غذاهای دوران بارداری و تغذیه در این دوران بسیار پر اهمیت و حساس هستند. ماما سلامت به منظور آگاهی بیشتر مقاله پیش رو را برای شما ارائه می دهد. هر غذایی که میخورید روی سلامت خود و کودکتان اثر میگذارد. رژیم غذایی بارداری کمک میکند تا شما تغذیه سالم و متعادلی داشته باشید.
غذا، اولین منبع تغذیه کودک در شکم مادر است و تغذیه مناسب شما، رشد کودک را تقویت میکند. فهرست غذایی مناسب دوران بارداری، شما را بابت اینکه باید چه غذاهایی بخورید که سرشار از مواد مغذی باشند راهنمایی میکند. در این مقاله تغذیه دوران بارداری را بررسی میکنیم و به طور مفصل درباره رژیم غذایی بارداری صحبت خواهیم کرد.
تغذیه دوران بارداری و چگونگی افزایش مواد مغذی در رژیم غذایی
در طول بارداری بدن خانم ها به مواد مغذی، نیاز بیشتری پیدا می کند. همه ما این جمله را که، “خانم باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورد “را شنیده ایم، ولی این گفته اصلا درست نیست زیرا باعث افزایش وزن بیش از اندازه در بارداری می شود. باید بگوییم خانمهای باردار برای حفظ سلامتی خود و کودک به درشت مغذی ها و ریز مغذی های بیشتری نیاز دارند.
ریز مغذیها، مواد خوراکی مانند ویتامینها و مواد معدنی هستند و فقط مقدار کمی از آنها برای بدن شما لازم است. درشت مغذی ها شامل: کربوهیدرات، پروتئین و چربی است،که انرژی را برای بدن فراهم میکند.
خانم باردار به چه میزان مواد مغذی نیاز دارد؟
تغذیه دوران بارداری، باید روزانه حاوی 300 کالری اضافه تر باشد. مواد مغذی که روزانه برای خانم باردار خصوصا در سه ماه دوم و سوم مورد نیاز است: کلسیم ۱۲۰۰ میلی گرم، فولات ۶۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم، آهن ۲۷ میلی گرم میباشد.
بسیاری از خانمهای باردار با انتخاب رژیم غذایی بارداری که دارای غذاهای متنوع و سالم است می توانند این نیازها را برطرف کنند. برای اینکه بتوانید تمام مواد مغذی را به بدنتان برسانید باید، هر روز از گروههای غذایی متنوع و سالم میل کنید، در واقع تمام وعدهها باید دارای حداقل سه تا از گروه های غذایی باشند.
غذاهای دوران بارداری باید از تمامی گروههای غذایی شامل: غلات، میوه ها و سبزیجات، گوشت آجیل و حبوبات، لبنیات سرشار باشند. زیرا هر گروه غذایی، نیازهای خاصی را در بدن تامین میکند.
مطالعه مقاله رژیم غذایی سه ماهه اول بارداری در وبلاگ ماماسلامت را به شما پیشنهاد میکنیم.
غذاهای دوران بارداری که برای مادر مفید است کدام اند؟
اگر شما، مواد لازم از گروههای غذایی (کربوهیدرات، پروتئین و چربی) را دریافت نکنید، بدنتان به خوبی کار نخواهد کرد. هدف این است که در طول این دوران، با فهرست غذایی مناسب دوران بارداری انواع مختلفی از غذاهای سالم را بخورید. غذاهای بدون ارزش غذایی و فرآوری شده را با غذاهای طبیعی و با چربی کم جایگزین کنید.
همان طور که میدانید، چیپس و نوشابه هیچ ارزش غذایی ندارند. میوه تازه، سبزیها و پروتئینهای کمچرب مانند مرغ، ماهی، لوبیا یا عدس را باید بیشتر استفاده کنید. البته لازم نیست شما در طول بارداری از تمام غذاهای مورد علاقه خود پرهیز کنید، اما باید با غذاهای مفید و مقوی، تغذیه دوران بارداری خود را متعادل کنید تا هیچ گونه ویتامین و مواد معدنی مهمی را از دست ندهید.
نکاتی سریع و مختصر در مورد غذاهای دوران بارداری که باید بخورید:
- محصولات لبنی، به خصوص ماست، انتخاب بسیار خوبی هستند. آنها به شما کمک می کنند تا نیازهای پروتئین و کلسیم را افزایش دهید.
