قرص‌های ضد بارداری در صورتی که به درستی مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند احتمال بارداری را پس از داشتن آمیزش جنسی به میزان چشمگیری کاهش دهند. گروه ماما سلامت درباره نحوه عملکرد و نیز انواع قرص‌های بارداری به شما اطلاعاتی خواهد داد.
روش های متعددی وجود دارند که فرد را مطمئن می‌سازند پس از داشتن آمیزش جنسی، بارداری ناخواسته صورت نگیرد.
از جمله این روش‌ها می‌توانیم به استفاده از دیافراگم، IUD، استفاده از کاندوم و روشهای متنوع دیگر اشاره بکنیم. یکی از روشهای رایج و پر طرفدار، استفاده از داروهای پیشگیری کننده از بارداری می‌باشد. برای این منظور هم داروهای تزریقی و هم داروهای خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
قرص ضد بارداری چیست؟
قرص ضد بارداری، نوعی داروی پیشگیری از بارداری هورمونی است. قرص پیشگیری از بارداری ورقه‌ای عرضه می‌شود و شما هر روز یک عدد قرص می‌خورید. اگر همیشه و به‌موقع قرص خود را مصرف کنید، این روش مقرون‌به‌صرفه، تأثیر خود را خواهد گذاشت. قرص ضد بارداری علاوه بر جلوگیری از بارداری، فواید سلامتی دیگری نیز دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. اما قرص ضد بارداری چطور عمل می‌کند؟
به زبان ساده، قرص‌های ضد بارداری از لقاح (اتصال اسپرم به تخمک) جلوگیری می‌کنند. خب چطور این کار را انجام می‌دهند؟ به دو روش:
هورمون‌های موجود در قرص، تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند. بدون تخمک گذاری، تخمکی برای لقاح با اسپرم وجود ندارد، بنابراین بارداری نمی تواند اتفاق بیفتد.
هورمون موجود در قرص ضد بارداری، مخاط دهانه رحم را ضخیم می‌کند. غلظت بالای مخاط دهانه رحم، مسیر اسپرم را مسدود می‌کند، بنابراین نمی‌تواند به سمت تخمک حرکت کند.
انواع قرص‌های ضد بارداری خوراکی
قرص‌های ضد بارداری خوراکی که کنتراسپتیوهای خوراکی نیز گفته می‌شوند، از نظر فرمولاسیون دارویی به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند:
- قرص‌های ترکیبی (pillsCombination )مثال : LD و HD
- قرص‌های فازبندی شده (pillsSequential ) مثال: قرص تریفازیک
- قرص‌های فقط حاوی پروژسترون(PillsMini ) مثال: قرص لاینسترنول
قرص‌های ترکیبی (pills Combination)
این نوع از قرص‌ها پرمصرف‌ترین شکل قرص‌های ضد بارداری خوراکی می‌باشند و کمترین احتمال بروز حاملگی ناخواسته با آن‌ها وجود دارد. البته در صورتی که به طور صحیح مورد استفاده قرار بگیرند. این نوع از قرص ضد بارداری به خصوص برای زنانی که قاعدگی‌های دردناک، طولانی و با خونریزی زیاد را تجربه می‌کنند مناسب می‌باشند.
از آن جایی که مقدار استروژن و پروژسترون در همه قرص‌ها معمولا ثابت است به همین دلیل به آن‌ها قرص‌های ضد بارداری مونوفازیک (تک فازی) هم گفته می‌شود. از جمله این داروها می‌توانیم به قرص ال دی و قرص اچ دی اشاره کنیم.
قرص‌های فازبندی شده (pills Sequential)
این نوع از قرص‌ها نیز همانند قرص‌های ترکیبی از دو جزء استروژن و پروژسترون تشکیل شده‌اند. اما تفاوت اصلی آن‌ها با قرص‌های ترکیبی این است که مقدار استروژن و پروژسترون موجود در قرص‌های یک بلیستر دارویی با هم دیگر متفاوت است. بنابراین با مصرف این قرص‌ها که ممکن است بایفازیک (دوفازی) و یا تریفازیک (سه فازی) باشند، میزان استروژن و پروژسترون که وارد بدن فرد می‌شود در طی دوره مصرف متفاوت است.
