روند رشد جنین ماه به ماه در بدن مادر متفاوت است. اگر شما باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، مطمئنا مشتاق هستید تا بدانید موجود کوچک در دنیای درونتان چگونه رشد میکند، در هر ماه و هر هفته چه تغییراتی برایش رخ می‌دهد.
هر بارداری شامل 9 ماه یا 40 هفته می‌باشد که از زمان لقاح تخمک با اسپرم تا لحظه زایمان و تولد را شامل میشود.
برای دانستن روند رشد جنین در هر ماه از بارداری تا زمان زایمان می‌توانید با گروه ماماسلامت همراه باشید.
لقاح و آغاز بارداری
لقاح زمانی اتفاق می‌افتد که یک اسپرم به تخمک میرسد و به آن نفوذ میکند. در این لحظه، ترکیب ژنتیکی از جمله جنسیت نوزاد کامل شده است. در عرض حدود سه روز پس از لقاح، تخمک بارور شده بسیار سریع به سلول‌های زیادی تقسیم میشود. از طریق لوله فالوپ به داخل رحم می‌رود و در آنجا به دیواره رحم می‌چسبد. از این لحظه با تغذیه اسپرم راه خودش را به سمت تکامل آغاز میکند و شکل می‌گیرد.
در واقع تشکیل نطفه دو هفته بعد از شروع آخرین قاعدگی آغاز میشود. متخصص برای تخمین تاریخ زایمان 40 هفته از شروع آخرین قاعدگی را محاسبه میکند. یعنی با وجود اینکه آن موقع باردار نبودید اما قاعدگی بخشی از دوران بارداری محسوب میشود.
سه ماه اول بارداری
بسیاری از خانم‌ها در طی سه ماهه اول بارداری ناراحتی‌هایی را حس میکند، برای مثال تهوع، خستگی، تکرر ادرار. برخی اوقات خیلی خوب هستید و سپس ناگهان غمگین می‌شوید. نوسانات حالات روحی کاملا طبیعی است و می‌تواند در طی دوران بارداری روی دهد. دلیل آن تغییر در وضعیت هورمون‌ها است. در انتهای ماه سوم، حالت تهوع برای بسیاری از خانم‌های باردار رخ می‌دهد. شما در حین سونوگرافی در هفته 8 الی 12 صدای قلب جنین را شنیده و وجود او را احساس می‌کنید.
روند رشد جنین در ماه اول
اسپرم و تخمک در یکی از لوله‌های رحم در هم می‌آمیزند تا موجود تک سلولی به نام زیگوت را تشکیل دهند. اگر بیش از یک تخمک آزاد و بارور شود یا اگر تخمک بارور به دو قسمت تقسیم شود، چند زیگوت خواهید داشت.
زیگوت حاوی 46 کروموزوم است و این کروموزوم ها در تعیین جنسیت و خصوصیات فیزیکی نوزاد تاثیر می‌گذارند. توپ سلولی که مدام در حال تقسیم شدن است در دیواره رحم (آندومتر) ساکن میشود.
گروه داخلی سلول‌ها تبدیل به جنین می‌شوند. لایه بیرونی به تشکیل جفت کمک میکند که در دوران بارداری به کودک غذا می‌رساند.
در این مرحله از رشد جنین، اجزایی مانند صورت و گردن شکل می‌گیرد. قلب و رگ‌های خونی، ریه‌ها، معده و کبد شروع به رشد می‌کنند. اگر در این زمان تست بارداری خانگی انجام دهید جواب آن مثبت میشود.
میزان هورمون HCG که توسط توده سلولی تولید میشود در هفته پنجم بارداری به سرعت بالا می‌رود. این امر باعث میشود تخمدان‌ها دیگر تخمک آزاد نکنند و استروژن و پروژسترون بیشتری تولید کنند. افزایش سطح این هورمون‌ها چرخه قاعدگی را متوقف میکند. برای اطلاعات بیشتر از مقاله تقویم سه ماهه اول بارداری در وبلاگ ماماسلامت بازدید نمایید.
روند رشد جنین در ماه دوم
روند رشد جنین در این ماه سریع اتفاق می‌افتد. لوله عصبی که در امتداد کمر نوزاد قرار دارد بسته میشود. مغز و نخاع نوزاد از لوله عصبی تشکیل میشود. قلب و سایر اندام‌ها نیز کم‌کم شکل می‌گیرند و قلب شروع به تپیدن میکند.
ساختارهای لازم برای تشکل چشم و گوش رشد میکند. برآمدگی‌های کوچکی ظاهر میشود که به زودی تبدیل به بازو خواهد شد. بدن نوزاد کم‌کم به حالت خمیدگی C مانند در میآید.