- حبوبات منبع فوق العاده فولات، فیبر و بسیاری از مواد مغذی دیگر هستند. فولات یک ماده مغذی بسیار مهم در دوران بارداری است.
- سیب زمینی شیرین منبع عالی بتا کاروتن است که بدن شما آن را به ویتامین A تبدیل میکند. ویتامین A برای رشد و تمایز سلولها در کودک در حال رشد شما مهم است.
- ماهی حاوی اسیدهای چرب ضروری امگا ۳ EPA و DHA است که برای رشد مغز و چشم در کودک در حال رشد شما مهم است. همچنین منبع طبیعی ویتامین D است.
- تخم مرغ کامل فوق العاده مغذی است و راهی عالی برای افزایش مصرف کلی مواد مغذی شماست. آنها همچنین حاوی کولین هستند، یک ماده مغذی ضروری برای سلامت و رشد مغز.
- کلم بروکلی و سبزیجات برگ دار حاوی بیشتر مواد مغذی مورد نیاز شما هستند. آنها همچنین سرشار از فیبر هستند که ممکن است به پیشگیری یا درمان یبوست کمک کند.
- گوشت بدون چربی منبع خوبی از پروتئین با کیفیت بالا است. گوشت گاو نیز سرشار از آهن، کولین و ویتامین های گروه B هستند که همگی از مواد مغذی مهم در دوران بارداری هستند.
- توتها حاوی آب، کربوهیدرات، ویتامین C، فیبر، ویتامینها، آنتی اکسیدانها و ترکیبات گیاهی هستند. آنها ممکن است به شما در افزایش مصرف مواد مغذی و آب کمک کنند.
- غلات کامل مملو از فیبر، ویتامینها و ترکیبات گیاهی هستند. آنها همچنین سرشار از ویتامین B، فیبر و منیزیم هستند.
- آووکادو حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب تک غیراشباع، فیبر، فولات و پتاسیم است. آنها ممکن است به تسکین گرفتگی عضلات پا نیز کمک کنند.
- میوههای خشک ممکن است برای زنان باردار بسیار مفید باشد زیرا کوچک و غنی از مواد مغذی هستند. فقط مطمئن شوید که وعده های خود را محدود کرده و از انواع قندی خودداری کنید تا از مصرف بیش از حد شکر جلوگیری کنید.
مصرف مایعات در دوران بارداری
مصرف مایعات از مبحث تغذیه بارداری جدا نیست و آب نیز بخش مهمی از تغذیه شما محسوب میشود. اما مادران باردار لازم است توصیههایی را در ارتباط با مصرف مایعات در دوران بارداری به خاطر بسپارند و اجرا کنند.
-ضمن مصرف غذاهای آبکی مانند آش و سوپ و آبمیوهها در طول روز چند لیوان آب بیشتر بنوشید تا بدنتان دچار کمآبی نشود.
-با پزشک خود در ارتباط باشید و درباره محدود کردن مایعات حاوی کافئین و شیرینکنندهها از او سؤال کنید.
-یادتان باشد که تنها از مایعات مفید و بیضرر استفاده کنید، یعنی مصرف الکل و دیگر مشروبات الکلی را بهطورکلی از ذهنتان پاک کنید.
فهرست غذایی مناسب دوران بارداری و اضافه کردن روزانه مواد مغذی به آن
پروتئین
بارداری دوره رشد و تکامل سریع است. در نتیجه، دریافت مقدار پروتئین مناسب در دوران بارداری، یعنی تمرکز بیشتر بر منابع پروتئینی به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی بارداری، مهم است.
پروتئین برای رشد مناسب بافتهای جنین از جمله مغز ضروری است. پروتئین به رشد سینه و بافت رحم در طول بارداری نیز کمک میکند و نقشی مهم در افزایش تامین خون دارد. یعنی با خوردن آن، خون بیشتری به کودک فرستاده میشود.
باید در رژیم غذایی بارداری روزانه سه وعده پروتئین بخورید. منابع خوب پروتئین عبارتاند از: گوشت گاو کمچرب، لوبیا، مرغ، سالمون، آجیل، کره بادام زمینی، پنیر خامهای.
