آیا احساس خستگی در دوران بارداری را جدی بگیریم؟

احساس خستگی در دوران بارداری و برطرف شدن آن مورد توجه گروه ماما سلامت بوده است. احساس خستگی در دوران بارداری به ویژه در سه ماه اول بسیار شایع است و در اواخر بارداری نیز دوباره بروز می‌کند. برخی زنان در تمام دوران بارداری احساس خستگی مفرط می‌کنند، اما برخی نیز اصلا چنین احساسی ندارند.

احساس خستگی در دوران بارداری

خستگی در سه ماهه‌ اول بارداری

 به نظر می‌رسد تغییرات هورمونی یکی از دلایل اصلی بروز احساس خستگی در دوران بارداری خصوصا در ماه های اول است. تغییر در سطح هورمون‌ها، به ویژه افزایش سطح پروژسترون، مسئول ایجاد خستگی در بارداری و خواب آلودگی شما هستند. بدن شما  حجم خون بیشتری برای انتقال مواد مغذی به جنین در حال رشدتان ایجاد می‌کند. همچنین سطح قند خون و فشار خون شما نیز پایین‌تر می‌آید.

البته سایر ناراحتی‌های معمول بارداری نیز نقش مهمی در بروز این احساس دارند. به عنوان مثال، اگر درد پشت، کمر یا لگن دارید، تکرر ادرار دارید، خواب خوبی ندارید، یا از تهوع و استفراغ رنج می‌برید، همه این عوامل می‌توانند از شما انرژی بگیرند. تغییرات هیجانی مانند این که آیا بارداری برنامه ریزی شده‌ای دارید یا خیر؟، اضطراب در مورد مادر شدن، نگرانی در مورد سلامت جنین یا حتی احساسات متضاد و کشمکش در مورد بارداری نیز علاوه بر تغییرات جسمی می‌توانند در  افت انرژی و احساس ضعف دوران بارداری شما موثر باشند.

خستگی در سه ماهه‌ دوم بارداری

 در طول سه ماهه‌ دوم، اغلب سطح انرژی شما افزایش یافته و احساس بهتری نسبت به قبل خود خواهید داشت. بسیاری از زنان در طول بارداری از این زمان برای انجام کارهای عقب افتاده‌ خود و همچنین آمادگی برای وظایفی که در پیش دارند، استفاده می‌کنند، زیرا سطح انرژی در سه ماهه‌ سوم دوباره کاهش می‌یابد. این دوره “سه ماهه‌ شاد” نامیده می‌شود. حال اگر در طول این سه ماهه هنوز هم احساس خستگی دارید نگران نباشید، اگرچه معمولاً این احساس کمی کمتر خواهد شد، اما متأسفانه در مواردی به صورت طبیعی ممکن است خستگی در طول سه ماهه‌ دوم نیز هنوز وجود داشته باشد.

خستگی در سه ماهه‌ سوم بارداری

در اواخر حاملگی، به احتمال زیاد احساس ضعف دوران بارداری دوباره بازخواهد گشت. زیرا در این مرحله شما وزن زیاد جنین را تحمل می‌کنید، به‌ علاوه ممکن است به‌دلیل وجود مشکلاتی همچون تکرر ادرار، کمردرد، سوزش سردل و سندرم پای بی‌قرار مشکل خواب و در نتیجه احساس خستگی را تجربه کنید. همچنین شما برای نوزاد آینده تان نگرانید و لیست کارهایی که باید انجام دهید و یا خریدهایی که باید برای او داشته باشید، تصمیم برای انتخاب اسم و سایر کارها و تصمیمات شما برای نوزاد آینده تان خواب و انرژی را از شما خواهد گرفت.

برای مطالعه بیشتر از مقاله مراقبت‌ها و مشکلات سه ماهه سوم بارداری! در دانشنامه ماماسلامت نیز بازدید نمایید.

آیا ضعف دوران بارداری برای جنین ضرر دارد؟

در اغلب موارد، احساس ضعف دوران بارداری کاملا طبیعی است و خطری برای مادر و جنین ایجاد نمی‌کند. در واقع این ضعف و بی‌ حالی ناشی از تلاش بدن مادر برای رشد و مراقبت از جنین می‌باشد و با وجود احساس کسالت در مادر، جنین هیچ خستگی و فشار خاصی را احساس نمی‌کند.

