بیماریها و عفونت مقاربتی (آمیزشی) STD به بیماریهایی گفته میشود که از راه رابطه جنسی منتقل میگردند. این بیماریها با نامهای عفونت مقاربتی (STI) یا بیماری ویدی (VD) هم شناخته میشوند که در میان مردان و زنان مشترک هستند، و علائم آنها نزد بیماران ممکن است متفاوت باشند. گروه ماماسلامت در ادامه در مورد بیماریهای مقاربتی و تشخیص عفونت مقاربتی بیشتر توضیح میدهند.
عفونت مقاربتی چیست؟
بیماریهای مقاربتی عفونتهای باکتریایی یا ویروسی هستند. بیش از 30 باکتری و ویروس و عفونت مقاربتی وجود دارد. سیفلیس، سوزاک، عفونت تریکوموناس، زگیل تناسلی (HPV)، تبخال تناسلی، شانکروئید نرم (شانکروئید)، عفونتهای کلامیدیا تناسلی، عفونتهای مایکوپلاسما و اورهپلاسما تناسلی، ایدز و هپاتیت B از عمدهترین عفونتهای مقاربتی هستند. عفونت مقاربتی هپاتیت C نیز میتواند از طریق جنسی منتقل شود، اما این خطر کمتر از هپاتیت B و HIV است.
بیماری مقاربتی چه علائمی دارد؟
بیماری مقاربتی یا عفونت مقاربتی میتواند طیف وسیعی از علائم و نشانهها را داشته باشد. همچنین ممکن است هیچ علامتی از خود بروز ندهد و به همین دلیل ممکن است تا زمانی که عوارض و مشکلاتی را برای شریک جنسی ایجاد نکرده است، تشخیص داده نشود. علائم و نشانههایی که ممکن است نشاندهنده ابتلای فرد به عفونت مقاربتی باشند، عبارتند از:
- زخم یا برجستگی در اندام تناسلی یا در ناحیه دهان یا رکتوم
- ادرار دردناک یا سوزش
- ترشح از آلت تناسلی
- ترشحات غیر معمول یا بوی بد واژن
- خونریزی غیر معمول واژینال
- درد هنگام رابطه جنسی
- غدد لنفاوی دردناک و متورم، به ویژه در کشاله ران اما گاهی اوقات گستردهتر
- درد زیر شکم
- تب
- بثورات روی تنه، دستها یا پاها
عوارض بیماری مقاربتی
در صورت ابتلا به بیماریهای مقاربتی و عدم درمان و پیگیری به موقع، میتوانند خطر جدی برای سلامتی شما باشند و عوارض آنها همیشه همراه شما باشد. رایجترین عوارض ناشی از عفونت مقاربتی عبارتند از:
- بیماری اچ آی وی تبدیل به ایدز میشود.
- بیماری سیفلیس میتواند موجب آسیب به اندامها و سیستم عصبی شما شود؛ همچنین میتواند به جنین درحال رشد منتقل شود.
- بیماری مقاربتی به شریک شما سرایت میکند.
عوارض عفونت مقاربتی در زنان
– ابتلا به بیماری PID (بیماری التهاب لگن)
-آسیب به رحم و ناباروری
-بارداری خارج از رحم
-درد مزمن در ناحیه لگن
عوارض عفونت مقاربتی در مردان
-عفونت مجرای ادرار و پروستات
-تورم شدید و دردناک بیضهها
-ناباروری
انواع بیماریهای مقاربتی زنان
شایع ترین انواع بیماری مقاربتی در زنان عبارتند از مواردی که در ادامه مقاله به آن میپردازیم:
عفونتهای کلامیدیایی :
عفونتهای کلامیدیایی شایعترین بیماری آمیزشی باکتریایی در دنیا است که عامل آنها میکروبی به اسم کلامیدیا تراکوماتیس میباشد. درگذشته، مهمترین بیماری ناشی از کلامیدیا، «تراخم» بود که یک بیماری چشمی و از شایعترین دلایل نابینایی محسوب میشد، ولی درحالحاضر گونهای از این باکتری بیشتر شایع شده که باعث عفونت دستگاه تناسلی در زنان و مردان است و در هر دو جنس منجر به ناباروری میشود، اگرچه تاثیرات آن در زنان بیشتر از مردان است. کلامیدیا با هر نوع رابطه جنسی قابلانتقال است و حتی میتواند هنگام زایمان طبیعی از مادر به نوزاد منتقل شود. عفونت مقاربتی کلامیدیا به دو صورت علامت دار و بدون علامت میباشد و بیشتر بیماران مبتلا به کلامیدیا بدون علامت هستند.