اکنون کودک شما کمی بیش از 1 سانتی متر اندازه دارد. برآمدگی‌های بیرونی قسمتهای گوش که بعدا به شکل صدف در خواهد آمد، رشد میکند و چشم مشخص میشود. لب بالایی و بینی شکل گرفته‌اند. بدن و گردن صاف میشود. پلک‌ها و گوش‌ها در حال شکل گیری هستند و نوک بینی را می‌بینید. دست‌ها و پاها شکل کلی شان مشخص شده است و با گذر زمان پس از ۲ ماه انگشتان دست و پا بلندتر و مشخص‌تر می‌شوند.
تا هشت هفته بارداری، یا سر نوزاد گردتر میشود. او حالا می‌تواند آرنج خود را خم کند. انگشتان دست و پا حاشیه ضخیم خود را از دست می‌دهند و درازتر می‌شوند. پلک و گوش بیرونی رشد میکند. بند ناف نیز کاملا مشخص است.
رشد جنین در ماه سوم
روند رشد جنین پس از ۱۲ هفته و در ماه سوم اندازه نوزاد حدود ۵ سانتی متر است و شروع به انجام حرکاتی میکند که مادر در قسمت بالای رحم متوجه آن میشود. روند رشد جنین در ابتدای ماه سوم سریع اتفاق می‌افتد.
در هفته نهم بارداری، دست‌های کودک رشد میکند و آرنج ظاهر میشود. انگشتان پا قابل رویت است و پلک شکل می‌گیرد. سر نوزاد بزرگ است اما چانه هنوز کامل شکل نگرفته است.
تا هفته دهم بارداری، سر نوزاد گردتر میشود. او حالا می‌تواند آرنج خود را خم کند. انگشتان دست و پا حاشیه ضخیم خود را از دست می‌دهند و درازتر می‌شوند. پلک و گوش بیرونی رشد میکند.
اوایل هفته یازدهم حاملگی، هنوز سر نوزاد حدود نیمی از اندازه آن را تشکیل می‌دهد. با این حال، بدن در حال رشد است تا به این میزان برسد.
حالا کودک به طور رسمی جنین نامیده میشود. صورت کودک در این هفته پهن، چشم‌ها کاملا جدا و پلک‌ها سر جای خود است و گوش پایین‌تر از سر قرار دارد.
برآمدگی‌های محل تشکیل دندان‌های آینده ظاهر میشود. کم کم گلبول‌های قرمز در کبد نوزاد شکل می‌گیرد. تا آخر هفته، اندام تناسلی بیرونی نوزاد تبدیل به ذکر یا کلیتوریس و لب‌های واژن می شود.
حالا دیگر اندازه جنین از فرق سر تا پایین به 50 میلی‌متر، به اندازه قسمت کوتاه کارت اعتباری میرسد و وزنی معادل 8 گرم دارد. دوازده هفته بعد از حاملگی، ناخنهای دست نوزاد رشد میکند. حالا صورت او بیشتر رشد کرده است. روده‌ها در شکم قرار دارد.
سه ماه دوم بارداری
در بسیاری از خانم‌ها اکنون بارداری بارز میشود زیرا که شکم بزرگ میشود. هر روز بر روی پوست شکم خود کرم بمالید تا چین و چروک بارداری ایجاد نشود. دارو برای این چین و چروک‌ها را می توانید در داروخانه‌ها خریداری کنید. شما می‌توانید از روغن زیتون طبیعی نیز استفاده کنید.
روند رشد جنین در ماه چهارم
جنین تا پایان ماه چهارم حدود 10 تا 15 سانتی متر بزرگ شده و وزن آن حدود 99 گرم است. باید بتوانید قسمت بالای رحم را که حدود 7 سانتی متر زیر ناف شکم است، احساس کنید. چشم جنین می‌تواند چشمک بزند و قلب و رگ‌های خونی کامل شکل گرفته باشد. انگشتان دست جنین حالا دیگر اثر انگشت دارد.
در هفته سیزدهم بارداری، نوزاد ادرار و آن را در اطراف مایع آمنیوتیک رها میکند. او همچنین بخشی از مایع آمنیوتیک را قورت می‌دهد.
استخوان‌های داخل اسکلت، به خصوص استخوان‌های جمجمه و استخوان‌های دراز، محکم می‌شوند. پوست نوزاد هنوز نازک و شفاف است اما خیلی زود شروع به ضخیم شدن میکند.
چهارده هفته بعد از حاملگی، روند رشد جنین در قسمت گردن نوزاد، بیشتر شکل طبیعی می‌گیرد. گلبول‌های قرمز در طحال رشد میکند.
