسینی تولید می کند که نتیجه آن سفتی غیر قابل کنترل عضله ناحیه فک و گردن است یا اصطلاحا قفل شدن دندان ها است.
به دنبال آن سفتی و سختی عمومی کل عضلات بدن اتفاق خواهد افتاد و در نهایت به فلج عضلات تنفسی و مرگ می انجامد.
احتمال وقوع مرگ به دنبال ابتلا به کزاز در افرادی که واکسینه نشده اند با آن ها که دوز یادآور واکسن را دریافت نکرده اند در دو سال گذشته 25 درصد بوده است.
دیفتری عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است که به طور معمول لوزه ها و حلق را گرفتار می کند اما می تواند حنجره و لایه مخاطی بینی را هم درگیر کند. به دنبال ابتلا به این بیماری در بیشتر بیماران عوارضی مثل نوریت یا التهاب رشته های عصبی و میوکاردیت التهاب ماهیچه قلب پیش می آید.
میزان مرگ و میر بیماران در میان افرادی که علیه دیفتری واکسینه نشده اند 5 تا 10 درصد است.
واکسیناسیون بارداری که تزریق توکسوئید دیفتری و کزاز را در زنانی که قبلا واکسینه شده اند اما در طول 10 سال گذشته دوز یاد آور را دریافت نکرده اند باید که در هفته 28 بارداری انجام شود.
هر چند شواهد چندانی مبنی بر ناهنجاری زا بودن واکسن دوگانه بزرگسالان وجود ندارد اما بهتر است در زنان بارداری که دوز اولیه واکسن دوگانه را دریافت نکرده اند برنامه واکسیناسیون بارداری آنها تا سه ماهه دوم به تعویق انداخته شود تا خطر آسیب های احتمالی به حداقل برسد.
واکسن هپاتیت B
از آنجا که واکسیناسیون هپاتیت ب در نوزادان از سال 1991 در برنامه واکسیناسیون اجباری در ایران قرار گرفته است، بنابر این بیش از 80 درصد موارد عفونت هپاتیت B در بزرگسالان مشاهده می شود.
واکسن هپاتیت B شامل اجزای غیر بیماری زای آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت B است.
در نتیجه خطری جنین مادران را تهدید نمی کند. به علاوه اکیدا توصیه شده است که زنان باردار در معرض خطر ابتلا به عفونت هپاتیت B حتما واکسن آن را دریافت کنند.
اگر سری واکسیناسیون هپاتیت قبل از بارداری آغاز شده باشد، می‌توان تزریق آن را در دوران بارداری ادامه داد.
اگر همسر خانمی دچار بیماری هپاتیت B باشد، این خانم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارد و باید قبل و بعد از مواجهه با ویروس، 3 دوز واکسن عضلانی را در ماه های صفر، يك و ۶ تزریق کند.
بعد از مواجهه با ویروس، علاوه بر واکسن هپاتیت B باید پادتن های اختصاصی ضد هپاتیت B هم دریافت شود.
به شما پیشنهاد می کنیم از مقاله محاسبه هفته های بارداری موضوعی با اهمیت یا بی اهمیت در مجله اینترنتی ماماسلامت هم بازدید نمایید.
سایر واکسن ها
واکسن های متعددی برای استفاده در کودکان و بزرگسالان توصیه شده اند که البته ایمنی مصرف آنها در دوران بارداری ثابت نشده است.
این واکسن ها از واکسن های دوران بارداری محسوب نمی شوند و تجویز آنها در دوران بارداری توصیه نمی شود عبارتند از:
واکسن هپاتیت آ،
واکسن مننگوکوک (عامل مننژیت یا التهاب پرده مننژ مغز)،
واکسن پنوموکوک (عامل ایجاد کننده پنومونی)،
واکسن فلج اطفال و سه گانه ( دیفتری، کزاز و سیاه سرفه).
واکسن کرونا در بارداری ضرورت دارد؟
بیماری کرونا یک همه گیری نوظهور است که با علائم تنفسی مانند سرفه و تنگی نفس، تب و بدن درد یا علائم گوارشی مانند اسهال و استفراغ بروز می‌کند. عامل این بیماری ویروسی به نام کووید ۱۹ است که کودکان و بزرگسالان، زنان و مردان را مبتلا می‌کند.
این ویروس حتی قابلیت آلوده کردن زنان باردار را نیز دارد. واکسن کرونا برای بالا بردن مقاومت بدن در زنان باردار موثر است و می تواند علاوه بر کاهش احتمال ابتلا، مرگ و میر ناشی از کرونا را نیز کاهش دهد. همچنین تولید آنتی بادی در بدن مادر باردار موجب بالا رفتن ایمنی در نوزاد هم می‌شود. آنتی بادی های ساخته شده در خون بند ناف قابل بررسی است.
آیا کرونا در دوران بارداری خطرناک‌تر است؟
شرایط ویژه ای که خانم های باردار دارند موجب بالا رفتن احتمال ابتلای آن ها به کرونا می شود. تمام خانم ها دچار افزایش وزن بیش از اندازه در بارداری می شوند به طوری‌که معمولا این اضافه وزن ۱۰ درصد است و خانم های باردار را در معرض ابتلای به کرونا قرار می دهد. دیابت و فشار خون بالا نیز از شرایط احتمالی است که ممکن است برای این افراد ایجاد شود و ریسک ابتلا به کرونا را بالا می‌برد.
خانم های باردار بیشتر از افراد غیر باردار در معرض ابتلا به کرونا هستند. حتی ممکن است بیماری درآن ها شدید تر باشد و منجر به بروز علائم شدید تنفسی شود و خانم باردار با تنگی نفس شدید در بیمارستان بستری شود.
به همین جهت مراقبت از مادر باردار با استفاده از واکسیناسیون بارداری یک امر ضروری در حفظ سلامت مادران باردار و کنترل همه گیری کرونا و کاهش مرگ و میر است.
شرایط مادران باردار برای واکسیناسیون کرونا
طبق اعلام وزارت بهداشت در آبان ماه، واکسیناسیون کووید-19 به مادران 18 سال به بالا توصیه می شود، چرا که در صورت ابتلا، امکان شدت بیماری در بارداری به طور خاص بیشتر خواهد بود.
البته برخی گروه ها از زنان باردار در اولویت بالاتری برای واکسیناسیون هستند. طبق دستورالعمل واکسیناسیون دوران بارداری، تمام مادران بارداری که ۳۵ سال یا بالاتر و زنان باردار ۱۸ تا ۳۵ سال با شرایط بارداری دو قلویی یا چند قلویی و یا بارداری با کمک روش های کمک باروری (IVF)، مبتلا به بیماری های زمینه ای مثل دیابت، فشار خون، بیماری های قلبی و کلیوی و…، پیوند اعضا، مادران شاغل در مرکز بهداشت و درمان، همسران شاغل در بخش های کرونایی و مادران با شاخص توده بدنی ۳۵ یا بالاتر باید واکسن کرونا را دریافت کنند.
دوران بارداری برای مادران دورانی پر از دغدغه و نگرانی به حساب می آیند. مادران در این دوران بسیار مراقب سلامت خود و جنینشان هستند تا بتوانند پس از 9 ماه کودکی سالم داشته باشند. بهتر است با مراجعه به پزشک روند واکسیناسیون بارداری خود را بررسی کرده تا از آسیب ها و خطرات بعدی جلوگیری کنید.
