پزشکی, تغذیه, ورزش

دیابت بارداری و نحوه تشخیص آن

دیابت بارداری-تست قند خون با دستگاه قند سنج

در صورت ابتلا به دیابت بارداری، تحت نظر پزشک و با انجام کارهایی ساده به منظور کنترل قند خون به صورت روزانه می‌توانید نوزاد سالمی داشته باشید.

جفت در دوران بارداری هورمون ‌هایی ترشح می‌کند که می‌تواند منجر به افزایش قند خون مادر شود. در حالت عادی، لوزالمعده برای کنترل این افزایش، به اندازه کافی انسولین تولید می‌کند ولی اگر این اتفاق نیفتد، سطح قند خون افزایش می‌یابد و منجر به دیابت بارداری می‌شود.

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری، نوعی از دیابت می باشد که در زمان بارداری به صورت افزایش قند خون تشخیص داده می شود. علت آن هورمون های ترشح شده از جفت است که اثرات ضد انسولینی دارند که با ترشح انسولین توسط سلول های لوزالمعده مادر اثر این هورمون ها خنثی می شود ولی مقدار ترشح انسولین افراد مستعد برای جبران کافی نیست.

دیابت بارداری و افزایش قند خون می تواند منجر به عوارض برای مادر و جنین شود  لذا پیشگیری و کنترل آن در طی دوران بارداری ضروری می باشد.

دیابت بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟

برحسب وجود عوامل خطر و نتایج آزمایش ها، ممکن است انجام یک یا چند آزمایش از آزمایشات زیر لازم باشد:

آزمایش قند بارداری ناشتا یا قند خون تصادفی

قبل از انجام آزمایش قند بارداری ناشتا، باید به مدت ۸ ساعت از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید، ولی آزمایش قند خون تصادفی در هر زمان از روز و بدون هیچ گونه محدودیتی در مصرف مواد غذایی قابل انجام است. این آزمایش ها این آزمایش ها تعدادی از مبتلایان به دیابت بارداری را شناسایی می کنند ولی گاهی بنا به تشخیص پزشک برای برای تشخیص دیابت بارداری انجام آزمایشات دیگری هم لازم است.

آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)

دست کم سه روز قبل از انجام این آزمایش، شما باید رژیم غذایی عادی داشته باشید و از ۸ ساعت مانده به انجام آزمایش ناشتا باشید. قند خون، قبل از انجام آزمایش اندازه گیری می شود. پس از آن یک نوشیدنی شیرین استاندارد (حاوی ۷۵ گرم گلوکز) می نوشید و قند خون شما، یک ساعت و دو ساعت بعد از آن اندازه گیری می شود.

اگر قند خون در هر یک از این موارد، بالاتر از حد طبیعی باشد، شما مبتلا به دیابت بارداری هستید. البته هر مورد غیر طبیعی دست کم یک بار دیگر باید تکرار و تایید شود. برای انجام صحیح آزمایش قند بارداری بهتر است نوشیدنی مذکور را جرعه جرعه و طی ۵ دقیقه بنوشید و طی ۲ ساعت انجام آزمایش راه نروید.

مقادیر بالاتر از حد طبیعی در تست تحمل گلوگز:

بیشتر از 93 mg/dl ناشتا

بیشتر از 180 mg/dl یک ساعت بعد

بیشتر از 155 mg/dl دو ساعت بعد

 

دیابت بارداری-قندخون در بارداری

علائم دیابت بارداری

این شرایط به‌ ندرت با علائمی همراه است و در صورت بروز نیز با علائمی خفیف همراه خواهد بود.

علائم دیابت بارداری در سه ماه اول:

رشد بیش از حد جنین در این دوره، قبل از تشخیص و درمان دیابت بارداری شروع می شود و نیاز است که عدم تحمل گلوکز را در ابتدای این دوران بررسی کرد.

کسی که مبتلا به عدم تحمل گلوگز است، میزان قند خون ناشتای او ممکن است طبیعی یا اندکی بالا رفته باشد. اگر HbA1c که یک نوع آزمایش قند بارداری است و نشان می دهد بیماران چقدر در کنترل بیماری دیابت موفق بوده اند را در سه ‌ماهه اول بارداری تان انجام دهید.

می توانید زودتر وضعیت تان را ارزیابی و امکان کنترل و پیشگیری دیابت بارداری را فراهم نمایید. چون این نوع دیابت سه ماه پس از بارداری شما اتفاق می افتد، معمولا نشانه خاصی هم در این مدت دیده نخواهد شد.