کلسیم
کلسیم به ساخته شدن استخوانهای کودک کمک میکند و مصرف مایعات بدن را تنظیم میکند. خانمهای باردار باید در رژیم غذایی خود، حداقل سه وعده کلسیم در روز نیاز دارند.
۹۹ درصد کلسیم در استخوان و دندان وجود دارد. با توجه به نقش کلسیم در بارداری برای رشد استخوان و دندان، عملکرد ماهیچهها و تکامل عصبی جنین، مادر باید منابع غذایی کلسیم را در برنامه روزانه خود قرار دهد. تقریبا ۳۳ گرم کلسیم در طول بارداری ذخیره میشود که ۲۵ گرم آن در اسکلت جنین و باقی آن در اسکلت مادر جمع میشود تا به عنوان منبع تأمین نیاز کلسیم در تغذیه دوران شیردهی استفاده شود.
با کمبود کلسیم در دوران بارداری، خطر پوکی استخوان مادر در سالهای بعد و نیز خطر مسمومیت حاملگی را افزایش مییابد. البته به یاد داشته باشید که بدن برای جذب کامل کلسیم به ویتامین D نیز نیاز دارد. شیر، ماست، پنیر، کلم، تخم مرغ، سبزیهای برگ تیره، کلم بروکلی، ماهیهای کوچک مثل ساردین، انجیر خشک، بادام و کنجد از منابع خوب کلسیم هستند.
برای اطلاعات بیشتر از مقاله علائم مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی چیست؟ در وبلاگ ماماسلامت بازدید نمایید.
فولات
فولات که با نام اسید فولیک نیز شناخته میشود، نقش مهمی در کاهش خطر نقص لوله عصبی بازی میکند. در واقع کمبود یا فقدان فولات منجر به مشکلات حاد روی مغز و ستون فقرات کودک میشود.
خانم باردار باید در طول روز ۶۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم فولات دریافت کند. غذاهای دوران بارداری باید سرشار از فولات باشند.
منابع غنی فلات یا اسید فولیک عبارتاند از: جگر، آجیل، لوبیا و عدس خشک شده، تخم مرغ، آجیل و کره بادام زمینی، سبزیجات برگ دار با رنگ تیره هستند.
آهن
وجود آهن برای تولید گلبولهای قرمز خون، افزایش هموگلوبین، رشد و نمو و تأمین ذخایر کبدی جنین ضروری است. بیشترین نیاز بدن به آهن پس از هفته بیستم بارداری رخ میدهد، یعنی زمانی که بیشترین تقاضا از سوی مادر و جنین وجود دارد.
آهن مورد نیاز جنین در طی دوران بارداری ۳۰۰ میلیگرم است و نیاز مادر ۵۰۰ میلیگرم اگر کل آهن دریافتی ۴۰۰ میلی گرم باشد، جنین ۳۰۰میلیگرم آهن مورد نیاز خود را دریافت می کند. در واقع بدن مادر در صورت صحیح نبودن تغذیه دوران بارداری، دچار کمبود آهن و عوارض ناشی از آن خواهد شد.
البته به علت نیاز خیلی زیاد مادر و جنین به آهن، قرص آهن از ماه چهارم بارداری برای تمام مادران تجویز میشود. مصرف قرص آهن در بارداری باعث افزایش جریان خون و تولید اکسیژن کافی برای شما و کودک می شود. خانم باردار باید در روز ۲۷ میلیگرم آهن دریافت کند.
مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، تخم مرغ، هلو و کشمش، سبزیها برگ دار با رنگ تیره، مرکبات، نانها و غلات غنی شده، گوشت گاو و مرغ، تخم مرغ و میوههای خشک در دوره بارداری بسیار ضروری است. از مصرف جگر در این دوران خودداری کنید.
ید
میزان مورد نیاز بدن در تغذیه دوران بارداری، به ید به علت نقش آن در متابولیسم بدن و تکامل مغز جنین بیشتر میشود. کمبود ید در رژیم غذایی دوران بارداری منجر به عوارضی در نوزاد میگردد.
ید در فرآورده های لبنی، تخم مرغ، سبزیها و غذاهای دریایی وجود دارد. اما در کشور ما مواد غذایی گیاهی و حیوانی حاوی مقدار کمی ید هستند. به همین دلیل برای پیشگیری از کمبود ید در بارداری، مصرف نمک یددار تصفیه شده به مقدار کم در طبخ غذا لازم است.