بیماری جنسی هپاتیت A:
هپاتیت A یک نوع از ویروس هپاتیت است که معمولاً نیازی به درمان ندارد و در خیلی از مواقع خود به خود از بین میرود، اما بسیار مسری است. درمان هپاتیت A معمولاً بر کاهش علائم تمرکز دارد زیرا هیچ درمان رسمی برای بیماری جنسی هپاتیت A وجود ندارد. افراد میتوانند با استفاده از کاندوم یا سایر روشهای پیشگیری برای هرگونه تماس جنسی، از جمله رابطه جنسی دهانی و رابطه مقعدی، از ابتلا به عفونت مقاربتی هپاتیت A جلوگیری کنند.
سوزاک:
سوزاک یک عفونت مقاربتی باکتریایی است که میتواند دهانه رحم، لولههای فالوپ و تخمدانها را آلوده کند. میتواند باعث درد لگن، ترشحات چرکی واژن و درد هنگام ادرار شود. اگر درمان نشود، میتواند منجر به ناباروری و بارداری خارج از رحم شود.
سیفلیس:
سیفلیس یک عفونت مقاربتی باکتریایی است که میتواند به هر قسمت از بدن سرایت کند. در مراحل اولیه، ممکن است باعث ایجاد زخم بدون درد در آلت تناسلی، دهان یا مقعد شود. اگر درمان نشود، میتواند به اندامهای داخلی، قلب و مغز آسیب برساند.
تبخال تناسلی:
تبخال تناسلی یک عفونت مقاربتی ویروسی است که باعث ایجاد زخمهای دردناک در آلت تناسلی میشود. این ویروس میتواند برای سالها در بدن غیرفعال بماند و سپس دوباره فعال شود و باعث ایجاد زخم شود.
زگیل تناسلی (ویروس پاپیلومای انسانی HPV)
برای ابتلا به عفونت مقاربتی جنسی لازم نیست حتما رابطه جنسی داشته باشید. تماس پوست با پوست برای گسترش زگیلهای تناسلی (genital warts) کافی است. ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یک خانواده ویروسی است که زگیل تناسلی ایجاد میکند. برخی از انواع این ویروس موجب زگیل شده و بیخطر هستند اما برخی دیگر ممکن است سرطان دهانه رحم یا مقعد ایجاد کنند. برای محافظت در مقابل برخی از خطرناکترین انواع آن واکسنهایی وجود دارد.
شانکروئید
شانکروئید به عنوان شانکر نرم نیز شناخته میشود. یک عفونت مقاربتی باکتریایی است که توسط باکتریهای فاسد استروپتو باسیلوس هوموفیلوس دوکری ایجاد شده و با علامتی همچون ایجاد زخمهای دردناک در ناحیه تناسلی شناخته میشود. این بیماری، فقط از طریق تماس جنسی منتقل میشود. شانکروئید خطر ابتلا به HIV را افزایش داده و HIV نیز خطر شانکروئید را به مراتب بیشتر میکند.
سرعت پیشرفت این بیماری در کشورهای توسعه یافته بسیار پایین است، این در حالی است که در کشورهای جهان سوم، خصوصا در بین برخی گروههایی که از لحاظ اقتصادی و اجتماعی از سطح پایین خدمات زندگی برخوردار هستند، سرعت رشد بالاتری دارد که مهمترین علل آن میتواند عدم دسترسی به خدمات سلامتی، احساس شرم و خجالت در کمک گرفتن و مراجعه به پزشک، عدم آگاهی از سلامت جسمی و سایر فاکتورها باشد.