با این‌ حال در صورتی که به نظر می‌رسد بی‌ حالی ‌و ضعف دوران بارداری کمی شدیدتر و مداوم‌تر از حد معمول است، باید با پزشک مشورت کرد تا در صورت وجود یک بیماری یا عامل آسیب‌ زا نسبت به درمان سریع آن اقدام نمود. از طرفی، خستگی اواخر بارداری معمولا به افزایش وزن ناشی از رشد جنین مربوط می‌شود و بنابراین مادر نیازمند استراحت بیشتر است. با وجود این‌ که خواب کافی و دراز کشیدن راحت، در ماه‌ های پایانی بارداری سخت ‌تر می‌شود، اما داشتن یک برنامه خواب منظم به کاهش بی‌ حالی و ضعف دوران بارداری خصوصا در اواخر بارداری کمک زیادی می‌کند.

عوامل تشدید کننده احساس خستگی در دوران بارداری چیست؟

تغییرات فیزیکی، احساسی و هورمونی متعدد در دوران بارداری می‌توانند سطح انرژی شما را کاهش داده و باعث بروز خستگی در دوران بارداری شوند. از عوامل محرک در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کمردرد بارداری و درد در ناحیه لگن
• مشکلات گوارشی
• افزایش سطح استروژن و پروژسترون
• بی‌خوابی
• کاهش فشار خون و قند خون
• حالت تهوع صبحگاهی
• استرس و اضطراب مزمن

علت های بی حالی و خستگی در دوران بارداری چیست؟

یکی از معمول ‌ترین علت‌ های مرتبط با خستگی در دوران بارداری، بیماری‌های معمولی‌ هستند که افراد دیگر نیز دچار آن می‌شوند. زمانی‌که باردار هستید، سیستم ایمنی بدن شما ضعیف‌ می‌شود، بنابراین در برابر یک سرماخوردگی ساده نیز آسیب ‌پذیرتر هستید. و گاهی پیش از آنکه سرماخوردگی شما بهبود یابد، دوباره مریض می‌شوید.

دلیل دیگری که برای خستگی در بارداری وجود دارد این است که هر زمانی که احساس خستگی می‌کنید به خاطر مسائل کاری یا خانوادگی نمی‌توانید به استراحت بپردازید. تنش‌ها می‌توانند تاثیری فیزیولوژیکی بر بدن بگذارند، بنابراین باعث خستگی شدید و بی حالی بیش از حد می‌شوید.

در ضمن اجتماع با بانوان باردار همدردی نمی‌کند و انتظار دارند که با همان سبک گذشته زندگی کنند و همان انتظارات را از آن ‌ها دارد، بسیاری از بانوان باردار تا 38 هفتگی به انجام کارهای خود مشغول هستند، مانند گذشته بیرون از خانه همراه با حالت تهوع، بی حالی، درد عضلانی فعالیت داشته باشند، تمام این موارد می توانند به خودی خود باعث بروز خستگی در دوران بارداری شوند.

درمان خستگی در دوران بارداری

چطور با خستگی در دوران بارداری مقابله کنیم؟ در پاسخ می‌توان گفت که اگر این مشکل دلایل طبیعی داشته باشد می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید. اما در صورتی ‌که ناشی از ابتلا به یک بیماری زمینه ‌ای باشد باید تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان مکمل غذایی و داروی مناسب مصرف کنید.

خوابیدن را در اولویت زندگی خود قرار دهید

از راهکارهای درمان خستگی بارداری داشتن خواب مطلوب است. حتما در طول شب ۸ ساعت خواب با کیفیت را داشته باشید. حتی یک ساعت خواب بیشتر تفاوت زیادی در سطح انرژی شما در طول روز ایجاد می‌کند. هر شب تقریبا در یک زمان مشخص به رختخواب بروید و صبح در یک ساعت معین از خواب بیدار شوید.

علاوه بر این، مهم است که در طول روز زمانی را در نور طبیعی بگذرانید تا به تنظیم ریتم شبانه‌روزی شما کمک کند. پرهیز از مصرف مایعات چندین ساعت قبل از خواب نیز راه خوبی برای کاهش تعداد دفعاتی است که در شب برای استفاده از دستشویی باید از خواب بیدار شوید.