چون هر فاز حاوی نسبت‌های متفاوتی از استروژن و پروژسترون است. هدف از طراحی این نوع از قرص‌های ضد بارداری فراهم آوردن تعادل هورمونی است. به این معنی که این قرص ها بیشترین شباهت را به نوسانات هورمونی سیکل طبیعی قاعدگی دارند و دوره طبیعی قاعدگی را تقلید می کنند.
زمانی که فرد از عوارض جانبی قرص ضد بارداری خوراکی رنج می‌برد، قرص‌های فازبندی شده می‌توانند جایگزین مناسبی برای آن‌ها باشد. این قرص‌ها نیز حفاظت موثری به عنوان ضد بارداری ایجاد می‌کنند.
قرص‌های حاوی پروژسترون تنها (pills Mini)
این نوع از قرص‌ها فقط حاوی پروژسترون تنها هستند. به عنوان مثال یکی از کاربردهای این نوع از قرص‌ها پیشگیری از بارداری در زمان شیردهی می‌باشد. به دلیل این که این نوع از قرص‌ها حاوی استروژن نمی‌باشند، در نتیجه روی میزان تولید شیر اثر کاهنده ندارند. بنابراین گزینه مناسبی برای این مورد می‌باشند. حتی گاهی نیز ممکن است به واسطه سن شخص یا سوابق پزشکی جزء استروژنی قرص‌های ترکیبی یا قرص‌های فازبندی شده مشکل ساز شوند. در نتیجه در این مواقع نیز از این قرص‌ها استفاده می‌شود.
نکته حائز اهمیت در مورد این دسته از قرص‌های ضد بارداری خوراکی این است که به دلیل عدم وجود استروژن، خطر وقوع بارداری ناخواسته نسبت به قرص‌های ترکیبی و فازبندی شده کمی بیشتر است. بنابراین توصیه می‌شود حتما در یک ساعت مشخص استفاده شوند. یکی دیگر از نام‌های این نوع از قرص‌ها POP می‌باشد که مخفف Profegstin Only Pill است.
قرص ضد بارداری چگونه عمل می‌کند؟
برای شروع بارداری به یک تخمک و یک اسپرم نیاز است. این دو سلول با یکدیگر لقاح می‌کنند و سلول تخم را تشکیل می‌دهند. قرص‌های ضد بارداری با جلوگیری از رها شدن تخمک از بارداری پیشگیری می‌کنند.
داروهای ضد بارداری انواع مختلفی دارند و به شکل قرص، چسب، حلقه واژینال و … مورد استفاده قرار می‌گیرند. اغلب این روش‌ها با تغییرات هورمونی از بارداری جلوگیری می‌کنند.
قرص ضد بارداری حاوی هورمون‌های جنسی زنانه هستند. قرص‌های پیشگیری از بارداری براساس ترکیبات و نحوه اثرشان انواع مختلفی دارند؛ ولی به‌طور‌کلی قرص‌های پیشگیری از بارداری حاوی هورمون‌های جنسی زنانه یعنی استروژن یا پروژسترون هستند و با مهار کردن هورمون‌های طبیعی بدن، تخمک‌گذاری را متوقف می‌کنند. این قرص‌ها همچنین مخاط دهانه رحم را به‌گونه‌ای تغییر می‌دهند که اسپرم نتواند به راحتی وارد دستگاه جنسی زنانه شود.