علائم دیابت بارداری در سه ماه دوم:

افزایش سطح گلوکز خون مادر باردار در سه ماه دوم بارداری یکی از نشانه های اصلی دیابت بارداری است. گاهی ممکن است شما هم مانند بیشتر زنان باردار هیچ نشانه‌ ای از ابتلا به دیابت بارداری در سه ماهه دوم نداشته باشید.

به همین دلیل است که پزشک تان باید برای تشخیص و درمان دیابت بارداری بهتر، آزمایش قند بارداری برای شما بنویسد. معمولا بین هفته های بیست و چهارم و بیست و هشتم بارداری این موضوع شدت پیدا می کند. با این آزمایش می توان میزان گلوکز یا همان قند خون شما را بررسی ‌کرد.

علائم دیابت بارداری در سه ماه سوم:

  • خستگی
  • تاری دید
  • تشنگی بیش از حد
  • حالت تهوع
  • نیاز مفرط به ادرار کردن
  • قارچ‌های واژینال، مثانه و عفونت‌های پوستی

خطرات و عوامل افزایش دیابت بارداری

دیابت بارداری می‌تواند منجر به رشد زیاد جنین و بزرگ ‌جثه ‌شدن نوزاد ‌شود که خود این موضوع می‌تواند مشکلاتی هنگام زایمان ایجاد کند. همچنین کنترل نشدن مناسب دیابت بارداری ممکن است منجر به تولد نوزادی با قند خون پایین، یرقان یا مشکل تنفسی شود.

هرچند اگر شما به دیابت بارداری مبتلا باشید، پزشکتان برای کنترل قند خون در طول بارداری به شما کمک خواهد کرد. وجود عوامل زیر احتمال ابتلا به دیابت بارداری را در مادر افزایش می‌دهد:

  • اضافه وزن قبل از بارداری
  • سابقه خانوادگی دیابت
  • سابقه دیابت بارداری، مرده‌ زایی، سقط جنین یا نوزاد درشت با وزن بیش از ۳۴۰۰ گرم در بارداری‌ های قبلی
  • سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (Pcos)
  • سابقه وجود مشکلی با انسولین یا قند خون مانند مقاومت به انسولین، عدم تحمل گلوکز یا پره‌ دیابت
  • فشار خون بالا، کلسترول بالا یا بیماری‌های قلبی

 

دیابت بارداری-خطرات دیابت بارداری

عوارض دیابت بارداری روی مادر

به خاطر افزایش وزن جنین به بیش از 4 کیلوگرم در زنانی که دیابت بارداری دارند، زایمان طبیعی سخت بوده و ممکن است سزارین شوید. همچنین دیابت بارداری احتمال بروز عوارض زیر را در زنان باردار بیشتر می کند:

-پاره شدن زود هنگام کیسه آب و زایمان زودرس

-مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی

-ابتلا به دیابت نوع ۲ بعد از زایمان

-سقط جنین یا مرده زایی

فشار خون بالا در بارداری

-زیاد شدن مایع آمنیوتیک در کیسه جنینی

همچنین دیابت بارداری منجر به بروز عفونت ادراری در بارداری و به خصوص در نیمه دوم آن می شود.

عوارض دیابت بارداری روی جنین

دیابت بارداری باعث رشد بیش از حد جنین شده و بدلیل بزرگی نوزاد، احتمال زایمان طبیعی سخت و بروز آسیب های زایمانی در نوزاد بالا می رود. به علاوه، زیاد بودن گلوکز (قند) خون مادر، جنین را با مشکلات زیر روبرو می کند:

  • افت قند خون، کلسیم و مواد معدنی در نوزاد
  • ابتلا به یرقان یا زردی
  • نارس بودن موقع تولد
  • مشکلات تنفسی نوزاد
  • ایجاد نقص مادرزادی در اندام های حیاتی جنین مثل قلب و کلیه ها

همچنین ریسک ابتلا به چاقی و دیابت نوع 2 در بزرگسالی در نوزادانی که از مادران مبتلا به دیابت بارداری کنترل نشده متولد شده اند، بیشتر از افراد دیگر است.

چگونگی درمان دیابت بارداری

عدم کنترل دیابت بارداری می تواند روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد کنترل دیابت بارداری یعنی انجام اقدامات لازم برای نگهداری قند خون خود در محدوده طبیعی این کار توسط:

برنامه غذایی تحت نظر کارشناس تغذیه

ورزش های مناسب در صورت عدم وجود محدودیت

و در صورت نرسیدن به اهداف درمانی استفاده از داروهای تزریقی (انسولین ) یا داروهای خوراکی مانند متفورمین در موارد خفیف و هفته های انتهایی بارداری

اندازه گیری مرتب قند خون توسط گلوکومتر و ثبت آن در جداول مناسب برای خودپایشی و ارایه به پزشک معالج.

