آیا احساس خستگی در دوران بارداری را جدی بگیریم؟

احساس خستگی در دوران بارداری و برطرف شدن آن مورد توجه گروه ماما سلامت بوده است. احساس خستگی در دوران بارداری به ویژه در سه ماه اول بسیار شایع است و در اواخر بارداری نیز دوباره بروز می‌کند. برخی زنان در تمام دوران بارداری احساس خستگی مفرط می‌کنند، اما برخی نیز اصلا چنین احساسی ندارند.

 

احساس خستگی در دوران بارداری

 

بسیاری از زنان در اوایل بارداری، حتی پیش از اینکه وزن اضافه کنند یا  اضافه وزن بارداری آن ها محسوس باشد، همواره احساس خستگی می‌کنند. حتی ممکن است افرادی که همیشه تا نیمه ‌شب بیدار بوده ‌اند، در دوران بارداری به سختی بتوانند تا ساعت هشت شب بیدار بمانند.

دلیل احساس خستگی در دوران بارداری مشخص نیست، اما احتمالا تغییرات هورمونی، به ویژه افزایش زیاد هورمون پروژسترون و ریلاکسین است که از جفت ترشح می‌شود و حالت بی‌ حالی و خستگی را ایجاد می‌کند.

این نوع خستگی معمولا در انتهای سه ماه اول برطرف می‌شود. ​همچنین اختلالات خواب در دوران بارداری نیز ممکن است مانع از داشتن یک خواب خوب شده باشد و این بی ‌خوابی باعث احساس خستگی زیاد در طول روز شود.

حالت تهوع و استفراغ نیز به وضوح باعث کاهش انرژی بدن می‌شود. اضطراب بارداری نیز می‌تواند باعث تخلیه انرژی فرد شود. وقتی تمام این موارد را کنار هم بگذارید، متوجه می‌شوید که احساس خستگی در پایان روز مسئله عجیبی نیست.

اگر احساس غم یا نا امیدی می‌کنید، باید بدانید که ممکن است بخشی از احساس خستگی در دوران بارداری و بی‌ خوابی شما به خاطر افسردگی باشد. اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید کارهای روزانه خود را مثل قبل انجام دهید یا افکار منفی دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

احساس خستگی در دوران بارداری همچنین ممکن است به خاطر کم‌خونی ناشی از فقر آهن نیز باشد که در دوران بارداری مسئله شایعی است. اگر کم‌ خونی خفیف داشته باشید، معمولا نشانه ‌های کم‌ خونی را در خود نمی‌بینید. پزشک با درخواست آزمایش خون در جلسه اول معاینات بارداری و تکرار آن در اواخر سه ماه دوم یا اوایل سه ماه سوم بارداری، این مورد را بررسی می‌کند.

 

آیا ضعف دوران بارداری برای جنین ضرر دارد؟

 

در اغلب موارد، احساس ضعف دوران بارداری کاملا طبیعی است و خطری برای مادر و جنین ایجاد نمی‌کند. در واقع این ضعف و بی‌ حالی ناشی از تلاش بدن مادر برای رشد و مراقبت از جنین می‌باشد و با وجود احساس کسالت در مادر، جنین هیچ خستگی و فشار خاصی را احساس نمی‌کند.

بااین‌حال در صورتی که به نظر می‌رسد بی‌ حالی ‌و ضعف دوران بارداری کمی شدیدتر و مداوم‌تر از حد معمول است، باید با پزشک مشورت کرد تا در صورت وجود یک بیماری یا عامل آسیب‌ زا نسبت به درمان سریع آن اقدام نمود.

از طرفی، خستگی اواخر بارداری معمولا به افزایش وزن ناشی از رشد جنین مربوط می‌شود و بنابراین مادر نیازمند استراحت بیشتر است. با وجود این‌ که خواب کافی و دراز کشیدن راحت، در ماه‌ های پایانی بارداری سخت ‌تر می‌شود، اما داشتن یک برنامه خواب منظم به کاهش بی‌ حالی و ضعف دوران بارداری خصوصا در اواخر بارداری کمک زیادی می‌کند.

 

عوامل تشدید کننده احساس خستگی در دوران بارداری چیست؟

 

تغییرات فیزیکی، احساسی و هورمونی متعدد در دوران بارداری می‌توانند سطح انرژی شما را کاهش داده و باعث بروز خستگی در دوران بارداری شوند. از عوامل محرک در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کمردرد بارداری و درد در ناحیه لگن
• مشکلات گوارشی
• افزایش سطح استروژن و پروژسترون
• بی‌خوابی
• کاهش فشار خون و قند خون
• حالت تهوع صبحگاهی
• استرس و اضطراب مزمن

علت های بی حالی و خستگی در دوران بارداری چیست؟

 

یکی از معمول ‌ترین علت‌ های مرتبط با خستگی در دوران بارداری، بیماری‌های معمولی‌ هستند که افراد دیگر نیز دچار آن می‌شوند.

زمانی‌که باردار هستید، سیستم ایمنی بدن شما ضعیف‌ می‌شود، بنابراین در برابر یک سرماخوردگی ساده نیز آسیب ‌پذیرتر هستید. و گاهی پیش از آنکه سرماخوردگی شما بهبود یابد، دوباره مریض می‌شوید.

دلیل دیگری که برای خستگی وجود دارد این است که هر زمانی که احساس خستگی می‌کنید بخاطر مسائل کاری یا خانوادگی نمی‌توانید به استراحت بپردازید. تنش‌ها می‌توانند تاثیری فیزیولوژیکی بر بدن بگذارند، بنابراین باعث خستگی شدید و بی حالی بیش از حد می‌شوید.

در ضمن اجتماع با بانوان باردار همدردی نمی‌کند و انتظار دارند که با همان سبک گذشته زندگی کنند و همان انتظارات را از آن ‌ها دارد، بسیاری از بانوان باردار تا 38 هفتگی به انجام کارهای خود مشغول هستند، مانند گذشته بیرون از خانه همراه با حالت تهوع، بیحالی، درد عضلانی فعالیت داشته باشند، تمام این موارد می توانند به خودی خود باعث بروز خستگی در دوران بارداری شوند.

درمان خستگی در دوران بارداری

 

چطور با خستگی بارداری مقابله کنیم؟ در پاسخ می‌توان گفت که اگر این مشکل دلایل طبیعی داشته باشد می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید. اما در صورتی ‌که ناشی از ابتلا به یک بیماری زمینه ‌ای باشد باید تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان مکمل غذایی و داروی مناسب مصرف کنید.

خوابیدن را در اولویت زندگی خود قرار دهید

 

حتما در طول شب ۸ ساعت خواب مطلوب را داشته باشید. حتی یک ساعت خواب بیشتر تفاوت زیادی در سطح انرژی شما در طول روز ایجاد می‌کند. هر شب تقریبا در یک زمان مشخص به رختخواب بروید و صبح در یک ساعت معین از خواب بیدار شوید. علاوه بر این، مهم است که در طول روز زمانی را در نور طبیعی بگذرانید تا به تنظیم ریتم شبانه‌روزی شما کمک کند.

پرهیز از مصرف مایعات چندین ساعت قبل از خواب نیز راه خوبی برای کاهش تعداد دفعاتی است که در شب برای استفاده از دستشویی باید از خواب بیدار شوید.

 

ورزش کنید

 

از انجام ورزش در اواخر روز خودداری کنید، زیرا باعث ترشح آدرنالین در بدن شما می‌ شود که می‌تواند شما را در شب بیدار نگه ‌دارد.

لزومی ندارد که ورزش‌ های سنگین انجام دهید تا خیلی خسته شوید. بارداری زمان دستیابی به اهداف تناسب اندام نیست و بهتر است برای فعال ماندن حدود ۳۰ دقیقه در روز تمرینات آرام انجام دهید. این کار با تحریک ترشح هورمون‌ های شادی ‌بخش باعث بهبود حالات روانی شما نیز خواهد شد. به ازای هر دقیقه ورزش باید همان مقدار زمان را برای استراحت به خود اختصاص دهید.

مطمئن شوید که در این زمان پاهایتان به سمت بالا هستند تا واقعا از استراحت خود بیشترین بهره را ببرید.

به حالات بدن خود توجه بیشتری داشته باشید

 

فراموش نکنید که انرژی روزانه شما در دوران باردای محدود است. زیرا در حال پرورش یک انسان کامل در بدن خود هستید، پس با خودتان مهربان و دلسوز باشید.

اگر تعهدات یا فعالیت‌های فعلی شما در دوران بارداری بسیار خسته‌کننده هستند، ممکن است مجبور شوید برنامه خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که کمتر مشغله داشته باشید. این مسئله می‌تواند شامل کاهش ساعات کاری یا درخواست از دوستان و خانواده برای کمک به شما در انجام کارهای خانه باشد.

دوری از استرس و حفظ روحیه

 

استرس و نگرانی مانع از خواب راحت و حفظ آرامش می‌شود. مادران باردار می‌توانند با انجام تفریحات مورد علاقه، گفت ‌و گو با همسر یا دوستان صمیمی و اعضای خانواده، گشت‌ و گذار کوتاه در طبیعت و… استرس را  از خود دور کنند و مانع از خستگی در دوران بارداری شوند.

ریختن چند قطره اسطوخودوس روی دستمال و قرار دادن آن کنار بالش به هنگام خواب، باعث آسودگی اعصاب می‌شود.

اگر کسالت سه ماهه اول بارداری را طی می‌کنید به این بیندیشید که در سه ماهه دوم روزهای پرنشاطی را سپری خواهید کرد و اگر درگیر خستگی‌ های سه ماهه سوم هستید به این فکر کنید که به زودی نوزاد خود را در آغوش خواهید کشید.

درمان خستگی دوران بارداری با تغذیه

 

برای مبارزه با خستگی چه چیزهایی باید بخورید:

میوه:

 

چیزی که می خورید می تواند سطح انرژی شما را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین مطمئن شوید به میزان کافی از این مواد را دریافت می کنید.

غذاهای غنی از آهن :

 

مانند سبزیجات سبز برگ، گوشت قرمز، تخم مرغ، ساردین و لوبیا را نیز مصرف کنید.

مواد غذایی غنی از فیبر :

 

مانند غلات سبوس دار، نان قهوه ای و برنج قهوه ای (که همچنین برای مبارزه با یبوست مفی هستند) مناسب است.

ویتامین C :

 

که به جذب آهن کمک می کند.

آب :

 

خوردن غذاها و نوشیدنی های شیرین و کافئینی هنگامی که شما احساس خستگی می کنید، یک انتخاب وسوسه انگیز است، اما مصرف بیش از حد قند سبب ایجاد کرختی و خستگی می شود که باعث می شود شما بدتر احساس خستگی کنید و تانین موجود در چای و قهوه از جذب آهن بدن شما جلوگیری می کند که خودش موجب خستگی می شود.

درمان خستگی بارداری در طب سنتی

 

خوشبختانه متخصصان طب سنتی نیز راهکارهای خوبی برای رفع خستگی در دوران بارداری دارند. آن‌ها نیز بر استراحت کافی، داشتن یک تغذیه سالم و فعالیت بدنی کافی تاکید دارند. علاوه بر این بهتر است:

*روزانه شربت‌های مقوی مانند شربت عسل و آبلیمو، شربت خاکشیر و شربت سکنجبین مصرف شود.

*مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند غلات سبوس‌دار، نان قهوه‌ای و برنج قهوه‌ای برای مبارزه با یبوست در بارداری افزایش پیدا کند.

*مصرف عرقیجات مانند عرق یونجه، عرق بیدمشک، عرق گل محمدی و گلاب به افزایش انرژی بدن کمک می‌کند.

*ماساژ بدن با روغن‌های اساسی مانند روغن نارگیل، کنجد و زیتون موثر است.

*از طب سوزنی استفاده شود.

نکته: بهتر است قبل از مصرف این خوراکی ها باید پزشک خود مشورت کنید.

چه زمانی برای خستگی در دوران بارداری به متخصص مراجعه کنیم؟

 

خستگی و سطح پایین انرژی می‌تواند به معنای کمبود آهن (کم خونی) باشد. پزشک زنان شما در دفعاتی که برای چکاپ مراجعه می‌کنید این موارد را در آزمایشات شما بررسی و در صورت نیاز ویتامین و قرص‌های مکمل تجویز خواهد کرد.

اگر در شما احساس نا امیدی و بی علاقگی به چیزهایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردید ایجاد شده است، ممکن است دچار افسردگی شده باشید. بهتر است برای درمــان افسردگی به متخصص مراجعه کنید.

چرا که به احتمال زیاد بعد از زایمان افسردگی از بین نرفته و یا شدت پیدا می‌کند. اگرچه احساس خستگی در دوران بارداری کاملا طبیعی است اگر علاوه ‌بر خستگی با علائم زیر نیز مواجه شده‌اید، حتما با پزشک خود مشورت کنید:

• سرگیجه
• تپش قلب
• تکرر ادرار
• درد در قسمت بالای شکم
• سردردهای شدید در بارداری
• تنگی نفس
• تورم پا یا دست
• کاهش بینایی

آروماتراپی برای رفع خستگی دوران بارداری:

 

از حمام آرامش بخش با حداکثر سه قطره از اسانس های آروماتراپی مانند اسطوخدوس، گریپ فروت یا ترنج روغن اسطوخدوس لذت ببرید.روغن اسطوخدوس در بارداری ایمن است و می توانید از یک تا سه قطره در هر بار استفاده کنید، اما نه هر شب.

ماساژ آروماتراپی یک گزینه آرامش بخش است. شما می توانید نزد یکی از متخصصان واجد شرایط بروید یا از همسر خود بخواهید قبل از خواب کمی ماساژتان بدهند که ممکن است به شما کمک کند تا بهتر بخوابید. یک قطره روغن اسانسی را با یک قاشق چای خوری روغن پایه مانند روغن زیتون را مخلوط کنید و برای ماساژ مناسب است.