 برنامۀ خود را سبک‌تر کنید

 از کارهای اضافه و غیرضروری پرهیز کنید و در کارهای منزل از همسرتان و سایرین کمک بگیرید. اگر در خارج از منزل کار می‌کنید، در صورت امکان، ساعت‌های کاری خود را کاهش دهید. اگر احساس ناخوشی دارید، می‌توانید تقاضای مرخصی استعلاجی کنید. اگر یک مادر خانه‌دار هستید و فرزند دیگری نیز دارید، گاهی از مادر یا نزدیکان خود بخواهید از فرزندتان مراقبت کنند تا شما بتوانید کمی بیشتر استراحت کنید.

ورزش کنید

ورزش کردن را نیز می‌توان به عنوان درمان خستگی بارداری در نظر گرفت اما با اصول و قواعد خاص خود. از انجام ورزش در اواخر روز خودداری کنید، زیرا باعث ترشح آدرنالین در بدن شما می‌‌شود که می‌تواند شما را در شب بیدار نگه ‌دارد. لزومی ندارد که ورزش‌‌های سنگین انجام دهید تا خیلی خسته شوید. بارداری زمان دستیابی به اهداف تناسب اندام نیست و بهتر است برای فعال ماندن حدود ۳۰ دقیقه در روز تمرینات آرام انجام دهید.

این کار با تحریک ترشح هورمون‌‌های شادی ‌بخش باعث بهبود حالات روانی شما نیز خواهد شد. به ازای هر دقیقه ورزش باید همان مقدار زمان را برای استراحت به خود اختصاص دهید. مطمئن شوید که در این زمان پاهایتان به سمت بالا هستند تا واقعا از استراحت خود بیشترین بهره را ببرید.

به حالات بدن خود توجه بیشتری داشته باشید

فراموش نکنید که انرژی روزانه شما در دوران باردای محدود است. زیرا در حال پرورش یک انسان کامل در بدن خود هستید، پس با خودتان مهربان و دلسوز باشید. اگر تعهدات یا فعالیت‌های فعلی شما در دوران بارداری بسیار خسته‌کننده هستند، ممکن است مجبور شوید برنامه خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که کمتر مشغله داشته باشید. این مسئله می‌تواند شامل کاهش ساعات کاری یا درخواست از دوستان و خانواده برای کمک به شما در انجام کارهای خانه باشد.

دوری از استرس و حفظ ارامش روحی

استرس و نگرانی مانع از خواب راحت و حفظ آرامش می‌شود. مادران باردار می‌توانند با انجام تفریحات مورد علاقه، گفت ‌و گو با همسر یا دوستان صمیمی و اعضای خانواده، گشت‌ و گذار کوتاه در طبیعت و… استرس را  از خود دور کنند و مانع از خستگی در دوران بارداری شوند. ریختن چند قطره اسطوخودوس روی دستمال و قرار دادن آن کنار بالش به هنگام خواب، باعث آسودگی اعصاب می‌شود.

اگر کسالت سه ماهه اول بارداری را طی می‌کنید به این بیندیشید که در سه ماهه دوم روزهای پرنشاطی را سپری خواهید کرد و اگر درگیر خستگی‌‌های سه ماهه سوم هستید به این فکر کنید که به زودی نوزاد خود را در آغوش خواهید کشید.

درمان خستگی دوران بارداری با تغذیه

برای مبارزه با ضعف و درمان خستگی در بارداری با مصرف این مواد می‌توانید به خود کمک زیادی کنید:

میوه : چیزی که می‌خورید می تواند سطح انرژی شما را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین مطمئن شوید به میزان کافی از این مواد را دریافت می کنید.

غذاهای غنی از آهن : مانند سبزیجات سبز برگ، گوشت قرمز، تخم مرغ، ساردین و لوبیا را نیز مصرف کنید.

مواد غذایی غنی از فیبر : مانند غلات سبوس دار، نان قهوه‌ای و برنج قهوه‌ای (که همچنین برای مبارزه با یبوست مفید هستند) مناسب است.

ویتامین C : که به جذب آهن کمک می‌کند.

آب : خوردن غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و کافئینی هنگامی که شما احساس خستگی می‌کنید، یک انتخاب وسوسه انگیز است، اما مصرف بیش از حد قند سبب ایجاد کرختی و خستگی شده که باعث می‌شود شما بدتر احساس خستگی کنید همچنین چای و قهوه از جذب آهن بدن شما جلوگیری می‌کند که خود موجب خستگی می‌شود.

درمان خستگی بارداری در طب سنتی

خوشبختانه متخصصان طب سنتی نیز راهکارهای خوبی برای رفع احساس ضعف در دوران بارداری دارند. آن‌ها نیز بر استراحت کافی، داشتن یک تغذیه سالم و فعالیت بدنی کافی تاکید دارند. علاوه بر این بهتر است:

• روزانه شربت‌های مقوی مانند شربت عسل و آبلیمو، شربت خاکشیر و شربت سکنجبین مصرف شود.
• مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند غلات سبوس‌دار، نان قهوه‌ای و برنج قهوه‌ای برای مبارزه با یبوست در بارداری افزایش پیدا کند.
• مصرف عرقیجات مانند عرق یونجه، عرق بیدمشک، عرق گل محمدی و گلاب به افزایش انرژی بدن کمک می‌کند.
• ماساژ بدن با روغن‌های اساسی مانند روغن نارگیل، کنجد و زیتون موثر است.
• از طب سوزنی استفاده شود.

نکته: بهتر است قبل از مصرف این خوراکی‌ها باید پزشک خود مشورت کنید.

چه زمانی برای خستگی در دوران بارداری به متخصص مراجعه کنیم؟

خستگی و سطح پایین انرژی می‌تواند به معنای کمبود آهن (کم خونی) باشد. پزشک زنان شما در دفعاتی که برای چکاپ مراجعه می‌کنید این موارد را در آزمایشات شما بررسی و در صورت نیاز ویتامین و قرص‌های مکمل تجویز خواهد کرد.

اگر در شما احساس نا امیدی و بی علاقگی به چیزهایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردید ایجاد شده است، ممکن است دچار افسردگی شده باشید. بهتر است برای درمـان افسردگی به متخصص مراجعه کنید. چرا که به احتمال زیاد بعد از زایمان افسردگی از بین نرفته و یا شدت پیدا می‌کند.

اگر چه احساس خستگی در دوران بارداری کاملا طبیعی است اگر علاوه ‌بر خستگی با علائم زیر نیز مواجه شده‌اید، حتما با پزشک خود مشورت کنید:

• سرگیجه
• تپش قلب
• تکرر ادرار
• درد در قسمت بالای شکم
• سردردهای شدید در بارداری
• تنگی نفس
• تورم پا یا دست
• کاهش بینایی

مطالعه مقاله درباره افسردگی در بارداری بیشتر بدانید! در وبلاگ ماما سلامت را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

آروماتراپی برای رفع خستگی دوران بارداری

از حمام آرامش بخش با حداکثر سه قطره از اسانس‌های آروماتراپی مانند روغن اسطوخدوس، گریپ فروت یا ترنج لذت ببرید. روغن اسطوخدوس در بارداری ایمن است و می‌توانید از یک تا سه قطره در هر بار استفاده کنید، اما نه هر شب.

ماساژ آروماتراپی یک گزینه آرامش بخش است. شما می‌توانید نزد یکی از متخصصان واجد شرایط بروید یا از همسر خود بخواهید قبل از خواب کمی ماساژتان بدهند که ممکن است به شما کمک کند تا بهتر بخوابید. یک قطره روغن اسانسی را با یک قاشق چای خوری روغن پایه مانند روغن زیتون را مخلوط کنید و برای ماساژ مناسب است.

احساس  ضعف دوران بارداری به ویژه سه ماهه اول و سه ماهه آخر آن کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد. آن‌چه مهم است، در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم همراه با استراحت کافی و تقویت قوای جسمانی مادر می‌باشد. با این‌ حال در صورت مشاهده هرگونه ضعف و احساس خستگی در دوران بارداری که غیر طبیعی باشد می‌توان ضمن مشورت با پزشک، نگرانی‌های خود را برطرف کرد و دوران بارداری را به خوبی سپری نمود.

برای کاهش کمر درد در بارداری و دردهای ناراحت کننده این دوران از بالش‌های سی شکل بارداری استفاده نمایید.

امیدواریم مطالب فوق برای شما مفید و سودمند بوده باشد. در صورت نیاز به مشاوره بیشتر یا یافتن پاسخ برای سوالات خود می‌توانید از کمک و راهنمایی کارشناسان ماماسلامت استفاده نمایید.