 

دیابت بارداری-رژیم غذایی مادر باردار برای دیابت بارداری

برنامه غذایی برای افراد مبتلا به دیابت بارداری

در صورت ابتلا به دیابت بارداری، به مقدار کافی از مواد غذایی فیبردار استفاده کنید.

در صورت ابتلا به دیابت بارداری در برنامه غذایی خود از تمام گروه های غذایی استفاده کنید.

سعی کنید غذای مورد استفاده خود را در دفعات بیشتر و با حجم کمتر استفاده کنید (در 3 وعده اصلی و 2-3 میان وعده)

دریافت مواد غذایی قندی مثل شیرینی ها، قند، شکر، عسل، خرما را می توان به مقدار بسیار کم با نظر کارشناس تغذیه استفاده کرد.

مصرف شیرینی جات را طبق نظر کارشناس تغذیه به حداقل برسانید.

مواد غذایی نشاسته ای مثل نان، برنج، سیب زمینی و ماکارانی را در میزان توصیه شده توسط کارشناس تغذیه مصرف نمایید.

روزانه حتما از مواد غذایی فیبردار مانند میوه، سبزی، حبوبات و غلات سبوس دار استفاده کنید.

به خاطر داشته باشيد كه نياز شما به گروه شير و لبنيات بيشتر از زمانيست كه باردار نيستيد.

نکته: رژیم مناسب رژیمی است که ضمن تامین نیازهای مادر و جنین، و پرهیز از ناشتایی طولانی مدت منجر به افزایش وزن مورد نیاز در طی بارداری شود. بنابراین ثابت ماندن یا کاهش وزن به هیچ وجه در طی بارداری مطلوب نمی باشد.

ورزش مناسب برای دیابت بارداری

ورزش به کنترل دیابت بارداری کمک می کند. ورزش با شدت و مدت مناسب برای کنترل دیابت بارداری کمک کننده است و باید به تمام زنان دچار دیابت بارداری که منعی برای فعالیت بدنی ندارند و یا دچار ناراحتی نمی شوند توصیه شود.

در میان ورزش ها، ورزش های هوازی مناسب تر هستند و پیاده روی در بارداری در دسترس ترین آن ها می باشد. طول مدت ورزش حداقل 30 دقیقه در روز است که می تواند به دو یا سه قسمت (هربار 10 تا 15 دقیقه) نیز تقسیم شود. شدت ورزش بایستی متوسط و تندتر از پیاده روی معمولی باشد. برای انجام ورزش الزامی به خارج شدن از منزل وجود ندارد، مانند دویدن آهسته درجا.

 

دیابت بارداری-دستگاه تست قند خون

درمان دیابت بارداری با تزریق انسولین (در صورت نیاز)

تزریق انسولین برای کنترل دیابت بارداری هیچ ضرری برای مادر و جنین ندارد.

بعضی از موارد اقدامات غیر دارویی قادر به حفظ قند خون در محدوده مناسب نیست و مادر باردار نیاز به استفاده از دارو پیدا می کند که معمولا انسولین است ولی در موارد خاص و با نظر پزشک معالج می توان از داروهای خوراکی مانند متفورمین نیز استفاده کرد. پزشکتان نحوه تزریق انسولین را به شما خواهد آموخت. این کار با استفاده از سرنگ یا قلم های انسولین انجام می شود.

اگر با وجود انجام و رعایت این تغییرات در روش زندگی‌تان، قند خون شما همچنان در سطح بالایی باقی بماند، پزشک برای کنترل آن و محافظت از کودکتان قرص ‌های کنترل دیابت بارداری تجویز می‌کند و اگر قرص ‌ها نیز این کار را انجام ندهد، گام بعدی تزریق انسولین است.

 

پزشک ممکن است تشخیص و درمان دیابت بارداری را با توجه به میزان کنترل دیابت و چگونگی پیشرفت دوران بارداری، در جریان آخرین هفته ‌ها یا ماه ‌های قبل از زایمان، اندازه نوزادتان را با دقت تحت نظر بگیرد و برای این کار ممکن است سونوگرافی در بارداری را به تعداد بیشتر نیز تجویز کند.

در حالی ‌که بیشتر زنان مبتلا به دیابت بارداری قادر به زایمان طبیعی هستند، برخی از پزشکان ترجیح می‌دهند که زایمان، زودتر از موعد مقرر انجام شود. به همین دلیل، ممکن است عمل سزارین پیشنهاد شود. بعد از زایمان، پزشک سطح قند خون شما را بررسی خواهد کرد تا مطمئن شود به حالت عادی بازگشته است. شش هفته پس از زایمان، سطح قند خون باید دوباره بررسی شود و پس از آن نیز نیاز به بررسی سالانه خواهید داشت.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *