آیا رفلاکس نوزاد خطرناک است؟ چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

رفلاکس نوزاد به برگشتن غذا از معده به دهان نوزاد گفته می‌شود که در بیشتر نوزاد اتفاق می‌افتد. اینکه آیا رفلاکس نوزاد خطرناک است؟ یا چگونه درمان می‌شود؟ گروه ماماسلامت به جهت راهنمایی بیشتر شما درباره این موضوع توضیحاتی ارائه می‌دهد.

 

رفلاکس نوزاد چیست؟

 

رفلاكس در نوزادان که گاهی از آن با عنوان رفلاكس اسيد در نوزادان نام برده می‌شود، به شرایطی گفته می‌شود كه مدت كوتاهی بعد از تغذيه محتوای معده به بيرون برمی‌گردد. برگردانده شدن غذا «رفلاكس نوزاد» معمولا با بزرگتر شدن نوزاد به تدريج برطرف خواهد شد و تنها در صورتی غیرطبیعی محسوب می‌شود که بعد از ۱۸ ماهگی همچنان ادامه داشته باشد.

در موارد بسيار نادری رفلاكس می‌تواند نشانه‌ای از مشكلات حادتری مانند بیماری رفلاکس معده به مری، آلرژی يا انسداد باشد که حتما نیاز به مراجعه به پزشک دارد.

رفلاکس در نوزادان شیرخوار امری معمول است. در جایی که معده به مری متصل می‌شود عضله‌ای وجود دارد که بعد از عمل بلع، محل را مسدود می‌کند تا غذای خورده‌شده به مری بازنگردد. نوزادانی که رفلاکس دارند دریچه در آن‌ها رشد کافی نداشته و این اتفاق رخ می‌دهد که شیر خورده شده را از طریق مری و سپس دهان بازمی‌گردانند. به مرور زمان و با رشد عضله اسفنکتر، این مشکل در نوزادان برطرف خواهد شد.

جای نگرانی وجود ندارد؛ زیرا تقریبا نیمی از نوزادان در سه ماهه اول زندگی چندین بار در روز آن را تجربه می‌کنند. در خیلی از موارد در سنین ۱۲ تا ۱۴ ماهگی این مشکل به مرور برطرف می‌شود.

 

علت رفلاکس در نوزادان

 

-در زمانی که سینه‌های مادر شیر بیش از حد دارد، مقدار زیادی شیر وارد دهان نوزاد می‌شود که این امر می‌تواند از عوامل تشدیدکننده رفلاکس در نوزادان باشد. با مدیریت و دقت بیشتر این مشکل قابل رفع است.

-حساسیت‌های غذایی مانند مصرف شیر گاو می‌تواند این مشکل را در کودکان تشدید کند. این آلرژی در مواد غذایی خورده شده توسط مادر هم اگر به‌وجود آید، نشانه‌هایی روی کودک خواهد داشت.

-تغذیه‌کردن نوزاد با غذاهای جامد و شیر‌خشک، ویتامین‌ها و… می‌تواند رفلاکس در نوزادان ایجاد کند.

-سرماخوردگی یا آلرژی با افزایش مخاط درون دهان، می‌تواند از عوامل تشدیدکننده رفلاکس نوزاد باشد.

-بچه‌هایی که در هنگام شیرخوردن درست سینه را نمی‌گیرند و مقادیری هوا را می‌بلعند، رفلاکس در آن‌ها بیشتر مشاهده می‌شود.

-رشد دندان‌ها و در پی آن افزایش بزاق در دهان کودک می‌تواند از عوامل تشدیدکننده رفلاکس در نوزادان و کودکان باشد.

رفلاکس در نوزادان معمولا 1 تا 2 ساعت بعد از خوردن شیر روی می‌دهد. تقریبا نیمی از نوزادان 3 ماهه روزی حد‌اقل یک رفلاکس را تجربه می‌کنند.

رفلاکس معده در سنین 2 الی 4 ماهگی به بیشترین مقدار می‌رسد و به مرور زمان در سنین 7 تا 8 ماهگی کم کم این عارضه کاهش یافته و از ‌بین می‌رود.

اگر کودک دلبند شما با داشتن رفلاکس، بی‌قراری زیادی ندارد و آرام است و نیز اختلالی در وزن‌گیری و رشد در او مشاهده نمی‌شود، مشکل خاصی وجود ندارد و این عارضه به‌مرور برطرف خواهد شد.

دلایل مختلف دیگری نیز ممکن است باعث ایجاد رفلاکس در نوزادان شود که از جمله آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد:

 

ضعف دریچه پیلور:

بین مری و معده انسان دریچه‌ای ماهیچه‌ای وجود دارد که از برگشت غذا به مری جلوگیری می‌کند. ضعیف بودن این دریچه یکی از دلایل رفلاکس است. این مشکل به‌مرورزمان و تقویت این برطرف می‌شود.

آلرژی به پروتئین شیر: برخی از نوزادان به پروتئین شیرخشک یا مواد غذایی موجود در شیر مادر حساسیت دارند. تغییر نوع شیرخشک و رژیم غذایی مادر به حل این مشکل کمک می‌کند.

 

بیماری‌های خودایمنی:

در این نوع رفلاکس معده، گلبول‌های سفید خود به پوشش مری حمله می‌کنند و باعث درد در این ناحیه می‌شوند. در این شرایط باید با تشخیص پزشک از داروهای خاصی استفاده شود.

 

مشکلات مادرزادی در سر و گردن:

در موارد نادر مشکلات مادرزادی هم ممکن است باعث رفلاکس در نوزادان شود.

 

 

علائم رفلاکس در نوزادان چیست؟

 

رفلاکس در نوزادان، معمولا باعث علائم زیر می‌شود:

• بازگشت محتویات معده از طریق مری و به داخل گلو یا دهان
• برگرداندن شیر

نوزادان مبتلا به بیماری رفلاکس ممکن است علاوه بر رگورژیتاسیون و برگرداندن شیر علائم زیر را نیز داشته باشند:

• دادن قوس به کمر و حرکات غیرطبیعی در گردن و چانه
• اختلال در بلع
• تحریک‌پذیری
• از دست دادن اشتها یا امتناع از شیر خوردن
• عوارضی مانند خوب وزن نگرفتن، سرفه یا خس‌خس سینه
• استفراغ

اگر شیرخوار علائمی مانند موارد زیر را داشته باشد، ممکن است علت یک مشکل جدی سلامتی غیر از رفلاکس باشد و باید فوراً با پزشک تماس بگیریم:

• گریه یا تحریک‌پذیری بیش از حد معمول
• مشکل تنفسی
• مشکل در بلع
• علائم خونریزی دستگاه گوارش، مانند: استفراغ حاوی خون یا شبیه تفاله قهوه خونریزی مقعدی یا مدفوع حاوی خون
• علائم کم‌آبی بدن، مانند بی‌حالی یا خشک بودن پوشک به مدت 3 ساعت یا بیشتر استفراغ بسیار زیاد، پرتابی، حاوی صفرا که رنگ استفراغ را سبز یا زرد می‌کند.
• شروع استفراغ یا رگورژیتاسیون در نوزاد کمتر از 2 هفته یا بزرگتر از 6 ماه

 

علائم رفلاکس پنهان در نوزادان

 

تقریبا یک پنجم نوزادان به رفلاکس دچار هستند اما این بیماری نوع پنهان هم دارد که علائم آن باعث می‌شود تا علائم رفلاکس پنهان در نوزادان از دیگر علائم‌ها متمایز باشد.

علائم رفلاکس پنهان در نوزادان عبارتند از :

• مشکلات تنفسی مانند خس خس سینه، تنفس صدا دار، یا مکث در تنفس (آپنه تنفسی)
• عق زدن و تف کردن
• گرفتگی بینی
• سرفه مزمن
• مشکل در تنفس
• شرایط مزمن تنفسی مانند برونشیت و عفونت گوش
• مشکل در شیر دادن به نوزاد
• وزن گیری کم و یا لاغر شدن کودک

متاسفانه نوزادان مبتلا به رفلاکس پنهان غذا را به بیرون از دهان پرتاب نمی‌کنند که همین موضوع می‌تواند تشخیص بیماری در آن‌ها را دشوار کند.

 

 

عوارض رفلاکس نوزاد

 

معمولا رفلاکس نوزاد به‌طور خودبه‌خود و بدون ایجاد مشکل جدی برای کودک برطرف می‌شود. ولی اگر کودک مشکل جدی‌تری مانند بیماری رفلاکس معده به مری داشته باشد، به‌خوبی و به‌طور طبیعی رشد نخواهد کرد. بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد نوزادانی که به‌طور مکرر دچار استفراغ می‌شوند، ممکن است که پس از دوران کودکی بیشتر مستعد ابتلابه بیماری رفلاکس معده به مری باشند.

