مراقبت از ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان یکی از موارد مهم بعد زایمان طبیعی میباشد. زایمان طبیعی به علل زیادی مزایای بسیاری برای مادر و نوازد دارد. زایمان طبیعی زمانی رخ میدهد که مادر از طریق واژن خود زایمان میکند. این رایجترین روش زایمان است. در طول زایمان طبیعی، رحم شما با انقباضات خود مسیر زایمان را برای کودک باز میکند.
ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی، زایمان طبیعی را به زایمان سزارین ترجیح میدهند؛ زیرا معمولاً برای جنین و مادر ایمنتر است. زایمان طبیعی اغلب بین هفتههای 37 تا 42 بارداری اتفاق میافتد. اما نگرانیهایی هم برای مادر به وجود میآورد مانند اینکه آیا واژن پس از زایمان طبیعی، میتواند به حالت قبل از زایمان بازگردد؟ آیا زن و مرد میتوانند به اندازه قبل از زایمان از رابطه جنسی لذت ببرند؟ آیا خانمها با خشکی واژن رو به رو میشوند؟
واضح است که یکسری تغییرات در واژن شما رخ دهد، این تغییرات به این علت است که شما نه ماه باردار بودهاید و پس از آن فشارهایی که هنگام زایمان به واژن شما وارد شده است، باعث گشادی و شل شدن واژن میشود، حتی اگر شما زایمان سزارین هم کرده باشید این اتفاقات برای شما هم رخ خواهد داد. در ادامه شما را با مراقبت از ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان آشنا خواهیم کرد.
انواع پارگی در ناحیه پرینه و واژن هنگام زایمان طبیعی
پارگی پرینه درجه اول
در این نوع از پارگی در ناحیه پرینه و واژن، یک پارگی سطحی ایجاد میشود که در آن پوست و بافتهای اطراف دهانه واژن را در بر میگیرد. این پارگی کوچک و سطحی است و ممکن است اصلا نیاز به زدن بخیه نداشته باشد. در صورتی که نیاز به بخیه هم داشته باشد با تعداد کمی بخیه به سرعت بهبود مییابد. پارگی پرینه درجه اول اصلا آزار دهنده نیست.
پارگی پرینه درجه دوم
در پارگی پرینه درجه دوم, عمق پارگی عمیقتر است و ممکن است تا ماهیچههای زیرین ادامه داشته باشد. در این نوع از پارگی نیاز است تا لایه به لایه بخیه زده شود. این کار باعث ایجاد درد و ناراحتی در خانمها میشود. دوره بهبود بخیهها چند هفته میباشد.
پارگی پرینه درجه سوم و چهارم
در زایمانهای بسیار نادری زنان دچار این نوع از پارگی در ناحیه پرینه و واژن میشوند. ممکن است پارگی تا ناحیه رکتوم یا راست روده گسترش پیدا کند. دوره بهبود در این نوع از پارگیهای پرینه تا چند ماه میباشد. ممکن است در فرد بیاختیاری مدفوع ایجاد کند. پارگی در درجه سوم پارگی پرینه از واژن، پوست پرینه و ماهیچههای پرینه تا اسفنکتر مقعد را در برمیگیرد. پارگی درجه چهار پرینه هم نیز تا ماهیچههای اسنفکتر مقعد و بافتهای زیرین آن ادامه دارد.
سایر پارگیها
برخی از زنان ممکن است در حین زایمان دچار پارگی در ناحیه پرینه و واژن شوند. این نوع از پارگی، پارگی نزدیک به مجاری ادرار نام دارد. البته لازم به ذکر است که این نوع از پارگی مانند پارگی پرینه درجه اول است. دوره بهبود کمی دارد و در صورت نیاز چند بخیه زده میشود.
عوارض پارگی در ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان
پارگی در ناحیه پرینه و واژن موقع زایمان طبیعی اجتناب ناپذیر است. پاره شدن پرینه موقع زایمان توسط مادر حس نمیشود. با این حال پارگیهای درجه 3 و 4 پرینه میتواند روی عملکرد بخشهای زیر تاثیر منفی داشته باشد.