جنسیت بچه طی این هفته یا هفته بعد مشخص میشود.
هفته پانزدهم حاملگی، روند رشد جنین با سرعت بیشتری است. رشد استخوان ادامه دارد و به زودی در تصاویر سونوگرافی قابل رویت خواهد بود. موی سر نوزاد در حال شکل‌گیری است.
در هفته شانزدهم حاملگی، سر کودک صاف میشود. چشم‌ها به آرامی حرکت میکند. گوش دارد به محل واقعی خود نزدیک و پوست نوزاد ضخیم‌تر میشود.
کم‌کم حرکات اندام نوزاد هماهنگ میشود و در معاینات سونوگرافی قابل تشخیص است. با این حال، این حرکات هنوز آن قدر خفیف و ملایم است که شما متوجه آن نمی‌‌شوید.
رشد جنین در ماه پنجم
بعد از گذشت 17 هفته از دوران بارداری، ناخنهای پا شروع به رشد میکند. فعالیت نوزاد در کیسه آمنیوتیک بیشتر میشود. قلب نوزاد در روز حدود 100 پاینت خون پمپاژ میکند.
گوش‌های نوزاد در دو طرف سر مستقر میشود. جنین کم‌کم صداها را می‌شنود. چشم‌ها به سمت جلو حرکت میکند. سیستم گوارشی فعال شده است. بعد از گذشت نوزده هفته بعد از حاملگی روند رشد جنین کند میشود.
پوشش چرب و شبیه به پنیر به نام وارنیکس کازئوزا بدن نوزاد را می‌پوشاند. این پوشش از پوست حساس بدن نوزاد در برابر خراش، ساییدگی و زبر شدن که ممکن است در اثر قرار گرفتن در معرض مایع آمنیوتیک رخ دهد محافظت میکند.
رحم و مجرای واژن نوزادان دختر در این هفته شکل می‌گیرد.
بعد از گذشت نیمی از دوران حاملگی، می‌توانید حرکات جنین و حیات او را احساس کنید. نوزاد مرتبا می‌خوابد و بیدار میشود و ممکن است در اثر سر و صدا یا حرکات شما بیدار شود.
حالا اندازه نوزاد به 160 میلی‌متر میرسد و بیش از 320 گرم وزن دارد.
رشد جنین در ماه ششم
در هفته بیست و یکم بارداری، بدن نوزاد کاملا پوشیده از موی کرک مانند است. این پوشش به حفظ vernix caseosa روی پوست کمک میکند.
رفلکس مکیدن نیز در حال تکامل است و به کودک این توانایی را می دهد تا شست خود را بمکد.
در هفته بیست و دوم، مو و ابروی نوزاد قابل مشاهده است. چربی قهوه‌ای، محل تولید گرما، نیز شکل می گیرد. بیضه‌ها در نوزاد پسر کم‌کم به سمت پایین حرکت میکند.
روند رشد جنین در هفته بیست و سه بارداری با حرکات سریع چشم، شروع میشود. اساس اثر انگشتان دست و پا به وسیله شیارهای کف دست و پا نیز ظاهر میشود.
در این ماه نوزاد شروع به سکسکه کردن کند که باعث لرزیدن شکم مادر میشود.
در هفته بیست و چهارم حاملگی، پوست نوزاد به دلیل خون مشهود در مویرگ‌ها چین خورده، نیمه شفاف و قرمز یا صورتی میشود.
روند رشد جنین در ماه هفتم
پس از گذشت بیست و پنج هفته از بارداری، روند رشد جنین با توانایی او به شنیدن صداهای آشنا، مثل صدای شما، با تکان خوردن در شکم مادر واکنش نشان داده می شود.
در هفته بیست و ششم بارداری، شش‌های جنین ماده‌ای تولید میکند که این ماده به کیسه‌های هوا در شش اجازه می‌دهد، باد شوند و مانع از سقوط و چسبیدن آن‌ها هنگام خالی شدن میشود.
در هفته بیست و هشتم حاملگی که پایان سه ماهه دوم نیز محسوب میشود، پلک‌های جنین نیمه باز میشود و مژه‌ها شکل گرفته است. سیستم عصبی مرکزی می‌تواند حرکات تنفس منظم را هدایت و دمای بدن را کنترل کند.
حالا قد جنین به 250 میلی متر و وزن او 1000 گرم میرسد.
رشد جنین در ماه هشتم
در هفته بیست و نهم بارداری، روند رشد جنین کامل تر میشود. جنین لگد می‌زند، کش و قوس میآید و می‌تواند حرکات چنگ زدن را انجام دهد.