روی
یکی از مهمترین املاح مورد نیاز تغذیه دوران بارداری است. در طول دوران بارداری روی به تکامل اندامهای جنین، استخوان بندی مغز، چشمها و سیستم ایمنی و عصبی او کمک میکند.
کمبود روی در بدن مادر منجر به ناهنجاریهای مادرزادی، رشد غیر طبیعی مغز در جنین و رفتار غیر طبیعی در نوزاد میگردد. سطح پایین روی، همچنین باعث پایین آمدن سطح ویتامین A در بدن دارد.
دانه کامل غلات، حبوبات و مغزها از منابع خوب روی هستند. در دسترسترین شکل روی، در گوشت قرمز و ماکیان وجود دارد. برای جذب بهتر روی مانند جذب آهن بهتر است با پروتئین همراه باشد.
فیبر
فیبر، بخشی از میوهها، سبزیها و دانههای خوراکی به ویژه حبوبات و غلات است که در بدن انسان هضم نمیشود. غذاهای پر فیبر به سیر شدن کمک میکنند و باعث می شوند غذا و چربی کمتری مصرف شود. توصیه ما به مادران باردار برای تأمین مواد معدنی، ویتامینها و فیبر در رژیم غذایی بارداری، مصرف نان سبوسدار، غلات کامل، سبزیجات برگ سبز و زرد و میوه های تازه و خشک است.
تغذیه بارداری برای جلوگیری از زردی نوزاد
نمیتوان دقیقا گفت که چه مواد غذایی باعث زردی نوزاد میشوند. اما با رعایت برخی نکات میتوان احتمال بروز آن را کاهش داد. موارد زیر میتوانند برای جلوگیری از زردی نوزاد مؤثر باشند:
- حداقل ۸ لیوان آب در روز بنوشید. نوشیدن چایهای گیاهی هم مفید است.
- در روز حدود ۲ فنجان سبزیجات و میوه تازه مصرف کنید.
- غذاهای پر فیبر مانند جو دو سر، انواع توتها و بادام مفید هستند.
تغذیه دوران بارداری و حساسیت غذایی یا ویار بارداری
در طول دوران بارداری بسیاری از خانمها از بعضی غذاها متنفر میشوند و یا ممکن است هوس خوردن یک نوع غذا همیشه در سرشان باشد. هنوز علت این که چرا خانمها در طول بارداری نسبت به بعضی غذاها احساس تنفر و برخی دیگر علاقه شدید نشان میدهند، مشخص نشده است.
پزشکان و محققان تصور می کنند، این اتفاق با تغییرات هورمونی بدن خانم ها در طی بارداری در ارتباط است. بعضی مواقع این تنفر از غذاها، به حالت تهوع در بارداری نیز منجر میشود. از جمله هوسهای غذایی شایع در طول بارداری می توان شکلات، غذاهای تند، میوهها، غذاهایی مانند پوره سیب زمینی و پیتزا رانام برد.
اگر گاهی به این هوسهای غذایی جواب دهید، مخصوصا اگر آن غذا قسمتی از رژیم غذایی بارداری شما باشد، مشکلی پیش نخواهد آمد. تنفر از غذا، زمانی مشکل ساز می شود که شامل غذاهای سالم و مهم برای رژیم غذایی بارداری شما باشد. اگر نسبت به غذاهای مهم و سالم احساس تنفر دارید حتما با پزشک خود صحبت کنید.
پیکا یا هرزه خوری چیست؟
پیکا اختلالی است که موجب ایجاد هوس خوردن به مواد غذایی بی ارزش میشود. خانمهای باردار مبتلا به پیکا ممکن است خاک رس، خاکستر سیگار یا نشاسته بخورند و البته موارد عجیب دیگری هم هست.
وقتی خانمی در طول بارداری دچار پیکا می شود، نشانه کمبود ویتامین یا مواد معدنی خاصی است. زمانی که هوس خوردن موارد غذایی نا سالم کردید با پزشک خود صحبت کنید. خوردن این مواد برای خود و کودکتان خطرناک است.