نحوه مصرف قرص ضد بارداری
نحوه مصرف قرص‌های ضد بارداری بسیار مهم است. قرص‌های ضد بارداری، باید هر روز یا هر شب مصرف شوند. بهتر است در یک محدوه زمانی مشخص و نه لزوما در یک ساعت معین مصرف شوند. در صورتی که OCP روز اول سیکل مصرف شود نیاز به روش پشتیبان در هفته اول نیست اما در صورتی که قرص از روز 3-2 سیکل مصرف شود توصیه می‌شود در طی هفته اول مصرف قرص‌ها از یک روش مکمل دیگر مانند کاندوم نیز استفاده شود. داشتن رابطه جنسی در طی یک هفته فاصله باعث بارداری نمی‌شود.
1- قرص‌های 28 عددی :
یک بسته قرص ضد بارداری 28 تایی، حاوی 21 قرص هورمونی و 7عدد قرص بدون هورمون است. از روز اول سیکل قاعدگی با قرص‌های هورمونی شروع شده و با قرص‌های بدون هورمون تمام می‌شود. بلافاصله پس از اتمام قرص‌های بدون هورمون، بایستی بسته بعد را شروع کرد. دراین فاصله ممکن است پریود بعدی شروع شود. درصورتی که خونریزی رخ ندهد مصرف بسته بعدی سر موعد باید شروع شود ولی احتمال حاملگی باید با مراجعه به پزشک رد شود. قرص روکین و یاسمین از این دسته هستند.
2- قرص‌های 21 عددی :
قرص‌های ضد بارداری 21 تایی، حاوی هورمون استروژن و پروژسترون بوده ودو نوع رایجتر آن‌ها قرص ال دی و اچ دی می‌باشد. از روز اول یا دوم پریود شروع شده و یک هفته پس از اتمام قرص‌ها، بسته بعدی شروع می‌شود. در یک هفته فاصله بین قرص‌ها ممکن است سیکل پریود شروع شود. درغیر این صورت بایستی احتمال بارداری رد شود. قرص اچ دی میزان استروژن بیشتری نسبت به قرص ال دی دارد و در تعدادی از خانم‌هایی که همزمان مشکل خونریزی شدید یا غیر طبیعی دارند در صورت صلاحدید متخصص زنان تجویز می‌شود.
مزایای مصرف قرص ضد بارداری
- تنظیم و سبک کردن قاعدگی
- جلوگیری از کم خونی یا کوتاه‌تر کردن قاعدگی
- کاهش درد پریود
- مدیریت سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و اختلال بدشکلی پیش از قاعدگی (PMDD)
- درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- درمان آندومتریوز یا فیبروم رحم
- کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان، سرطان رحم و سرطان روده بزرگ
- بهبود آکنه
- متوقف کردن رشد موهای زائد
- کاهش میگرن
- کنترل گرگرفتگی در دوران گذار به یائسگی
معایب قرص ضد بارداری
در صورت مصرف قرص‌های ضد بارداری، ممکن است عوارض جانبی ناخواسته‌ای را تجربه کنید. خبر خوب این است که بیشتر این عوارض جانبی تا ماه دوم یا سوم مصرف از بین خواهند رفت و بدن شما با پروژستین و استروژن موجود در این قرص‌ها سازگار می‌شود.
عوارض جانبی قرص‌های ضد بارداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- حساسیت پستان
- حالت تهوع (گاها همراه با استفراغ)
- خونریزی بین دوقاعدگی
علاوه بر این، قرص‌های ضد بارداری ترکیبی می‌توانند:
- باعث افسردگی شوند.
- میزان میل جنسی را تغییر دهند.
قرص‌های ضد بارداری که صرفا حاوی پروژسترون هستند، ممکن است منجر به لکه‌بینی و خونریزی نامنظم شوند (می‌توان گفت که حداقل بیشتر از قرص‌های ضدبارداری ترکیبی منجر به بروز این وقایع می‌شوند).
خرید دستگاه ضد عفونی کننده کاپ قاعدگی از سایت لوازم بهداشتی بانوان و طبی بارداری ماماسلامت