 

راهکارهای رفع رفلاکس در نوزادان

 

1. اگر نوزاد شما دچار رفلاکس می‌شود، پیش از هر چیزی باید به نحوه غذا دادن به او توجه کنید. اگر شکم نوزاد پر نباشد، کمتر دچار رفلاکس می‌شوند. البته منظور ما این نیست که به نوزاد خود گرسنگی بدهید! به جای این که در یک وعده شیر بیشتری به او بدهید، تعداد وعده‌های غذایی او را بیشتر کنید و در هر وعده مقدار کمتری شیر به او بدهید. این گونه معده او سنگین نمی‌شود.

2. یکی دیگر از روش‌های کاهش رفلاکس در نوزادان این است که به او کمک کنید در حین شیر خوردن و بعد از آن آروغ بزند تا از جمع شدن هوا در معده او جلوگیری شود و محتویات معده را بالا نیاورد. هوای جمع شده در معده بخشی از فضا را اشغال می‌کند. در نتیجه جایی برای شیر نمی‌ماند. برای همین هم معده شیر را پس می‌زند.

3. از یکی از بالش‌های خودتان برای خواباندن نوزادتان استفاده کنید. تنها گردنش را روی بالش قرار دهید و او را تا کمر روی بالش بگذارید تا به کمرش فشار نیاید. نوزادان مبتلا به رفلاکس باید روی یک سطح شیب‌دار خوابانده شوند، پس اگر نمی‌خواهید از بالش خودتان استفاده کنید، تخت او را به شیوه‌ای مطمئن، شیب‌دار کنید.

4. بهترین حالت برای خوابیدن نوزادتان این است که او را در زاویه ۳۰ درجه به پهلو بخوابانید. در چرخاندن او به پهلو اغراق نکنید. خفگی ناشی از برگشتن نوزاد و مسدود شدن بینی و دهانش به‌دلیل افتادن روی بالش، یکی از شایع‌ترین دلایل مرگ نوزادان است.

5. اگر نوزادتان شیر مادر می‌خورد، مراقب تغذیه خودتان باشید. ادویه را از رژیم‌تان حذف کنید و درصورتی که مشکل‌تان نوزادتان تشدید شد، با پزشک‌تان درمورد خوراکی‌های دیگری که باید از رژیم غذایی‌تان حذف کنید، مشورت کنید. تصور نکنید تنها فلفل و آویشن را باید از غذاهای‌تان حذف کنید. حتی خوردن قهوه یا چای عطردار هم می‌تواند نشانه‌های رفلاکس را در نوزادان تشدید کند.

6. شروع انواع سوپ‌های میکس شده از ماه ششم و سرلاک و شیربرنج در ماه هفتم تنوع غذایی شیرخوار را بهبود می‌بخشد.

7. در صورتی که شیرخوار به لبنیات گاوی حساسیت دارد از شیر دوشیده شده مادر، شیر سویا و شیرخشک رژیمی برای تهیه غذای او استفاده نمایید، استفاده از شیر بز و گوسفند در بسیاری موارد می‌تواند توسط شیرخوار تحمل شود.

8. استفاده از نور مستقیم خورشید حداقل نیم ساعت روزانه برای کاهش احتمال ابتلا به نرمی حنجره، نشستن و ایستادن زود هنگام و مورد علاقه این شیرخواران و دندان درآوردن آنان سهم به سزا و غیر قابل انکار دارد.

9. می‌توانید از تشک آنتی رفلاکس نیز استفاده کنید که در ادامه به توضیح درباره آن خواهیم پرداخت.

 

 

تشک آنتی رفلاکس نوزاد چیست؟

 

تشک آنتی رفلاکس نوزاد (به انگلیسی baby anti reflux pillow) که به تشک ضد خفگی هم مشهور است، تشکی است که کمی شیب دارد و معمولا در مدل‌های 12 درجه، 20 و 30 درجه تولید می‌شود تا از عمل رفلاکس در نوزادان و کودکان حین خواب جلوگیری کند و در دو طرف آن بالشتک‌هایی قرار گرفته تا حرکت نوزاد را هنگام خواب محدود کند.