- عضلات لگن
- عضلات مقعد
- ساختار و عملکرد واژن
- عود کردن پارگی پرینه
- باز شدن بخیهها
- جوش نخوردن بافتهای پاره شده
- ایجاد اسکار و بافت زائد روی پرینه
- به جا ماندن جای بخیهها
- ناخوشایند شدن ظاهر پرینه
همچنین احتمال دارد محل پارگی پرینه به باکتریهای آب شهری، دستمال توالت یا لباس زیرتان آلوده شود. به این ترتیب عفونت میکند و شما را در شرایط خطرناکی قرار میدهد. به این نشانههای عفونت پرینه خوب دقت کنید:
- دردی که با مسکن خوب نمیشود.
- تب بالای 1 درجه
- ترشحات بدبو
- درد هنگام نزدیکی با همسر.
چه راههایی برای ترمیم پارگی در ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان طبیعی وجود دارد؟
زایمان به میزان زیادی باعث تغییر ناحیه پرینه و واژن و نواحی اطراف میشود اما نباید ناامید شوید، اقداماتی زیادی هست که میتوانید برای بازگرداندن بدنتان به وضعیت قبلی انجام دهید.
تمرینات کگل
تمرینات کگل از جمله تمرینات سودمندی است که می تواند به مادرها برای مراقبت از ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان کمک کند البته روند پیشرفت آن کند است.
برای انجام تمرینات کگل شما باید:
۱. عضلاتی که برای ادرار کردن از آنها استفاده می کنید را تجسم کنید.
۲. این عضلات را منقبض کنید.
۳. ده ثانیه این عضلات را محکم نگه دارید و سپس رها کنید، این تمرین را ۱۰ بار انجام دهید.
۴. این ده بار تمرین را حداقل شش بار در روز تکرار کنید.
تغذیه مناسب
به اندازه کافی پروتئین مصرف کنید. پروتئین مادهای است که بدن برای ترمیم هرگونه زخم به آن نیاز دارد. به یاد داشته باشید که حداقل میزان مصرفی پروتئین برابر تعداد کیلوگرم وزن شما به اضافه ۱۰ است. یعنی اگر وزن شما ۶۵ کیلوگرم باشد، مصرف پروتئین شما باید ۶۵ گرم به علاوه ۱۰ گرم یعنی حداقل ۷۵ گرم در روز باشد.
مصرف میوهها و سبزیجات حاوی آنتی اکسیدان نیز نباید فراموش شود. همچنین میتوانید از پزشکتان بخواهید که برایتان یک قرص مولتی ویتامین تجویز کند.
واژینوپلاستی
واژینوپلاستی نوعی عمل جراحی برای سفت کردن عضلات کف لگن زنان در ناحیه پرینه و واژن است که تفاوتهایی با لابیاپلاستی دارد. تفاوت لابیاپلاستی و واژینو پلاستی در این است که لابیاپلاستی برای متقارن کردن لابیاهای مینور و ماژور به کار میرود؛ اما واژینوپلاستی گشادی واژن را رفع میکند.
هدف از جراحی واژینوپلاستی قدرت بخشیدن به عضلات است که اگر مراقبتهای بعد از عمل واژینوپلاستی را به خوبی رعایت کنید، میتواند باعث افزایش لذت جنسی و همینطور رفع بیاختیاری ادراری شود. برای انجام این جراحی باید سه تا شش ماه پس از زایمان طبیعی صبر کرد. این مدت برای جوش خوردن هرگونه بخیه انجام شده در طی زایمان و همچنین از بین رفتن هرگونه ورم و کشیدگی ناشی از زایمان است.