بیماری ایدز یا ویروس HIV
HIV یا (ویروس نقص سیستم ایمنی انسانی) ویروسی است که به سیستم ایمنی بدن حمله میکند. اگر HIV درمان نشود، میتواند منجر به ایدز شود (سندرم نقص ایمنی اکتسابی). در حال حاضر هیچ درمان موثری برای ایدز وجود ندارد. هنگامی که افراد HIV میگیرند، آن را برای همیشه دارند. اما با مراقبتهای پزشکی مناسب، HIV را میتوان کنترل کرد.
پیشگیری از عفونت مقاربتی
غربالگری بیماریهای مقاربتی برای جلوگیری از عوارض این بیماری بسیار مهم است. برای کاهش خطر ابتلا به عفونت مقاربتی چند راهکار وجود دارد که بهتر است آنها را رعایت کنید.
مراقب روابط خود باشید؛ یکی از اصلیترین روشهای جلوگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی، عدم داشتن رابطه با شریک جنسی ناشناس است.
با افراد مختلف وارد رابطه نشوید؛ یکی دیگر از راههای مطمئن برای جلوگیری از بیماریهای مقاربتی، ماندن در یک رابطه طولانی مدت است که در آن هر دو نفر فقط با یکدیگر رابطه جنسی دارند.
رابطه محفاظت شده داشته باشید؛ حتماً هنگام رابطه جنسی خود از عوامل محافظتکننده مانند کاندوم زنانه و مردانه لاتکس و دهانی استفاده کنید.
واکسیناسیون را فراموش نکنید؛ حتماً پیش از داشتن هرگونه رابطه واکسینه شوید.
اگر رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا … داشته باشید، راههایی برای ایمنتر کردن آن وجود دارد. کاندوم محافظی مؤثر است که شما را در برابر انواع زیادی از عفونت مقاربتی ایمن نگه میدارد.
عفونت مقاربتی در زنان چگونه پخش میشوند؟
آنها از طریق مایعات در بدن پخش میشوند. اغلب در طول رابطه جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی مشترک است. برخی از بیماریهای مقاربتی از طریق خون آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. به عنوان مثال، در میان افرادی که سوزنهای دارویی آلوده را به اشتراک میگذارند، یا ممکن است مادر در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی فرزند خود را مبتلا کند.
عفونت مقاربتی از طریق تماس گاه به گاه منتقل نمیشود. برای مثال، دست دادن، به اشتراک گذاشتن لباسها یا استفاده از صندلی توالت مشترک، منجر به عفونت مقاربتی نمیشود.
سخن آخر
هر کسی که از نظر جنسی فعال باشد در خطر عفونت مقاربتی قرار دارد و فرقی نمیکند چه جنسیت، نژاد، طبقه اجتماعی یا جهت گیری جنسی داشته باشد. نوجوانان و جوانان راحتتر از افراد با سن بیشتر به این بیماریها گرفتار میشوند.
اگر در معرض خطر ابتلا به بیماری مقاربتی قرار دارید، آزمایشهای لازم را جدی بگیرید؛ حتی اگر علائمی ندارید. زیرا عفونتهای جنسی در مراحل اول بهتر و بیشتر قابل کنترل و درمان هستند. همچنین راههای پیشگیری از ابتلا به اینگونه عفونتها را نیز جدی بگیرید. استفاده از کاندوم و تزریق واکسن و پرهیز از رفتارهای پرخطر جنسی مهمترین راههای پیشگیری از ابتلا هستند.
بسیاری از این بیماریها از طریق هر نوع فعالیت جنسی از جمله تماس پوستی یا دهانی میتواند گسترش یابد. به خصوص در مورد بیماریهای مقاربتی که ضایعات یا زخمهای تناسلی ایجاد میکنند این امر صادق است. از طرفی برخی از این بیماریها به طرق دیگر (غیر جنسی) نیز گسترش مییابند.