استفاده از یک تشک ضد خفگی برای کودک، علاوه بر اینکه باعث می‌شود فرزندتان خواب راحتی داشته باشد در حفظ سلامتی ستون فقرات او نیز تأثیر زیادی خواهد داشت و همچنین می‌تواند با تخلیه مجاری بینی، به تنفس بهتر کودک کمک کند.

 

فواید استفاده از این تشک:

این تشک دارای بالشتک غلت‌گیر و قابل تنظیم می‌باشد، که امکان به پهلو خواباندن نوزاد را فراهم می‌کند. کلیه‌ روکش‌های این تشک قابلیت تعویض و جداسازی و شستشو را دارند. مناسب برای کودکان 6 تا 24 ماهه می‌باشد و نکته‌ بارز و اصلی در این تشک استفاده از متریال مناسب و استاندارد می‌باشد.

1.مناسب برای استفاده بعد از شیردهی

2.پیشگیری و درمان دل درد و بی قراری نوزاد

3.درمان رفلاکس معده

4.پیشگیری کننده از بروز سندروم مرگ ناگهانی نوزادان

5.قابل استفاده روی تخت، تشک و زمین

6.سازه طبی از فوم پلی اتیلن با تراکم مناسب به همراه رویه مخمل آنتی باکتریال

در مورد تشک آنتی رفلاکس نوزاد باید صبور باشید تا بتواند تاثیر لازم را بدهد. هنگام خرید این تشک به موارد زیر توجه کنید:

اندازه تشک

اندازه تشک باید متناسب با تخت او باشد و از هر طرف ۴ سانتی متر باشد.

کیفیت تشک

بهتر است تشک آنتی رفلاکس را از برندهای معتبر خریداری کنید. ارگونومی آن باید مناسب باشد. همچنین ایمنی لازم را برای کودک شما فراهم می کند.

درجه تشک

تشک آنتی رفلاکس باید قابلیت تنظیم درجه را داشته باشد. بهترین زوایای این تشک‌ها ۲۰ درجه و ۳۰ درجه است.

سفتی و نرمی تشک‌ها

اکثر والدین طرز فکر درستی در مورد راحتی تشک فرزندشان ندارند. زیرا کودک نمی‌تواند تشخیص دهد که تشک راحت است یا نه. دانستن اینکه آیا تشک آنتی رفلاکس نوزاد راحت است یا خیر؟ دستتان را روی آن بگذارید، این تشک نباید خیلی نرم یا خیلی سفت باشد که به ستون فقرات کودک آسیب برساند.

نوع تشک

یکی از مهم ترین ویژگی‌های تشک آنتی رفلاکس نوزاد مواد داخل آن است. ظاهر تشک به اندازه داخل آن مهم نیست. این مواد داخل تشک است که آن را خوب یا بد می‌کند. پرکننده در تشک معمولا از این ۳ نوع تشکیل شده است: فوم، اسفنج

تشک فوم باید چگالی کافی داشته باشد. به طوری که با تغییرات دما و در حین استفاده حالت آن تغییر نکند. در غیر این صورت باعث گرفتگی عضلات کودک می‌شود. در نهایت او را بیشتر عصبانی می‌کند.

ضد حساسیت

هنگام خرید تشک آنتی رفلاکس برای کودکان و نوزادان به این نکته توجه داشته باشید که رویه تشک از مواد آنتی باکتریال و ضد حساسیت ساخته شده است.

ارتفاع تشک

ارتفاع تشک آنتی رفلاکس نوزاد بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر است. تشک‌های دیگر با ارتفاع بالاتر، آن‌ها می‌توانند باعث سر خوردن کودک شما شوند و باید کمربند ایمنی داشته باشند.

 

 

جمع‌بندی

در آخر باید گفت که اغلب رفلاکس معده نوزاد به طور خود به خود، بدون اینکه برای کودک شما مشکلی ایجاد کند، از بین می‌رود. اگر علائم کودک شما زیاد یا تشدید شد به پزشک مراجعه کنید و اصلاً نگران نباشید. شما با رعایت نکته‌های گفته شده می‌توانید این علائم را تا حد زیادی کاهش دهید. فقط باید به عنوان مادر به رژیم غذایی خود رسیدگی و به عنواند والدین، برای کودک خود وقت بیشتری صرف کنید.

امید است که مطالب فوق برای شما مفید بوده باشد. در صورت نیاز به مشاوره بیشتر، کارشناسان ما مشتاقانه پاسخگوی شما خواهند بود.