پرینه پلاستی
پرینه بافتی است که بین مقعد و واژن قرار گرفته و موقع زایمان طبیعی احتمال پارگی آن زیاد است. اگر پارگی پرینه زیاد نباشد با چند بخیه میتوان مشکل را برطرف کرد. اما بعضی از خانمها مجبور به عمل زیبایی پرینه پلاستی هستند. بیشتر این خانمها کسانی هستند که پارگی پرینه آنها خیلی زیاد بوده و یا جای بخیههای آنها مانده و یا دچار اسکار شدهاند. پرینه پلاستی این ضایعات را به راحتی برطرف میکند و زیبایی را به پرینه برمیگرداند.
پرینورافی
پرینورافی یا پرینوپلاستی نوعی جراحی سرپایی است که تحت بی حسی موضعی انجام میشود و برای ترمیم بافت پرینه آسیب دیده در طی زایمان و تنگ کردن عضلات حول واژن به کار میرود. این عمل میتواند همراه با واژینوپلاستی یا به تنهایی به کار رود.
لابیاپلاستی
روند زایمان و عبور نوزاد از کانال زایمان موجب کشیده شدن لابیا میشود. گاهی لابیا پس از زایمان حالت طبیعی خود را به دست میآورد اما در موارد دیگر شکل و اندازه لابیا در اثر زایمان تغییر میکند که مخصوصا در زایمانهای دوم به بعد رایجتر است.
در طی زمان اگر لابیا بهبود نیابد میتواند موجب ناراحتی و دردناک در حین برخی ورزشها و پوشیدن لباسهای تنگ شود. عمل لابیاپلاستی یا همان عمل زیبایی واژن میتواند با تغییر اندازه و شکل لابیا در درمان این مشکل سودمند باشد.
مراقبت از ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان با طرز نشستن درست
نحوه نشستن فرد بعد از زایمان سزارین و طبیعی باید طوری باشد که به بخیههای آن فشاری وارد نشود و بهتر است به پهلو و دراز کشیده باشد و موقع نشستن از بالشتهای مخصوص پشت کمر و زیر باسن استفاده نماید. حتی در زمان شیردهی هم بهتر است از این بالشت برای زیر پا، پشت کمر و زیر دست استفاده نماید تا وضعیت بهتری داشته باشد.
جهت تسکین درد و مراقبت از ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان چه اقداماتی باید انجام داد؟
ممکن است پس از ترمیم پارگی در ناحیه پرینه و واژن کمی درد داشته باشید. برای تسکین درد میتوانید برخی از اقدامات را انجام دهید:
کمپرس یخ
جهت کاهش درد و تورم، استفاده از کمپرس آب سرد بسیار مناسب است یا میتوانید بهجای کمپرس، چند تکه یخ را در کیسه یا حوله تمیز قرار دهید و روی قسمت مورد نظر بگذارید.
کمپرس آب گرم
جهت تسکین درد نیز میتوانید بهمدت ۲۰ دقیقه، سه بار در روز در وان آب گرم قرار بگیرید یا کمپرس آب گرم را در قسمت مورد نظر قرار دهید.
بیحسکننده
گاهی ممکن است پزشک اسپری یا پمادهای بیحسکننده تجویز کند تا در این ناحیه هیچ دردی را احساس نکنید.
خودداری از وارد کردن فشار
از هر حرکتی که منجر به وارد شدن فشار به واژن میشود، باید خودداری کرد. هنگام خواب باید به پهلو بخوابید و سعی کنید از ایستادن و نشستن در مدتزمان طولانی خودداری کنید؛ چراکه درد را افزایش خواهد داد.
استفاده از بالشتهای دونات شکل
هنگام نشستن در هر جایی بهتر است که از این نوع بالشتها استفاده کنید تا دچار درد یا مشکل دیگری نشوید.
سخن پایانی
ناحیه پرینه و واژن میتواند به دلایل مختلفی که گفته شد دچار آسیب و پارگی گردد. پارگی در ناحیه پرینه و واژن و آسیب در این ناحیه میتواند مشکلات متعددی را برای زنان به همراه داشته باشد. برای مراقبت از ناحیه پرینه و واژن بعد از زایمان بهتر است برای ترمیم پرینه اقدام کرده و با پزشک متخصص مشورت نمایید.