تغذیه دوران بارداری و افزایش وزن سالم
اضافه وزن در بارداری طبیعی است. وزن اضافه شما، تغذیه کودک را فراهم میکند و مقداری از آن نیز ذخیره میشود تا بعد از زایمان برای شیردهی کودک استفاده شود. اما برای جلوگیری از اضافه وزن بیش از اندازه، میتوانید از فهرست غذایی مناسب دوران بارداری استفاده کنید.
با پزشکتان درباره مقدار اضافه وزن سالمی که باید داشته باشید صحبت کنید. حواستان به خوردن غذاهای متنوع و مغذی باشد که تغذیه دوران بارداری فوق العاده مهم است.
بایدها و نبایدها درباره غذاهای دوران بارداری
در دوران بارداری باید مطابق با رژیم غذایی بارداری پیش بروید:
- حداقل سه وعده پروتئین در روز
- شش وعده یا حتی بیشتر غلات کامل در روز
- پنج وعده میوه در روز یا بیشتر
- سه وعده محصولات لبنی در روز یا بیشتر
- غذاهای دارای چربیهای ضروری
مطالعه مقاله مصرف ویتامین و مکمل ها در دوران بارداری در دانشنامه ماماسلامت را از دست ندهید.
در فهرست غذایی دوران بارداری بهتر است که موارد زیر را اصلا یا تا حد ممکن کمتر مصرف کنید:
1- پنیرهای نرم
اگر دوست دارید روی ماکارونی خود پنیر پارمسان استفاده کنید، مواظب باشید مقدارش خیلی زیاد نباشد. پنیرهای نرمی که با شیر غیر پاستوریزه ساخته میشوند، ممکن است حاوی باکتری لیستریا باشند. بهتر است قبل از خوردن پنیر از پاستوریزه بودن آن مطمئن شوید.
۲- گوشت نیمه پخته
در تغذیه دوران بارداری، باید همه غذاهای گوشتی را کاملا بپزید. گوشت نیمه پخته و خام ممکن است حاوی توکسوپلاسما و انواع دیگر باکتری باشد. علاوه بر پخته بودن کامل گوشت، غذای شما باید کاملا گرم باشد.
۳- آب میوه تازه
آب میوههای تازه موجود در آبمیوه فروشیها، ممکن است پاستوریزه نباشد. این آب میوهها مقداری باکتری نظیر سالمونلا دارند. اگر هوس آبمیوه طبیعی کردید، خودتان در خانه آن را تهیه کنید.
۴- خمیر خام شیرینی
وقتی شیرینی درست میکنید، شاید هوس کنید یک تکه از خمیر خام شیرینی را بخورید. اما اگر خمیری که درست کردید تخم مرغ خام نیز دارد، حتی چشیدن آن هم برای شما خطرناک است. تخمین زده میشود از هر ۲۰۰۰۰ تخم مرغ، یکی آلوده به باکتری سالمونلا باشد. برای احتیاط و محافظت از سلامتی خود و کودکتان از این کار پرهیز کنید.
۵- سسهای سالاد خانگی
تخم مرغ در بسیاری از سسهای خانگی استفاده میشود. تخم مرغ خام ممکن است حاوی باکتریهای مضر باشد. در نتیجه باید از مصرف سسها خصوصا در دوران بارداری پرهیز کرد. سسی که استفاده میکنید باید از مواد پاستوریزه تهیه شده باشد.
۶- ماهیهای دارای جیوه
ماهی برای خودتان و کودکتان مفید است، اما انتخاب نوع ماهی بسیار مهم است. اره ماهی، شاه ماهی خال مخالی و کوسه حاوی مقدار زیادی جیوه هستند. این فلز برای کودکتان بسیار مضر است.
شما باید در هفته ۳۴۰ گرم غذای دریایی استفاده کنید، پس ماهی انتخاب کنید که حاوی جیوه نباشد. ماهی آزاد و ماهی تن انتخابهای مناسبی هستند. برای فهرست غذایی مناسب دوران بارداری قبل از استفاده از روغن ماهی و یا هر مکمل دیگری با پزشک خود مشورت کنید.
۷- سوسیس و کالباس
برخلاف بسیاری از میکروبهای غذایی، لیستریا در دمای یخچال نیز رشد میکند. به همین دلیل باید از گوشتهای آماده و فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس در غذاهای دوران بارداری خودداری کنید.