بعد از هفته سی ام بارداری، چشمان کودک کاملا باز میشود. ممکن است سر جنین تا این هفته کاملا پر مو شده باشد. گلبول‌های قرمز خون در مغز استخوان شکل می‌گیرد.
در هفته سی و یکم اکثر رشدهای اصلی انجام شده است. حالا وقت آن رسیده که وزن جنین به سرعت افزایش پیدا کند.
تا پایان هفته سی و دو در بارداری، وزن نوزاد تقریبا 1800 گرم است و اغلب اوقات در حال گردش است. با شروع رشد چربی‌ها در زیر پوست، چین و چروک صورت کاهش می‌یابد.
از الان تا زمان تولد، جنین شما حدود نیمی از وزن خود را هنگام تولد به دست خواهد آورد. از پزشک خود در مورد جدول روند رشد جنین سوال کنید. به فکر شیردهی باشید. ممکن است متوجه یک مایع زرد از سینه‌های خود شوید. این آغوز است و به نظر میرسد که سینه‌های شما را برای تهیه شیر آماده میکند. بیشتر خانم‌ها در این مرحله از بارداری هر دو هفته یکبار به پزشک مراجعه می‌کنند.
روند رشد جنین در ماه نهم
در هفته سی و سوم بارداری اندازه مردمک‌های جنین در واکنش به محرکی که در اثر نور به وجود آمده تغییر میکند. استخوان‌ها سفت میشود. اما جمجمه هنوز نرم و انعطاف پذیر است.
ناخنهای دست جنین در هفته سی و چهارم، به نوک دست میرسد.
از هفته سی و پنجم، پوست جنین هموار میشود. اعضای بدن او حالت تپل پیدا میکند. در هفته سی و شش بارداری بدن جنین بیشتر قسمت کیسه آمنیوتیک را پر میکند. فضای رحم آن قدر اشغال شده که جنین به سختی می‌تواند به شکم مشت بزند. با این حال، احتمال کلی کش و قوس، غلتیدن و تکان خوردن احساس می‌کنید.
سی و هفت هفته بعد از حاملگی، قدرت چنگ زدن جنین بالا می‌رود. ممکن است سر جنین به منظور آمادگی برای زایمان به سمت لگن حرکت کند. اگر سر بچه پایین نیامده باشد، متخصص در مورد روش‌های حل این مشکل با شما صحبت میکند.
زمان تولد
موعد مقرر برای زایمان پایان هفته چهلم است. بارداری می‌تواند بین 38 تا 42 هفته ادامه یابد و زایمان کامل آن در حدود 40 هفته اتفاق بیفتد.
برخی از حاملگی‌های بعد از موعد که بیشتر از 42 هفته طول می‌کشد واقعا دیر نیست، ممکن است تاریخ موعد دقیق نباشد. به دلایل ایمنی، بیشتر نوزادان تا 42 هفته به دنیا می‌آیند. بعضی اوقات ممکن است پزشک نیاز به تحریک زایمان داشته باشد.
محیط پیرامون سر و شکم جنین در هفته سی و هشتم بارداری، تقریبا یکسان است. ناخنهای پای جنین به نوک انگشتان پا میرسد. تقریبا اکثر مو‌های کرک مانند ریخته شده است.
در هفته سی و نهم، قفسه سینه کودک جلو میآید. بیضه نوزادان پسر به سمت کیسه بیضه پایین میآید. به تمام قسمتهای بدن چربی اضافه میشود تا بعد از زایمان گرم بماند.
قد جنین در هفته چهلم حاملگی، 360 میلی متر میرسد و 3400 گرم وزن دارد. اما یادتان باشد نوزادان سالم در وزن‌‌های مختلف به دنیا می‌آیند.
اگر تاریخ زایمان بدون هیچ گونه علامت درد زایمان رد شد، نگران نشوید. تاریخ زایمان صرفا یک برآورد احتمالی از 40 هفته شدن حاملگی است و زمان دقیق تولد را مشخص نمی‌کند. زایمان قبل یا بعد از تاریخ طبیعی است.
ما به شما مطالعه مقاله سزارین با بیهوشی یا بی حسی ؟ کدام یک بهتر است؟ در دانشنامه ماماسلامت را توصیه می کنیم
هر مرحله از بارداری روند رشد جنین در هر فرد با ویژگی‌های خاص خود صورت می‌گیرد، بسته به اینکه در چه مرحله آن هستید، حتی ممکن است رژیم غذایی بارداری هم فرق کند. بارداری برای زنان باردار بالای ۳۵ سال نیز متفاوت است. باید برای هر مرحله برنامه و اطلاعات کافی داشته باشید و از پزشک کمک بگیرید.