۸- میوه و سبزیهای نشسته
در رژیم غذایی بارداری، باید میوه و سبزی زیاد بخورید. برای شستشوی میوه و سبزی باید آنها را زیر آب بگیرید، آبی که روان باشد و ساکن نباشد. انگلی به نام توکسوپلاسما وجود دارد که در میوهها و سبزیها زندگی می کند و باعث بیماری میشود که به آن توکسوپلاسموز میگویند. این بیماری برای کودکتان بسیار خطرناک است.
به هیچ وجه از صابون برای شستن سبزی و میوه استفاده نکنید، به جای آن سطح میوه و سبزی ها را با برس مخصوص به خوبی بشویید. نقاط خراب و له شده را هم جدا کنید، چون ممکن است حامل باکتری باشند.
۹- جوانههای خام
هیچ جوانهی خامی را از جمله یونجه، شبدر و تربچه نخورید. باکتریها قبل از اینکه دانه جوانه بزند به آن نفوذ میکنند و شستن آنها تقریبا غیر ممکن است. اگر غذای بیرون مصرف میکنید حتما مراقب باشید که غذا حاوی جوانههای خام نباشد. در خانه نیز این جوانهها را خوب بپزید تا تمام باکتریها کشته شوند.
۱۰- ماهی دودی
مانند دیگر غذاهای آماده، ماهی دودی نیز نسبت به لیستریا آسیب پذیر است. پس سعی کنید از این نوع غذاها در تغذیه دوران بارداری خود دوری کنید و اگر خواستید استفاده کنید حتما آن را بپزید و حرارت دهید تا باکتری ها کشته شوند.
۱۱- شیر غیر پاستوریزه
شیر تازه گاو که هنوز مرحله پاستوریزه شدن را نگذرانده و ممکن است دارای لیستریا باشد را اصلا استفاده نکنید. تنها در صورتی از لبنیاتیهای سنتی، شیر و پنیر و انواع محصولات لبنی را خریداری کنید که مطمئن باشید پاستوریزه شدهاند.
۱۲- کافئین
تحقیقات مطمئنی موجود است که نشان میدهد، میزان متعادل کافئین برای دوران بارداری خطری ندارد. بر سر اینکه میزان بالا کافئین باعث سقط جنین میشود یا خیر هنوز محققان به نتیجهی نهایی نرسیده اند.
متخصصان توصیه میکنند خانمهایی که باردار هستند یا آماده بارداری میشوند، باید کافئین دریافتی خود در طول روز را به ۲۰۰ میلیگرم کاهش دهند. به خاطر داشته باشید کافئین در چای، نوشابه، شکلات و بسیاری از نوشیدنیهای انرژی زا وجود دارد و در فهرست غذایی مناسب دوران بارداری با احتیاط باید مصرف شوند.
۱۳- ظروف یکبار مصرف
اگر خواستید غذایی بخورید یا با خود از خانه به بیرون ببرید، از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنید. وقتی غذا را در این ظروف قرار میدهید پس از مدتی، حدود ۲ ساعت، باکتری ها دو برابر میشوند. اگر میخواهید از این ظروف استفاده کنید، بهتر است خیلی زود غذا را از آن خارج کنید.
حرف آخر
تغذیه در دوران بارداری از آن جهت اهمیت دارد که آنچه زنان در ماه به ماه دوران بارداری خود میخورند یا مینوشند، منبع تغذیهی کودک نیز محسوب میشود. برنامه غذایی دوران بارداری باید شامل تمام مواد غذایی و معدنی مورد نیاز بدن مادر و جنین باشد.
با بررسی مواد غذایی مناسب در ۹ ماه بارداری میتوانیم کودک سالم تری به دنیا آوریم و بدانیم جنین در چه ماهی زیبا میشود تا در آن ماه غذاهایی که بر روی چهره جنین تاثیر میگذارد را مصرف کنیم. همچنین با شناخت مواد ممنوعه در این ایام میتوانیم از مشکلات پس از بارداری جلوگیری نماییم.
امید است مقاله پیش رو برای شما مفید بوده باشد. درصورت سوالات بیشتر میتوانید از راهنماییهای کارشناسان ماماسلامت بهرمند شوید.
خرید کمربند و ماساژور حرارتی قاعدگی بهترین انتخاب برای کاهش دردهای دوران پریود